معلمی رویکرد است نه شغل

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین علی مصباح یزدی، عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره)، شامگاه 11 اردیبهشت در سخنانی به مناسبت روز معلم در نشست «نقش معلم در پيشرفت و انحطاط جامعه» گفت: شهادت استاد مطهری را تسلیت می‌گویم. همه ما مدیون او و آثارش هستیم. یکی از مهمترین نقش‌های شهید مطهری معلمی بود. در فرهنگ اسلامی معلم را به تعابیر مختلفی به کار می‌برند، گاهی مراد از معلم فقط معلمان دبستان است، زیرا وقتی کسی در دبیرستان تدریس می‌کند به او دبیر می‌گویند و وقتی در دانشگاه تدریس می‌کند، به او استاد دانشگاه می‌گویند. البته این اصطلاحات را برای معلم دبیرستان و دانشگاه به کار نمی‌برند و در کارکرد آنها فرقی وجود ندارد.

وی افزود: بنابراین اگر پا را فراتر بگذاریم و هر کسی که به نوعی چیزی به دیگران تعلیم می‌دهند می‌تواند معلم خطاب شود. اگر از معلم ابتدایی به درست یا غلط توقع است کتاب رسمی آموزش و پرورش را به دانش‌آموزان تعلیم دهد، اگر کسی هر مهارت و علمی را به دیگران یاد دهد تا او پرورش بیابد، معلم خواهد بود و در این صورت نیازی نیست که حتما از دانشگاه فرهنگیان فارغ‌التحصیل شود یا از آموزش و پرورش حقوق بگیرد.

معلمی یک رویکرد است

استاد حوزه علمیه تصریح کرد: معلم معنای وسیع‌تری هم دارد و آن رویکرد در زندگی است؛ یعنی معلمی شغلی برای کسب درآمد نیست، بلکه یک رویکرد است و حتی وقتی فرد با خانواده سر سفره نشسته‌ است، می‌تواند با سکوت و رفتار و قولش چیزی را به دیگران یاد بدهد و این معنا دایره معلمی را وسیع‌تر می‌کند.  

مصباح یزدی اظهار کرد: معلمی مستلزم آن است که فردی که می‌خواهد این رویکرد را داشته باشد، باید تصور درستی از هدف خلقت و قله‌ای داشته باشد که بشر قرار است به آن برسد تا بتواند آن را به دیگران معرفی کند و راه رسیدن به این قله را بلد باشد؛ یعنی راه را طی کرده باشد یا با علم حصولی و مطالعه و استفاده از تجارب دیگران بتوانند این کار را انجام دهد و دیگران را به کمال انسانی دعوت کند. 

وظیفه معلم برای ایجاد انگیزه در متعلم

وی با بیان اینکه دانستن کافی نیست و فقط بخشی از مسیر برای رسیدن است، افزود: ما می‌دانیم مکه مکرمه هست و برای رسیدن به آن باید چه کرد. در اینجا نقص از دانستن نیست، بلکه نقص در انگیزه است و چنین معلمی باید انگیزه ایجاد کند و حقایق را به مردم نشان دهد کما اینکه انبیاء معلم مالی و پولی نبودند و کمال واقعی انسان و خدایی‌ شدن و مسیر دستیابی به آن را به مردم نشان دادند و مردم را انگیزه‌مند کردند تا این مسیر طی شود، زیرا تا افراد انگیزه‌ای برای کمال نداشته باشند، حاضر نخواهند شد به جنگ سختی‌ها بروند و برای رسیدن به هدف مبارزه کنند.

عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی با بیان اینکه اگر انسان به ارزش یک هدف پی ببرد، حاضر خواهد شد جان خود را در راه آن فدا کند، گفت: یکی از کارهای معلمی ایجاد انگیزه است و یکی از ویژگی‌های شهید مطهری همین بود. کار سوم معلم این است که دستگیر دانش‌آموز باشد و او را راهنمایی کند. کسانی مانند امام خمینی به تبعیت از انبیاء این مسیر را رفتند و می‌توانیم ایشان را بهترین نمونه یک معلم برشماریم و در تداوم این مسیر کسانی چون علامه طباطبایی، شهید مطهری و علامه مصباح این مسیر را طی کردند. از علامه طباطبایی نقل شده است که فرمودند خداوند آیت‌الله مصباح را مربی خلق کرد و شاید مرادشان این بود که آقای مصباح تلاش کرد تا از دیگران دستگیری کند.

مهارت تربیتی یک معلم نمونه

وی افزود: من در دوره ابتدایی بودم و یکی از سرگرمی‌های بچه‌های هم‌ردیف ما، جمع‌ کردن مجموعه‌ تمبر و... بود. چند تا از رفقای ما اینها را داشتند و بنده هم می‌خواستم که این کار را انجام دهم و به ابوی منعکس کردم، آن هم در شرایطی که وضعیت مالی خوبی نداشتیم و از طرفی آیت‌الله مصباح این کار را عبث می‌دانست و با بچه‌ای روبه‌رو بود که این چیزها را درک نمی‌کرد.

فرزند آیت‌الله مصباح یزدی اظهار کرد: برخورد ایشان با بنده این بود که یک سکه چند تومانی را به بنده داد و فرمودند این پول برای شما ولی اگر خواستی برو تمبر بخر و اگر نخواستی می‌توانی آن را به یک فقیری بدهی که محتاج آن است. من این برخورد تربیتی با یک بچه را تجلی معلمی می‌دانم، زیرا راه را به من نشان داد ضمن اینکه جوانب روان‌شناختی کودک را هم در نظر گرفتند و برخورد با بنده طوری بود که تا وقتی عمر دارم در ذهنم باقی خواهد ماند. حتی گاهی اوقات دعوا کردن مخاطب نوعی تربیت است و تشخیص اینکه چه روشی در چه شرایطی و برای چه مخاطبی لازم است موضوع مهمی تلقی می‌شود.  

مصباح یزدی بیان کرد: از معلمان بزرگ متأخر مانند شهید مطهری و علامه طباطبایی و علامه مصباح یزدی آثار متعددی دارند و در دسترس همه هست. درباره آیت‌الله مصباح ویژه‌نامه‌ای برای دومین سال ارتحال ایشان تهیه شده است و نرم‌افزار مشکات هم حدود 100 اثر ایشان را شامل می‌شود و دائم به‌روز می‌شود و نرم‌افزار رایگانی است که روی رایانه و تلفن همراه قابل استفاده است. همچنین مجموعه زندگینامه ایشان و مجموعه مصباح دوستان و عمار انقلاب هم تولید شده است که مخاطبان می‌توانند از آن استفاده کنند.