بهره‌وری، قناعت و عدم اسراف؛ حلقه گمشده اقتصاد ایران + صوت
رئیس انجمن اقتصاد اسلامی حوزه علمیه با بیان اینکه متأسفانه بهره‌وری، قناعت یا عدم اسراف حلقه گمشده در اقتصاد ایران محسوب می‌شود، گفت: از پیش از انقلاب تا به امروز آموزش‌های صحیحی درباره بهره‌وری، عدم اسراف و قناعت وجود نداشته، درصورتی‌که قناعت را باید روحیه‌ای دانست که به بازدهی بیشتر منابع منجر می‌شود.
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدجواد محقق‌نیا، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی و رئیس انجمن اقتصاد اسلامی حوزه علمیه در گفتگو با ایکنا، درباره فرهنگ قناعت و دوری از اسراف گفت: در فرهنگ اسلامی همواره بحث قناعت و دوری از اسراف مورد تأکید بوده و هست و در فرهنگ غربی از این موضوع با عنوان بهره‌وری یاد می‌شود که بهره‌وری به معنای استفاده حداکثری از منابع با هدف بیشترین بازدهی است، لذا غربی‌ها هم نسبت به فرهنگ قناعت و دوری از اسراف توجه دارند و برروی آن کار می‌کنند و بهره‌وری را یک مسئله مهم در اقتصاد می‌دانند.
وی با بیان اینکه متأسفانه بهره‌وری، قناعت یا عدم اسراف حلقه گمشده در اقتصاد ایران محسوب می‌شود، عنوان کرد: از پیش از انقلاب تا به امروز آموزش‌های صحیحی درباره بهره‌وری، عدم اسراف و قناعت وجود نداشته، درصورتی‌که قناعت را باید روحیه‌ای دانست که به بهره‌وری، عدم اسراف و بازدهی بیشتر منابع منجر می‌شود.
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی ادامه داد: به دلیل فرهنگ وارداتی از غرب و اقتباس صرف از این نوع فرهنگ دیوار کجی بنا نهاده شد که آثار و زیان‌هایی را به دنبال داشته و عدم اصلاح این دیوار کج نوعی خیانت محسوب می‌شود.
عوامل مؤثر بر کم‌رنگ شدن فرهنگ قناعت
محقق‌نیا یکی دیگر از عوامل مؤثر بر کم‌رنگ شدن فرهنگ دوری از اسراف و ترویج قناعت را ریشه در درآمد‌های نفتی دانست و در این رابطه گفت: به دلیل وجود درآمد‌های نفتی هرگز دلیلی برای افزایش بهره‌وری و در پیش گرفتن مسیر قناعت دیده نشده است. همواره این باور غلط وجود داشته چرا وقتی برروی دریای گسترده‌ای از نفت قرار داریم باید قناعت را در پیش گرفت یا از اسراف دوری کرد، درصورتی‌که در غرب به دلیل گران بودن مواد خام و انرژی، بهره‌وری از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است و آن‌ها تلاش می‌کنند با کمترین میزان استفاده از منابع بیشترین بازدهی را داشته باشند و چنین طبع اقتصادی باعث شده تا به سمت بهره‌وری و عدم اسراف پیش بروند.
وی ببا بیان اینکه در نظام اقتصادی غرب قوانین سخت‌گیرانه‌ای در مواجهه با اسراف و عدم بهره‌وری اتخاذ شده است، گفت: اما در ایران قوانین سخت‌گیرانه‌ای در حوزه اسراف و نبود بهره‌وری وجود ندارد و فقدان چنین قوانینی کاملاً احساس می‌شود و امروز به نقطه‌ای رسیده‌ایم که دیگر ادامه رویه گذشته امکان‌پذیر نیست و اگر رویه و رویکرد تغییر نیابد مطمئناً در آینده به یکی از واردکنندگان نفت و منابع تبدیل خواهیم شد.
رئیس انجمن اقتصاد اسلامی حوزه علمیه ادامه داد: مصرف گاز مردم ایران معادل مصرف گاز کشور بزرگی مانند چین است و متأسفانه در حوزه هدررفت منابع نسبت به جمعیت جزء کشور‌های پرمصرف محسوب می‌شویم.
قدم اول برای اصلاح مصرف
محقق‌نیا با اشاره به ضرورت اصلاح فرهنگ مصرف در کشور گفت: در این وانفسایی که به وجود آمده قطعاً قدم اول برای اصلاح مصرف، فشار وارد کردن به مردم نیست، بلکه فشار آوردن به مردم قدم آخر این پازل محسوب می‌شود. قدم نخست این است که دولت اصلاحی در خود ایجاد کند و ترتیباتی را در پیش گیرد تا از هدررفت منابع جلوگیری شود.
