طفره‌ رفتن از حل مسائل زنان به نفع کشور نیست

به گزارش ایکنا، زهرا داورپناه، عضو هیئت علمی پژوهشکده زن و خانواده، 9 آبان در نشست علمی «واگرایی آگاهی و واقعیت درباره وضعیت زنان ایرانی»، که از سوی پژوهشکده زن و خانواده حوزه علمیه خواهران برگزار شد، گفت: سؤالی که این روزها در مورد آن فکر می‌کنیم، این است که واقعا وضع زن ایرانی قبل و بعد از انقلاب و در مقایسه با جهان چگونه است و چه تغییراتی کرده و برای دستیابی به واقعیت شاید سراغ آمار برویم و اینکه آمارها دروغ نمی‌گویند ولی واقعیت این است که این آمارها هم مبرا از پایه نظریاتی نیستند؛ یعنی وقتی یک مؤسسه‌ می‌گوید همه ایرانی‌ها با حجاب مشکل دارند و مؤسسه‌ای می‌گوید 99 درصد موافق هستند آمارها هم خیلی قابل اعتنا نیست.

وی با بیان اینکه پایگاه نظریه‌ای و تجربه زیستی دو عامل مهم در تحلیل وقایع اجتماعی و به خصوص حوادث اخیر است، افزود: مثلا کسی که در یک خانواده معمولی و مذهبی متولد شده و اذیتی از بابت داشتن حجاب هم نداشته است با حجاب موافق است و نمی‌تواند بپذیرد واقعا این همه هیاهو برای حجاب است ولی کسی که پایگاه نظریه و تجربه زیستی دیگری دارد می‌تواند همه عمرش را صرف این موضوع می‌کند و برای او مهم است و بی‌حجابی برای او مهم است. 

داورپناه با اشاره به بازنمایی وضعیت زنان ایرانی در رسانه‌ها، اضافه کرد: رسانه‌های داخلی و خارجی و امامان جمعه و جماعات وضعیت زنان را با گفته‌ها و ناگفته‌هایشان بازنمایی می‌کنند، رسانه‌های معاند هم از زاویه خودشان، همچنین رمان‌ها و شبکه‌های اجتماعی هم در این مسیر نقش زیادی دارند یعنی از یکسو مثلا رسانه‌های معاند و از سوی دیگر کیهان در دو طیف هستند. 

عضو هیئت علمی پژوهشکده زن و خانواده با بیان اینکه سیاستگذار باید بر یک نقطه بایستد و تصمیم بگیرد و چشم خود را بر واقعیات نبندد، تصریح کرد: بنده از دو استعاره برای تحلیل وقایع اخیر بهره می‌برم، دو سرود «سلام فرمانده» و «برای آزادی»؛ هر دو سرود فارغ از حرف و حدیث‌های پیرامون آن، محبوبیت زیادی کسب کردند؛ از نظر هایدگر، هنر لحظه انکشاف حقیقت است و در بین هنرها هم شعر را خیلی مورد توجه قرار می‌دهد. شعر را زبان یک ملت و قوم می‌داند. 

داورپناه اضافه کرد: در لحظه خلق این دو سرود موضوعی رخ داد که نباید از آن غفلت کرد، در سلام فرمانده سخن از یک نسل غیور و آماده برای شهادت و دفاع از کشور و منتظر ظهور است؛ یک ادراک طولی از تاریخ داشته و ایران و اسلام در آن منطبق شده و جهان‌وطن به معنای امت اسلامی وجود دارد و منتظر است با ظهور امام زمان کارهای بزرگی رخ دهد. فراجنسیتی بوده است و با اینکه واژه زنانه در آن نیست مورد توجه زنان هم هست و زنان احساس نمی‌کنند که حذف شده‌اند. 

این پژوهشگر بیان کرد: منتظر ظهور، سختی‌ها را می‌پذیرد و آماده برای یک تغییر قطعی و مثبت یعنی ظهور امام زمان(عج) است فارغ از هر اتفاقی که در این بین می‌افتد. سرود برای آزادی هم زبان نسل جوان است البته سلام فرمانده را یک دهه شصتی و برای آزادی را یک دهه هفتادی می‌خواند. اتفاقا این سرود هم آرمان‌خواه است و اینکه گفته شود دهه هشتادی‌ها بی تفاوت هستند درست نیست و عباراتی که در این شعر تکرار کرده دغدغه‌های اوست.

