خوشنویسی و تذهیب قرآن راهی برای مقابله با اهانت کنندگان به مقدسات مسلمانان است

خوشنویسی قرآن کریم با خطوط زیبای ایرانی و غیر ایرانی و تذهیب‌کاری‌های فاخر آن در طول قرون مختلف بعد از نزول کتاب الهی همواره مورد توجه مسلمانان، خوشنویسان و به خصوص برخی پادشاهان بوده است؛ امروزه قطعاتی از قرآن‌ خطی حتی منسوب به ائمه(ع) هم در برخی موزه‌ها وجود دارد و قدیمی‌ترین نسخه خطی قرآن به خط کوفی به نیمه قرن اول بازگشت دارد. مسلمانان به خاطر عشق وافر به قرآن کریم به خوشنویسی قرآن توجه داشته‌اند. در دهه‌های متاخر هم خوشنویسی قرآن مورد توجه علمای شیعه بوده است.

آیت‌الله علی‌اکبر مسعودی خمینی از استادان حوزه علمیه قم از روی علاقه شخصی و با هدف تکریم و بزرگداشت قرآن کریم در این راستا قدم برداشته است. ایشان مدت دو سال است که خوشنویسی کل قرآن کریم را به یک خوشنویس جوان به نام حمید نصیری کاشانی سپرده تا قرآن کریم را به خط نستعلیق بنویسد.

خبرنگار ایکنا برای آشنایی بیشتر مخاطبان با این قرآن و جزئیات بیشتر این کار با آیت‌الله مسعودی خمینی و خوشنویس این اثر، حمید نصیری کاشانی گفت‌وگو کرده است که در ادامه می‌خوانید؛

ایکنا ـ چه شد که شما وارد عرصه خوشنویسی قرآن شدید؟

قبل از پاسخ به این پرسش باید عرض کنم که نوشتن قرآن با خط خوش و تذهیب‌ سابقه زیادی دارد و در دوره معاصر هم رواج دارد مثلا قرآنی در سالیان قبل در قم نوشته شده که کاملا معرق‌کاری است. معرق‌کاری این قرآن هم به این شکل است که کلمات با ذره‌بین‌های بسیار دقیق روی چوب قرار داده می‌شود و دور صفحات آن هم منبت‌کاری شده است و به گمان بنده در دنیا نمونه ندارد و هر سه جزء این قرآن هم، یک جلد شده است. بنده هم به ذهنم رسید که قرآنی با خط جدید و خوبی نوشته شود و برای خاندان ما به یادگار بماند و اگر نسل‌های بعد از ما دوست داشتند که آن را به مرکزی هدیه بدهند، این کار توسط آنها انجام شود.

من شخصا خط نیریزی و خط نستعلیق را دوست دارم و از طرفی قرآن به خط عثمان‌طه هم زیاد نوشته شده است و برای آن تبلیغ زیادی هم می‌شود. دختر بنده پیشنهاد داد که نوشتن این قرآن به خط نستعلیق به آقای نصیری کاشانی سپرده شود و ایشان هم قبول کردند و حدود دو سال است که این کار شروع شده. البته چون نیاز به تذهیب‌ هم داشت، با یک تذهیب‌کار هم صحبت کردیم تا کار تذهیب را او انجام دهد تا اثر ممتازی تولید شود و برای آینده و خانواده ما بماند و یاد و ذکری به واسطه این قرآن از ما بکنند.

ایکنا ـ چطور خط نستعلیق را انتخاب کردید؟ آیا ویژگی خاصی داشت؟

قرآن به خطوط دیگر زیاد نوشته شده است، دوست داشتم اثری متفاوت با خط متفاوت خلق شود؛ خط عثمان‌طه و... خیلی زیاد است و تبلیغ هم برای آن زیاد است البته خط نیریزی هم بسیار خوب است ولی باز بنده نظرم بر خط نستعلیق بود که خط ایرانی هم هست. البته هنوز شماره‌گذاری آیات و تذهیب همه آن انجام نشده است. ما دقت فراوانی در نوشتن این قرآن به‌ خرج داده‌ایم تا غلطی در نگارش رخ ندهد؛ لذا هم خود نویسنده، آقای نصیری دقت زیادی دارند و هم بنده صفحه به صفحه را کنترل می‌کنم و ایشان هم دوباره بازبینی می‌کنند.

