بودجه سازمانی مانع نمایش حقیقت در سینمای مستند ماست
جمال اسکویی با اشاره به اینکه وظیفه تلویزیون حمایت از تولید و پخش مستند است، تأکید کرد: مستندسازی ما از واقعیت‌ها فاصله گرفته است و وقتی مستندساز بودجه تولید را از وزارتخانه مربوطه بگیرد چطور می‌تواند واقعیت‌ها را گفته و به نقد موضوع بپردازد؟
به گزارش ایکنا به نقل از روابط عمومی مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی، مجموعه مستند «دستکندهای پنهان ایران» که در ماه جاری از شبکه مستند پخش شد، به معرفی «نوش‌آباد در کاشان»، «دژمنده در زنجان»، «ارزانفود در همدان»، «سامن در همدان»، «کردعلیا در اصفهان» و «رباط آغاج در خمین» پرداخته و می‌کوشد شرایط جغرافیایی و تاریخی و مردم‌شناسی این آثار را بررسی کند.
این مجموعه مستند به تهیه‌کنندگی و کارگردانی جمال اسکویی از معدود آثار نمایشی است که شهرهای زیرزمینی باستانی در ایران را معرفی می‌کند و با نگاهی تاریخی کارکرد این شهرها را مورد بررسی قرار می‌دهد. سفر به شهرهای زیرزمینی با مستند «دستکندهای پنهان ایران» می‌تواند سفری جالب توجه به دل تاریخ باشد و با توجه به اینکه شاید بسیاری از مخاطبان خبری از وجود این شهرها نداشته باشند، این مجموعه می‌تواند دریچه جدیدی از زندگی ایرانیان در گذشته را به مخاطب خود معرفی کند.
اسکویی در ارتباط با این فیلم گفت: حدود 8 یا 9 سال پیش بود که به کاشان رفته بودم و آنجا متوجه شدم شهری زیرزمینی به نام نوش‌آباد وجود دارد و می‌شود آنجا را بازبینی کرد. وقتی به این شهر زیرزمینی رفتم متوجه شدم که می‌شود درباره این موضوع مستند ساخت و تحقیق کردم و متوجه شدم که چند اثر در حد معرفی هم درباره شهرهای زیرزمینی ساخته شده است. تحقیقاتم را شروع کردم و به صورت میدانی و اینترنتی این موضوع را پیگیری کردم و دیدم که علاوه بر نوش‌آباد کاشان در چند جای دیگر کشور هم این شهرهای زیرزمینی پیدا شده‌اند که در باستان‌شناسی آنها را به عنوان دستکند می‌شناسند. طی تحقیقاتی که داشتم متوجه شدم که در زنجان، همدان، اصفهان و چند شهر دیگر این دستکندها موجود است.
وی افزود: برای من معرفی این پدیده‌های باستانی بسیار مهم بود چرا که فضاهای باستانی بسیاری وجود دارد که متأسفانه به خوبی معرفی نشده‌اند و افراد زیادی از آنها اطلاع ندارند. من به این نیت به سراغ این سوژه رفتم که دستکندها را به عنوان یک جاذبه گردشگری به مخاطبان معرفی کنم. در زمان تحقیق و پژوهش ما سعی داشتیم هر آنچه که امکان دارد را در این مجموعه بیان کنیم. حتی در زنجان هم فضا برای ورود به دستکند فراهم شده بود اما به دلیل اینکه در برخی نقاط ریزش‌هایی صورت گرفته بود برای احتیاط از ورود به آن جلوگیری شده بود.
این کارگردان افزود: به تازگی این دستکندها تحت مراقبت وزارتخانه میراث فرهنگی قرار گرفته‌اند. این شهرهای باستانی معمولاً تصادفی کشف شده‌اند به عنوان مثال در همدان جایی که شرکت مخابرات و برق مشغول کار بوده، بیل مکانیکی به قسمتی برخورد می‌کند که به نظر می‌رسد یک سقف است، سقف فرو می‌ریزد و به طور تصادفی شهر زیرزمینی کشف می‌شود و پس از آن کارشناسان میراث فرهنگی به بررسی آن منطقه می‌پردازند.
