آفات علوم انسانی سکولار

به گزارش ایکنا، آیت‌الله محمود رجبی، 25 خردادماه در مراسم افتتاحیه همایش علوم انسانی اسلامی در اندیشه علامه محمدتقی مصباح یزدی که در مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) برگزار شد، با اشاره به برکات تولید علوم انسانی برای حوزه‌های علمیه گفت: یکی از رسالت‌های مهم حوزه علمیه، هویت‌بخشی در عرصه فردی و ساخت فرهنگ جامعه در بعد اجتماعی و آفرینش تمدن نوین اسلامی برای آینده بشریت است و این وظایف باید براساس مبانی و اندیشه‌های اسلامی صورت گیرد.

وی افزود: از سوی دیگر علوم انسانی دو ویژگی مهم دارد که هم کسانی که درصدد تعالی جوامع بشری و هم کسانی که دنبال رسیدن به مطامع دنیوی خود و تخریب جوامع هستند از علوم انسانی در این دو عرصه بهره می‌برند.

رجبی با بیان اینکه ویژگی مهم علوم انسانی این است که هویت‌ساز است، تصریح کرد: به دلیل همین هویت‌بخشی، برخی مدعی هستند که برخی از علوم انسانی غربی با هدف استعمار ملت‌ دیگر پدید آمده است و البته طبعا دولت‌ها و اندیشمندانی که درصدد تعالی جوامع بشری هستند آنها هم علوم انسانی خاصی را پی‌ریزی می‌کنند که هویت سعادتمندانه برای آنان ایجاد کند. به همین دلیل در جوامع شاهد حرکت‌هایی درست یا نادرست هستیم که توسط افرادی آغاز می‌شود بنابراین علوم انسانی هویت‌ساز و فرهنگساز هستند.

استاد حوزه علمیه با بیان اینکه برخی فلاسفه علوم انسانی این علوم را فرهنگی نامیده‌اند، تصریح کرد: مستکبران جهانی از طریق تحمیل فرهنگ غلط خود بر جوامع بر آنان مسلط می‌شوند و با ساخت فرهنگ صحیح می‌توانند از طریق علوم انسانی، نقش‌آفرینی کنند؛ تمدن اسلامی دارای دو بخش محتوایی و صوری است و بخش محتوایی آن را علوم انسانی می‌سازد و اگر حوزه بخواهد علوم انسانی را سامان بدهد باید وارد این علوم و ساماندهی آن شود.

رئیس مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) اظهار کرد: برکت دیگر علوم انسانی اسلامی برای حوزه آن است که حوزه وظیفه و رسالت دفاع از ارزش‌ها و آرمان‌های اسلامی را برعهده دارد و یکی از قلمروهایی که بیشترین آسیب‌ها را به ارزش‌ها وارد می‌کند علوم انسانی سکولار است.

وی افزود: در بیانات حکیمانه مقام معظم رهبری هم شنیدیم که این علوم به خاطر القای نسبیت فرهنگی و القای نسبیت معرفتی و با القای شکاکیت و انحصار روش‌گرایی در روش تجربی و ... ذاتا فاسد است و به همین دلیل بیشترین آثار را متوجه ارزش‌های ثابت اسلامی و معارف اهل بیت(ع) می‌کند.

 عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه اضافه کرد: اگر حوزه علمیه بخواهد با این تهاجمات سنگین مقابله کند بهترین راه شناخت این علوم و ارائه علوم صحیح انسانی است تا بتواند در برابر علوم انسانی سکولار قد علم کند و با برتری که دارد عرصه علوم انسانی تحت تاثیر علوم انسانی اسلامی باشد.

قابلیت علوم انسانی برای جهانی شدن

وی با بیان اینکه تبیین عقلانی و قابل پذیرش جهانی‌ بودن از دیگر برکات علوم انسانی اسلامی است، تصریح کرد: باید علوم انسانی و احکام علوم انسانی اسلامی را برای جهانیان تبیین کنیم و این علوم بهترین ابزار برای هم‌زبانی با نخبگان علمی جهان است. ما با هم‌زبانی با اندیشمندان عالم می‌توانیم حقانیت احکام و ارزش‌های اسلامی را در سطح جهان به دیگران معرفی کنیم.

وی افزود: نیاز داریم که مهندسی فرهنگی برای جامعه داشته باشیم و باید این برنامه‌ریزی فرهنگی مبتنی بر اسلام است و در این راستا باید اسناد ملی را  هم براساس علوم انسانی اسلامی بازنگری و تدوین کنیم.

آیت‌الله رجبی افزود:  برکت دیگری که علوم انسانی اسلامی دارد جهت‌دهی به نظام آموزش و پرورش و نظام  آموزش عالی کشور است. محتواهای آموزشی که در اختیار نسل آینده ما قرار می‌گیرد نیازمند آن است که براساس علوم انسانی اسلامی جهت‌دهی شود. در عرصه‌های مختلف آموزشی و پژوهش نظام ما متخصصان علوم انسانی وجود دارند و اگر این متخصصان بر ابتنای فرهنگ اسلامی، علوم انسانی را جهت‌ دهند فرهنگ ما هم اسلامی می‌شود و برعکس می‌تواند فرهنگ جامعه را تخریب کند.

