انواع استعداد از دیدگاه اسلام در شماره جدید «پژوهشنامه روان شناسی اسلامی»

به گزارش ایکنا، این شماره از دوفصلنامه «پژوهشنامه روان شناسی اسلامی» شامل شش مقاله با عناوین «طراحی مدل ارتباط والد-نوجوان بر اساس منابع اسلامی» به قلم علی صادقی سرشت، «انواع استعداد از دیدگاه اسلام با تکیه بر حدیث جنود عقل و جهل: تحلیل مضمون» نوشته سیدمهدی خطیب «اثربخشی آموزش ارتباط با خود بر هویت مذهبی نوجوانان پسر ۱۲-۱۵ سال مدارس اصفهان» فرزانه عمرانی، «بررسی اثربخشی معنادرمانی بر میزان درد و امید به زندگی در زنان مبتلا به سرطان سینه» نوشته سیدمجتبی عقیلی، آرزو اصغری، سکینه یافتیان و میترا نمازی «تدوین مدل مفهومی قدردانی مبتنی بر مؤلفه‌های شکر اسلامی» به قلم محمود اصفهانیان، ابراهیم سالاروند، محمدرضا سالاری‌فر  و عبدالوحید داودی و «نقش واسطه‌ای رضایت زناشویی در رابطه بین مرزهای خانواده و طلاق عاطفی» محمدمهدی صفورایی پاریزی و احمدرضا فامیل دردشتی است.

در بخشی از مقاله «انواع استعداد از دیدگاه اسلام با تکیه بر حدیث جنود عقل و جهل: تحلیل مضمون» می‌خوانیم: استعدادهای انسان، با وجود همه تفاوت‌ها و گونه‌گونی‏‌ها در نوع و شدنشان، حکایت از وجود ظرفیتی مثبت در درون انسان دارد و هدف از بعثت انبیا نیز شکوفاسازی این ظرفیت مثبت است. این پژوهش به‏ منظور شناسایی انواع استعداد از دیدگاه اسلام با تکیه بر حدیث جنود عقل و جهل طراحی شد. روش پژوهش، کیفی به شیوه تحلیل مضمون بود. نمونه‏‌گیری به ‏صورت هدفمند صورت گرفت و حدیث جنود عقل و جهل که مشتمل بر مجموعه‏ ای از ظرفیت‏ های مثبت انسانی است به ‏منظور بازشناسی انواع استعداد از دیدگاه اسلام انتخاب شد. پس از گردآوری داده‏‌ها، فرایند کدگذاری آغاز و داده‏‌ها تحلیل شد.

یافته‌های پژوهش نشان داد ۱۵۶ مضمون پایه، 71 مضمون سازمان‏ دهنده و ۵ مضمون فراگیر وجود دارد. ۵ مضمون فراگیر شامل استعداد عقلانی، استعداد انگیزشی-عاطفی، استعداد ارتباطی، استعداد معنوی و استعداد مالی-‏اقتصادی است که بیانگر انواع استعداد از دیدگاه اسلام است. همچنین، یافته‏‌ها نشان داد که در میان این استعدادهای پنج‏گانه، استعداد عقلانی، بارزترین و اثربخش‏‌ترین استعداد به شمار می‏‌آید و استعداد ارتباطی دایره مفهومی وسیع‌تری نسبت به سایر انواع استعداد دارد.

در بخشی از مقاله «تدوین مدل مفهومی قدردانی مبتنی بر مؤلفه ‏های شکر اسلامی» نیز آمده است: در تاریخچه ایده‏‌ها و نظریه‏‌ها، مفهوم «قدردانی» عمری طولانی اما در تاریخچه روان‏شناسی، گذشت‌ه‏ای نسبتاً کوتاه دارد. بر اساس منابع اسلامی، قدردانی به عنوان واکنش برتر به خوبی‏‌های دیگران و معیار انسانیت و جدایی از مرز حیوانیت معرفی شده است. بر این ‏اساس، هدف این پژوهش تبیین مؤلفه‌‏های قدردانی مبتنی بر مفهوم «شکر» اسلامی است که با روش تحلیل محتوای کیفی متون دینی، منابع اسلامی بررسی و مؤلفه‌های قدردانی، از آن استخراج شد. روایی محتوای داده‏‌ها با استفاده از ضریب نسبت روایی محتوا (CVR) و شاخص روایی محتوا (CVI) بررسی و با اعتبار بالا تأیید شد. یافته‌‏های پژوهش نشان داد که قدردانی دارای دو مؤلفه درونی و بیرونی است؛ مؤلفه درونی آن شناختی‏ عاطفی و مؤلفه بیرونی آن کلامی و رفتاری است که با استفاده از آن می‌‏توان روابط بینِ ‏فردی را تقویت کرد.

یادآور می‌شود هفدهمین شماره از دوفصلنامه «پژوهشنامه روان شناسی اسلامی» به صاحب امتیازی پژوهشگاه قرآن و حدیث و سردبیری حجت الاسلام و المسلمین  عباس پسندیده منتشر شده است.