مسئله‌مندی ذاتی موضوع زنان و آزادی

وی با بیان اینکه پذیرش مسئله‌مندی به معنای اتهام نیست، گفت: اساسا زن و آزادی و... موضوعاتی مسئله‌مند در جهان هستند و نباید کسی را به خاطر این موضوعات متهم کنیم و قرار نیست گردن انقلاب و ... آن بیندازیم بلکه به خاطر تغییرات جهانی و مدرنیته و ... به خودی خود این مسائل، مسئله‌مندی دارند. 

داورپناه با بیان اینکه پیشرفت‌های زیادی در عرصه زنان به اعتراف دوست و دشمن داریم ولی زنان ما یکسری شکاف‌هایی را هم تجربه می‌کنند، اضافه کرد: مثلا زنان از یکسو در مرز علم در حال حرکت هستند و در موارد زیادی دارای شان و جایگاه، ولی یک دفعه در قانون به آنها می‌گوییم برای خروج از کشور باید اجازه نامه همسر داشته باشند لذا نمی‌تواند با آن همراهی کند و دلایل موجهی برای آن ندارد. هنوز موضوعاتی که برای دانشجویان ارائه می‌کنیم موضوعاتی مانند خانه یا اشتغال است و این شکاف‌ها به همراه آن بازنمایی‌ها مشکلاتی ایجاد کرده است. 

وی تصریح کرد: همه قبول داریم مشکلات اقتصادی، ساختاری و ... زیادی در کشور داریم و نمی‌توان آن را نپذیرفت، مسئله مسکن به شدت مهم و برای زنان مسئله بزرگتری است و در رویکرد اسلامی هم صرفا گفته نشده که به مردم توصیه کنیم فقط صبر داشته باشند بلکه باید در صدد تامین زندگی معمولی مردم باشد، البته انسان دینمدار با این مشکلات هم آخرت خود را خراب نمی‌کند ولی این چیزی نیست که بتوان برای همه تجویز کرد .

داورپناه گفت: در بحث آزادی هم هنوز نظریه‌پردازی کافی نداریم و درباره آن حرف نزده‌ایم و ساختار حقوقی باید حتی برای آزادی اعتراض هم تغییر کند بنابراین کسی که این شعار مدنظر اوست و کسی که این شعر زبان حال اوست؛ یعنی ارزش‌های او ارزش مدرن و برگرفته از غرب است ولی وطن او همینجاست و ایران را انتخاب کرده است گرچه نظام ارزشی او با اسلام کاملا منطبق نیست.

وی افزود: جهان‌بینی این فرد مانند گروه اول نیست که به امید انتظار حضرت حجت(ع)، صبر کند؛ به او گفته شده که خودت باید کاری انجام دهی و تغییری ایجاد کنی؛ او در مورد آینده دلخوش و مطمئن نیست. مردم واقعی کجا هستند؟ مردم با تنوعی در بین این دو طیف منتشر شده‌اند و گروهی هستند که منطبق با سلام فرمانده هستند و گروهی با برای آزادی و مردم با تنوع گسترده، قدری از این و قدری از آن را قبول دارند.

راهبرد طفره و آفات آن

عضو هیئت علمی پژوهشکده زن و خانواده گفت: زنی که با سلام فرمانده منطبق است مسئله درست نمی‌کند و خودش هم آن را حل می‌کند و چون به جمهوری اسلامی معتقد است سعی می‌کند تا مسائل را حل کند. به نظر بنده کار اصلی حکومت ضمن توجه به هر دوی این قشرها، توجه به قشر این وسط است زیرا مدافع خالص و دشمن خالص همواره کم هستند. گاهی اوقات به نظر می‌آید افراد همدل با انقلاب هم راهبرد نابسنده «طفره» را اتخاذ کرده‌اند. 

