نیاز شدید به الگوپذیری از رفتار پیامبر(ص) داریم

به گزارش ایکنا، امروز مصادف با میلاد پیامبری خوش‌خلق‌ است که برای احیا و به کمال رساندن مکارم اخلاقی به نبوت رسیده و چنان مشتاق هدایت همه بشریت بوده که مهم‌ترین خلق و خوی آن حضرت را جذب حداکثری مردم و تلاش برای هدایت همه انسان‌ها عنوان و به حق این روز را به عنوان روز «اخلاق و مهرورزی» نام‌گذاری کرده‌اند.

اما ما مسلمانان که الگوی بزرگ نبی مکرم اسلام در اخلاق و مهرورزی را پیش روی خود داریم چه قدر تلاش کرده‌ایم خلق و خویمان را نبوی کنیم؟

حجت‌الاسلام مجتبی حیدری، عضو گروه اخلاق و اسرار پژوهشکده حج و زیارت در گفت‌وگو با ایکنا به نقد و بررسی اخلاق مسلمانی ما و فاصله این اخلاق از الگوی اخلاق و مهرورزی پیامبر اسلام پرداخت و در پاسخ به این سؤال که مسلمانی ما چه قدر با رعایت اخلاق همراه است؟ گفت: پیامبر اسلام می‌فرماید هدف از بعثت من تکمیل مکارم اخلاقی است. کتاب‌های متعددی نیز در سیره و سنت حضرت محمد(ص) نوشته شده که اخلاق ایشان را تشریح کرده‌اند. پیامبر(ص) در زمینه‌های مختلف اخلاقی سرآمد هستند و در همین زمینه قرآن کریم در آیه 21 سوره احزاب می‌فرماید: «لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ كَانَ يَرْجُو اللَّهَ وَالْيَوْمَ الْآخِرَ وَذَكَرَ اللَّهَ كَثِيرًا؛ قطعا براى شما در [اقتدا به] رسول خدا سرمشقى نيكوست براى آن كس كه به خدا و روز بازپسين اميد دارد و خدا را فراوان ياد مى‌‏كند». همچنین در آیه چهارم سوره قلم می‌فرماید: «وَإِنَّكَ لَعَلَى خُلُقٍ عَظِيمٍ؛ و راستى كه تو را خويى والاست».

وی ادامه داد: خداوند می‌فرمایند خلق پیامبر در سطح عظیم است و ما هم که خودمان را پیروان چنین پیامبری می‌دانیم باید در همین مسیر اخلاقی قرار گیریم. جامعه نیز باید به همین سمت حرکت کند؛ رعایت اخلاق در همه عرصه‌های فردی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و ... با اقتدا بر خلق پیامبر اکرم(ص) باید رخ دهد.

مبلغان دینی پیشگام اخلاق محمدی(ص) باشند

حجت‌الاسلام حیدری اولین مورد مهم برای حرکت در چنین مسیر اخلاقی را توجه مبلغان به رعایت عملی سیره اخلاقی پیامبر اکرم(ص) دانست و گفت: نظام ما نظام اسلامی است و باید در جامعه اسلامی از ابزارهای نظام اسلامی برای نشر اخلاق محمدی استفاده کرد. در این مسیر مبلغان دینی باید پیشگام باشند. مبلغان ما کسانی هستند که دروس دینی را خوانده‌اند، در محضر علما نشسته‌اند و کتاب‌های روایی را مطالعه کرده‌اند. طبیعی است که انتظار این باشد که در زمینه مسائل اخلاقی نسبت به کلیت جامعه پایبندتر باشند و قاعدتا هم هستند. البته امکان دارد این مسئله در زمان‌های مختلف کم و زیاد شود ولی مبلغان ما که در حوزه‌های علمیه تحصیل کرده‌اند به اخلاق اسلامی پایبندتر هستند.

وی با تأکید بر اینکه روحانیون باید به مسائل اخلاقی توجه بیشتری داشته باشند چون در جامعه الگو هستند، گفت: این مبلغان هستند که امامت جماعت مردم را بر عهده دارند و تبلیغ مباحث اسلامی توسط آنها انجام می‌شود و لذا ضرورت رعایت موازین اخلاقی از طرف آنها بیشتر است. آنها در منظر دیگران هستند و رفتار و گفتار آنها زیر نظر مردم است به همین دلیل ضرورت رعایت موازین اخلاقی از سوی مبلغان دینی خیلی بیشتر است.