وی در ارتباط با اینکه چرا در ابتدا شبکه مستند از ساخت مجموعه «دستکندهای پنهان ایران» حمایت نکرد، توضیح داد: شبکه‌های مختلف سیما یک سری تولیدات را که درباره برخی مسائل است به خود نهادهای مربوطه واگذار کرده‌اند. مثلاً اگر شما بخواهید مستندی با موضوع برق بسازید، صداوسیما از شما می‌خواهد که برای ساخت این اثر به سازمان یا وزارتخانه مربوطه مراجعه کنید و وقتی شما به این نهاد مربوطه مراجعه می‌کنید معمولاً با این جمله روبرو می‌شوید که ما بودجه بسیار محدودی داریم و نمی‌توانیم برای ساخت مستند هزینه کنیم. صداوسیما هم بودجه اندکی دارد و اگر شما بتوانید شورای سیما را متقاعد کنید انرژی بسیاری از شما صرف شده است چرا که در سال‌های اخیر شوراها سخت‌گیرتر هم شده‌اند. معمولاً شبکه‌های مختلف از تولیدکنندگان آثار می‌خواهند در مورد موضوعاتی که خودشان مدنظر دارند اثر تولید کنند و این واقعاً یک امتیاز منفی برای تلویزیون و شبکه‌های تلویزیونی ما است.
اسکویی ادامه داد: اینکه تلویزیونی مجموعه‌ای از موضوعات را تهیه کند و از مستندسازها بخواهد که فقط در این زمینه‌ها کار کنند قطعاً ما را از واقعیت‌های جامعه دور می‌کند. وقتی تلویزیون یک سری سوژه و موضوع انتخاب می‌کند احتمالاً در بین آن سوژه‌ها و موضوعات واقعیت‌ها چندان مورد توجه نیستند و این باعث می‌شود که بین مخاطب و تلویزیون فاصله ایجاد شود. بودجه میراث فرهنگی نیز به خودی خود بسیار محدود است و اگر من بخواهم به این سوژه بپردازم باید به سفارشات و تبلیغات وزارت میراث فرهنگی هم توجه داشته باشم. از طرفی محیط زیست هم به همین شکل است و بودجه‌ای برای تولید مستند ندارد.
وی در پایان گفت: به نظر من وظیفه تلویزیون است که از ساخت مستند در موضوعات مختلف حمایت کند. اگر ما برای پرداختن به موضوعات مختلف به نهاد مربوطه مراجعه کنیم طبیعی است که وزارتخانه تمایل به تبلیغ عملکرد خود دارد و در این شرایط چگونه می‌شود عملکرد آن نهاد که خودش بودجه ساخت مستند را فراهم کرده، مورد انتقاد قرار داد؟ این کار خود نوعی جلوگیری از نقد کردن است و فقط تلویزیون است که باید از نگاه‌ها و نظرات مختلف حمایت کند. متأسفانه به همین دلایل است که مستندسازی ما از واقعیت‌ها فاصله گرفته است، در حوزه مستند اجتماعی هم ما از واقعیت‌های جامعه فاصله گرفته‌ایم و این فاصله گرفتن از واقعیت به فاصله گرفتن مخاطب از تلویزیون منجر خواهد شد. در این رقابت طبیعی است که تلویزیون در برابر شبکه‌های ماهواره‌ای حرفی برای گفتن نداشته باشد. تلویزیون و نهادهای مختلف برای جلب نظر مخاطب باید واقعیت‌ها را بپذیرند و به تولیدکنندگان آثار اجازه دهند که واقعیت‌ها بیان شوند.
انتهای پیام