داورپناه بیان کرد: وقتی یک امر نو در موضوع زنان رخ می‌‎دهد، باید قاعده جدیدی وضع شود مخصوصا وقتی شما حاکمیت دینی هم داشته باشید و تصمیمات شما نظر دین هم تلقی شود، ولی جهل به حقوق زنان، کم‌تجربگی و بی‌توجهی قشر وفادار به انقلاب در پیگیری امور مربوط به زنان سبب می‌شود تا این گروه نقش خود را ایفا نکنند و مسئولان هم ترجیح می‌دهند وضع را به صورت کج دار و مریز دنبال کنند و پاسخ مناسب داده نمی‌شود.

چرا مطالبات اقلیت، وضع جامعه را وخیم می‌کند

وی اضافه کرد: در همین شرایط زنان انقلابی هم معمولا سکوت می‌کنند و پا پس می‌کشند زیرا می‌پذیرند دشمن خارجی و مشکلات داخلی داریم و همدلی می‌کنند و در شرایطی که حکومت درگیر مسائل جاری است و زنان انقلابی هم سکوت کرده‌اند همهمه گروه مخالف زیاد می‌شود و گروه اقلیت سنتی غیرانقلابی و فمنیستی با مطالبات معین پیشتار می‌شوند؛ اینها نگران شرایط حساس جمهوری اسلامی هم نیستند و فقط دنبال حاکم‌‎کردن قاعده خودشان هستند.

داورپناه بیان کرد: وقتی موضوع گشت ارشاد با کمپین «من محجبه‌ام ولی با گشت ارشاد مخالفم» پیش آمد خیلی از مسئولان شوکه شدند ولی بانوان انقلابی اهل تامل و نظر دغدغه پیدا کردند ولی دغدغه آنها در حد حرف باقی ماند و کسی پیگیری برای  این موضوع نکرد و تصمیمی اتخاذ نشد تا اینکه مرگ مهسا امینی رخ داد؛ البته ما هم قائلیم این مرگ، بهانه بود ولی آیا نمی‌توانستیم جلوگیری کنیم؟ 

وی افزود: برخی فکر می‌کنند در عصر غیبت ما نباید دست به ترکیب هیچ چیزی بزنیم تا امام زمان(عج) بیایند و من قدمی برندارم تا بدعتی گردن من نباشد. در موضوع حضور زنان در ورزشگاه هم شاهد این مسئله بودیم. دائما مسئولان برای نصب دوربین‌هایی که باید خاطیان را شناسایی کند تعلل کردند و بهانه‌ آوردند و سهل‌انگاری‌های زیادی هم صورت گرفت آن هم به بهانه کرونا و بعدا بهانه‌های دیگر مانند اینکه کسی بلد نیست با این دوربینها کار کند و زنان انقلابی هم مطالبه نکردند.

داورپناه افزود: حال این رویکرد را با رویکرد رهبران انقلاب مقایسه کنیم، امام در شرایط جنگ هم به موضوعات اجتماعی مانند همسران شهدا و بحث حضانت ورود جدی داشتند و رهبری هم همینطور. رهبری تمام هزینه‌های ورزش حرفه‌ای زنان را پذیرفتند و آن را تایید کردند البته بنده از مخالفان ورزشی حرفه‌ای برای زنان هستم ولی این رویکرد ایشان قابل تجلیل است ولی در سطح مراجع و برخی مسئولان شاهد روند دیگری بودیم.  

تعلیق مسائل زنان

وی افزود: حاکمیت و زنان پیشرو انقلابی وارد دور باطلی شده‌ایم و همین سبب شده تا با هجوم گروه دیگر شوکه شوند و احساس بی‌عملی کنند و موضوعات بغرنج‌تر هم می‌شود و گروه سنتی غیرانقلابی و فمنیست پیشتاز می‌شوند لذا باید دست از این طفره رفتن برداریم و بپذیریم تعلیق موضوعات زنان نه اقتضای انقلاب است و نه حاکمیت می‌تواند با این تعلیق امور را بگذراند به عبارتی نه اقتضای حکمرانی است و نه اقتضای انقلابی بودن.