نشر اخلاق دینی با ابزارهای جدید

این پژوهشگر حوزه اخلاق اضافه کرد: برای ترویج اخلاق حسنه، مبلغان ابزار منبر و سخنرانی را در اختیار دارند اما امروزه ابزارهای دیگری نیز در اختیار روحانیان هست و با توجه به تعدد مخاطبان شبکه‌های اجتماعی باید تلاش شود از این ابزارهای جدید نیز برای نشر اخلاق محمدی(ص) استفاده شود به خصوص اینکه در این دوره از زمان اخلاق ضد دینی در حال شیوع است پس بخش مهمی از عملکردها در کنار نشر اخلاق اسلامی باید مقابله با اخلاق غیر دینی و غیر اسلامی باشد.

وی تصریح کرد: مهم است که ما صرفاً به نشر معارف دینی اقدام نکنیم بلکه به هجمه‌ها، شبهات و رفتارهایی که برای ترویج اخلاق غیر دینی صورت می‌گیرد نیز توجه داشته باشیم. برای مقابله با این هجمه‌های گسترده علیه اخلاق دینی البته نهادها و ارگان‌های دیگر هم باید به کمک بیایند و اینکه از مبلغان انتظار داشته باشیم که همه کارهای فرهنگی را انجام دهند انتظار دور از واقعی است. ارگان‌ها، نهادها، سازمان‌ها و مدیران در سطوح بالاتر همه باید در این زمینه کار کنند تا نه تنها در داخل کشور بلکه در سطح جهانی به نشر اخلاق ناب محمدی(ص) بپردازیم.

اخلاق قربانی توجه بیش از حد به مناسک

حجت‌الاسلام حیدری با انتقاد از اینکه در تبلیغ دین بیش از توجه به اخلاق به مناسک توجه می‌شود و بعضاً اخلاق مورد غفلت قرار می‌گیرد، گفت: این از مشکلات جامعه ما است که می‌بینیم قشری از جامعه به سمت تجمل‌گرایی رفته‌اند و چشم و هم‌چشمی موجب شده افراد سعی کنند به هر قیمتی صرفاً زندگی مادی خود را ارتقا دهند. این مسئله به تدریج به کلیت جامعه سرایت کرده و افرادی که وضع مالی خیلی بالا ندارند هم تلاش می‌کنند به روش‌های مختلف، خودشان را در سطح بالای جامعه نشان دهند. همین روند توجه به خدا و قیامت را کمتر کرده است.

غفلت از یاد خدا و قیامت

وی تشریح کرد: جامعه ما به طور کلی دچار غفلت از یاد خدا و یاد قیامت شده است و اعضای جامعه به طور کلی به سراغ مادیات رفته‌ و قیامت و خدا را فراموش کرده‌ایم. به تدریج داریم آموزه‌های دینی را هم فراموش می‌کنیم ولو اینکه در ظاهر پوششی از نماز و روزه را رعایت می‌کنیم اما واقعیت این است که جامعه به طور کلی چندان به مسائل معنوی و رفتارهای دینی خودش که انسان را به قیامت و خدا وصل ‌می‌کند توجه ندارد.

این پژوهشگر حوزه اخلاق اضافه کرد: ما در اخلاقیات دینی دچار تساهل شده‌ایم و جامعه به سمت بی‌اخلاقی، دروغ، حرام‌خوری، تجمل‌گرایی و ... رفته و حتی گناهان مربوط به فحشا بسیار زیاد شده است و همه اینها به این دلیل که جامعه دچار غفلت از یاد خدا شده است که در این زمینه باید فکری به حال جامعه کرد و رسانه‌ها و مراکز آموزشی ما در کنار روحانیت باید به میدان بیایند تا جامعه را به سمت اخلاقیات بازگردانند.

وی در پاسخ به این سؤال که مهم‌ترین مکارم اخلاقی که پیامبر(ص) بر آن تأکید داشتند و جامعه کنونی ما از نبود آن آسیب می‌بیند چه مواردی است؟ گفت: پیامبر اسلام(ص) در زمینه‌های مختلف برای ما الگو هستند و ما نمی‌توانیم آن حضرت را به یک زمینه یا مورد خاص محدود کنیم. ایشان در مورد خانواده که بخش مهمی از جامعه ما است می‌فرماید «من بهترین فرد برای خانواده خودم هستم». رفتار اخلاقی پدر در خانواده بسیار مهم است. در جامعه نیز رفتار مدیران با زیردستانشان باید الگوبرداری شده از اخلاق پیامبر باشد. منش و رفتار آن حضرت است که با انسان‌هایی که در سطح پایین‌تر جامعه هستند نشست و برخاست می‌کردند و به آنها شخصیت می‌دادند و این چیزی است که به شدت به آن احتیاج داریم تا همه افراد در جامعه احساس شخصیت کرده توان اظهار نظر در مسائل مختلف را داشته باشند و به نظرات آنها توجه شود تا احساس کنند در جامعه و سرنوشت جامعه خودشان نقش دارند.