بیشتر بخوانید:
- رزمندگان در زیست رزمی و زندگی شخصی اهل قناعت بودند
- تغییر تراز مسئولیتهای شورای عالی انقلاب فرهنگی با تمرکز بر تحقق تمدن نوین اسلامی
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی تأکید کرد: بهره‌وری و اصلاح الگوی مصرف ریشه در اصلاح فرهنگ و اصلاح زیرساخت‌ها دارد و تا زمانی‌که زیرساخت‌ها اصلاح نشود نمی‌توان مردم را نسبت به مصرف کمتر و در پیش گرفتن مسیر قناعت ملزم کرد یا وقتی خانه‌ها منطبق با اصول مهندسی ساخته نمی‌شوند چطور می‌توان مردم را به دوری از اسراف تشویق کرد؟
محقق‌نیا سرمایه‌گذاری در حوزه صنایع را امری مهم و ضروری برای توسعه زیرساخت‌ها، کاهش مصرف و افزایش بهره‌وری دانست.
اصلاح در قوانین به منظور ترویج فرهنگ قناعت
وی بیان کرد: با دستور، آیین‌نامه و بخشنامه نه اسراف کاهش پیدا خواهد کرد و نه بهره‌وری افزایش پیدا می‌کند. دولت باید تدابیری را بیندیشد که سرمایه‌گذاری کارا در اقتصاد محقق شود و همچنین ضرورت دارد دولت و مجلس در برخی قوانین تجدیدنظر کنند.
رئیس انجمن اقتصاد اسلامی حوزه علمیه با بیان اینکه دولت الکترونیک از ابزار‌های مهم و اثرگذار در افزایش بهره‌وری و کاهش هدررفت منابع محسوب می‌شود، گفت: متأسفانه دولت الکترونیک جدی گرفته نشده و با وجود اینکه بستر‌های اتصال همه درگاه‌ها به دولت الکترونیک فراهم است، اما همچنان شیوه سنتی و حضوری ارجحیت دارد و صرفاً در گذشته به منظور رفع تکلیف قدم اول برداشته شده و قدم‌های بعدی همچنان ناقص است.
محقق‌نیا با اشاره به مباحث فرهنگی مرتبط با قناعت و دوری از اسراف افزود: مردم ایران عادت کرده‌اند بیش از حد مصرف کنند، باقی‌مانده میوه، غذا و نان را دور بریزند و لوازم قابل بازیافت را تفکیک نکنند. فرهنگ مصرف در ایران باید اصلاح شود و کار‌هایی در این رابطه صورت پذیرد.
وی بیان کرد: گران کردن و فشار آوردن به مردم در صورتی‌که زیرساخت‌ها فراهم نبوده یا اصلاح نشده کاری معقول محسوب نمی‌شود، هرچند دولت تلاش کرده قیمت انرژی را برای پرمصرف‌ها افزایش دهد، اما باید بدانیم فشار آوردن به مردم گام آخر است که می‌توان برداشت.
گام‌های مؤثر در ترویج فرهنگ دوری از اسراف
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی گفت: پس قدم اول اصلاح خود دولت، قدم دوم اصلاح ساختار‌ها و فرآیندها، قدم سوم کارا شدن فرآیندها و قدم چهارم انجام سرمایه‌گذاری‌ها گسترده در بخش تولید است. حتماً باید از صندوق توسعه ملی به عنوان یک اهرم استفاده شود تا از طریق آن منابع خارجی در شرایط تحریمی چه با دور زدن تحریم‌ها یا از طرق دیگر جذب شود.
محقق‌نیا با اشاره به نقش شورای عالی انقلاب فرهنگی در حوزه ترویج فرهنگ قناعت و پرهیز از اسراف تأکید کرد: همانطور که رهبر معظم انقلاب اسلامی فرموده‌اند، شورای عالی انقلاب فرهنگی یک نهاد فرماندهی است و می‌تواند با تقویت و خط‌دهی به مؤسسات مردم‌نهاد مانند جلسات و محافل مذهبی به ترویج فرهنگ قناعت در کشور و پرهیز از اسراف کمک کند. همین جلسات روضه خانگی و جلساتی که زنان مذهبی برگزار می‌کنند به مراتب اثرگذارتر از صد‌ها و هزاران مؤسسات دولتی و رسمی هستند.
وی اضافه کرد: به باور من باید در زمینه ترویج فرهنگ قناعت و پرهیز از اسراف میان حوزه و دانشگاه هم‌افزاییی صورت گیرد، چون به هر حال این دو از نهاد‌های فرهنگی مهم در کشور محسوب می‌شوند. همچنین باید برروی آموزش و پرورش کار شود و این نهاد را تقویت کنیم و مدنظر داشته باشیم که تقویت نظام آموزش و پرورش در گروی تقویت امور معیشتی و رفع دغدغه مالی معلمان است.
رئیس انجمن اقتصاد اسلامی حوزه علمیه در پایان گفت: اگر شورای عالی انقلاب فرهنگی برروی طلاب جوان، دانش‌آموزان و دانشجویان تمرکز داشته باشد قطعاً نسل کارا، متدین و متعهد و پایبند به آرمان‌ها تربیت خواهند شد و از سوی دیگر ضروری است این شورا به جلسات مذهبی که به وسیله مردم اداره می‌شود بیش از قبل بها دهد.
گفت‌وگو از سعید امینی
انتهای پیام