آیت‌الله رجبی بیان کرد: برکت دیگر علوم انسانی اسلامی برای نظام اسلامی ما عمق‌بخشی و ارتقای فرهنگ عمومی نخبگان جامعه است و ما نیاز داریم علاوه بر آموزش‌های تخصصی در عرصه فرهنگی عمومی هم غنی‌سازی داشته باشیم، زیرا یکی از اهداف علوم انسانی، اجتماعی‌سازی جامعه و فرهنگ‌پذیری است و با ابزار علوم انسانی اسلامی می‌توان فرهنگ را به این سمت ببریم.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم اظهار کرد: در عرصه جهانی و نخبگانی علوم انسانی، علوم انسانی اسلامی برکات زیادی دارد که اولین آن جهش در  خود علوم انسانی جهانی است، زیرا اگر علوم انسانی، متحول نشود و ثابت بماند از عرصه اثرگذاری و نقش‌آفرینی به کناری نهاده خواهد شد و علوم انسانی اسلامی به دلیل اینکه منابع و مبانی جدیدی  ایجاد می‌کند می‌تواند تحولی جهش‌آفرین در علوم انسانی ایجاد کند.

علوم انسانی غیر اسلامی، تهی از وحی است

وی تاکید کرد: علوم انسانی اسلامی با ورود منبع وحی که از خدا سرچشمه گرفته است می‌تواند محدودیت منابع علوم انسانی غیراسلامی را برطرف کند و به ارائه نظریه بپردازد و با تحول در مبانی، شکل علوم انسانی را با جهشی معجز‌ه‌آسا روبرو کند و افق دید فراروی علوم انسانی رایج قرار دهد.

وی افزود: امام فرمودند ما انقلاب را صادر خواهیم کرد و صدور انقلاب باید با تعالی جامعه انسانی رخ دهد و علوم انسانی می‌تواند انقلاب اسلامی و آرمان‌ها را با هم‌زبانی با جهان نخبگانی علوم انسانی، جهانی و بین‌المللی کند.

آیت‌الله رجبی تصریح کرد: امروز در غرب، علوم انسانی دچار بحران شده است و اندیشمندان مختلف علوم انسانی نسبت به این موضوع اذعان دارند که علوم انسانی نتوانسته است بشر امروز را به حتی سعادت دنیوی برساند. دانشمندان صریحا اعلام می‌کنند ما با این علوم انسانی نمی‌توانیم بشر را به مقصود برسانیم.

وی افزود: الوین گولدنر کتاب مفصلی در مورد بحران جامعه‌شناسی در غرب نوشته است و تصریح می‌کند جز با تحولی در مبانی این علوم امیدی به کارآمدی آن وجود ندارد و جامعه‌شناسان دیگر هم بر این نکته اعتراف دارند و علوم انسانی اسلامی می‌تواند این تحول را ایجاد کند.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با اشاره به دیگر نقش علوم انسانی اسلامی، بیان کرد: در علوم انسانی غربی، انسان‌هایی تربیت می‌شوند که می‌توانند جامعه را به فساد بکشانند که نمونه آن را در کشور خودمان در حوادث و فتنه‌های یک دهه اخیر مشاهده کردیم.

رجبی گفت: این فتنه‌ها به تحصیل‌کردگان علوم انسانی غربی بازگشت داشت و جامعه را دچار مشکلات فراوان کردند و خودشان هم معترف بودند که با این علوم انسانی که ما در دانشگاه‌ها می‌خوانیم انسانی بهتر از این تربیت نمی‌شود. در فتنه 88 کسانی در برخی مسئولیت‌های کشور بودند که می‌گفتند علم، علم است و غربیان در این عرصه از ما جلوتر هستند و ما هم باید تبعیت کنیم.

وی با بیان اینکه برخی از مسئولان و تصمیم‌گیران تحت تاثیر علوم انسانی غربی با صراحت گفتند که اسناد ملی تربیتی ما باید براساس اسناد جهانی باشد، افزود: در همین یک دهه گذشته برخی مسئولان صریحا از حوزه دعوت کردند و جلسه گذاشتند که شما چرا باید وارد علوم انسانی اسلامی شوید زیرا علوم انسانی، اسلامی و غیر اسلامی ندارد و اینها بیشترین آسیب را به جامعه می‌زنند و قصد داشتند، سند 2030 را به جامعه تحمیل کنند.

علوم انسانی اسلامی بشر را متوجه سعادت اخروی می‌کند

آیت‌الله رجبی با بیان اینکه علوم انسانی اسلامی می‌تواند جلوی چنین آسیب‌های سهمگین را بگیرد و نیروهایی تربیت کند که درصدد پیاده‌سازی ارزش‌های اسلامی هستند. علوم انسانی اسلامی می‌تواند در سطح جهانی، جامعه بشری را متوجه اسلام ناب محمدی(ص) و فرهنگ غنی اسلامی بنماید. فرهیختگان دانشگاهی و استادان حوزه در این عرصه وظایف سنگینی بر عهده دارند.

وی با بیان اینکه علامه مصباح با زحمات فراوان و با همکاری استادان حوزه و دانشگاه دفتر همکاری حوزه و دانشگاه را ایجاد کردند و با این تلاش‌ها امروز تحول شگرفی در علوم انسانی ایجاد شده است و باید درود به روح علامه مصباح به عنوان مبدع این علوم بفرستیم.