ایکنا ـ توصیه شما به کسانی که دوست دارند وارد این عرصه شوند، چیست؟

خطاب بنده به افراد سرمایه‌دار است؛ ما که سرمایه‌دار نیستیم این کارها را دوست داریم؛ به نظر بنده هر قدر قرآن زیادتر نشر داده شود افراد جنایتکاری که قرآن را آتش می‌زنند خودشان آتش می‌گیرند زیرا می‌بینند قرآن موجودی زنده و پویا در جامعه مسلمین است و هرقدر آنها بیشتر به قرآن اهانت کنند افرادی هستند که حاضرند قرآن را با خط خوب بنویسند و تذهیب و تکریم کنند و برای آن هزینه زیادی هم بپردازند. بنابراین از افراد سرمایه‌دار می‌خواهم بخش کوچکی از سرمایه خود را وارد این کار کنند تا هم اشتغال برای برخی افراد ایجاد شود و هم به عنوان یادگاری معنوی و حتی مادی برای آنها باقی بماند و هر کسی این قرآن را بخواند به نیکی از سرمایه‌گذار آن یاد خواهد کرد.

الان افرادی هستند که سرمایه سرگردان زیادی دارند و شاید ندانند که می‌توان در این مسیر هم هزینه کرد و بنده یادآورم می‌شوم که این کار، تکریم و ابراز عشق و علاقه به قرآن و کار پر خیر و با برکت معنوی و ارزشمند است. بنده هم وقتی این کار خاتمه یابد، اگر بتوانم دوست دارم قرآن دیگری را به خط دیگری بنویسم و حتی نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه را هم با خط زیبا بنویسم و به یادگار بگذارم.

گفت‌وگو با خوشنویس اثر؛ حمید نصیری کاشانی

ایکنا ـ وقتی آقای مسعودی پیشنهاد خوشنویسی این اثر را به شما دادند چه واکنشی داشتید؟

دو سال قبل بنده مفتخر شدم تا این سفارش را دریافت کنم و خط نستعیق در نوشتن قرآن کم‌سابقه است. بنده از سال 1372، یعنی از ۱۳ سالگی تاکنون حدود 30 سال است که به صورت حرفه‌ای خوشنویسی می‌کنم ولی توفیق نداشتم یک قرآن را به صورت کامل بنویسم. البته جسته و گریخته صفحاتی از قرآن را نوشته بودم لذا این کار را خیلی دوست داشتم. این قرآن براساس سبک عثمان‌طه تنظیم شده است یعنی آیه به صورت کامل در انتهای صفحه بسته می‌شود و طوری نیست که نیمی از آن به صفحه بعد منتقل شود ولی خط آن نستعلیق ایرانی است و در هر صفحه هم ۱۴ سطر به نیت ۱۴ معصوم(ع) نوشته شده است.

البته اعراب‌پذیری خط نستعلیق کمی دشوار است ولی تلاش کرده‌ام این کار به خوبی انجام شود. اصولا خط نستعلیق برای نوشتن کلمات فارسی ساخته شده است ولی در قرآن، کلماتی چون فسیکفیکهم، فلنسئلنهم و ... زیاد داریم که کار را دشوار می‌کند و شاید به همین دلیل، خوشنویس‌ها کمتر به سمت نوشتن قرآن با خط نستعلیق رفته‌اند.

آن طور که به خاطر دارم استاد میرخانی، قرآنی را به خط نستعلیق نوشته‌اند و آن را به آستانه مقدسه حضرت معصومه(س) اهدا کرده‌اند که نوشتن این قرآن داستان جالبی هم دارد؛ پدر ایشان چندین جلد کتاب خطی از جمله یک قرآن داشته‌ است و به ایشان وصیت می‌کند که اگر همه کتاب‌ها را هم فروختی این قرآن را نفروش. ولی ایشان فراموش می‌کند و آن را هم با بقیه کتاب‌ها می‌فروشد. پس از آن، پدر را در خواب می‌بیند که از فروش قرآن بسیار گلایه دارد. ایشان سراغ خریدار می‌روند و حاضر می‌شوند قرآن را با قیمت بالایی از خریدار بخرند اما خریدار، قرآن را نمی‌فروشد. لذا برای جبران این کار، قرآنی به خط نستعلیق می‌نویسند و بعد از ایشان هم برخی خوشنویسان دیگر ترغیب شدند که به خط نستعلیق قرآن بنویسند.

ایکنا ـ برخی دوست دارند چنین قرآن‌هایی داشته باشند ولی ممکن است به خاطر هزینه آن منصرف شوند چه پیشنهادی برای فرهنگسازی در این عرصه دارید؟

پیشنهاد من این است که حتی اگر هزینه زیادی نمی‌خواهند صرف کنند تا کل قرآن نوشته شود خوب است یک جزء مثلا جزء 30 یا سوره مبارکه یس یا انعام و ... را با خط زیبا و به نام خانواده خودشان بنویسند و به یادگار بگذارند و حتی برای عروسی فرزند و تولد نوه‌هایشان هدیه بدهند تا فرهنگ‌سازی شود. ضمن اینکه این نوع قرآن‌ها هم سرمایه معنوی است و هم می‌توانند در آینده آن را به عنوان قرآنی نفیس با قیمت خوبی بفروشند. زیرا هر چه زمان بگذرد، ارزش مالی این دست نسخه‌های خطی بیشتر می‌شود.

گفت‌وگو از علی فرج زاده