در صحبت قرآن/ 254
در بیان کیفیت آشتی دادن دو گروه مسلمانان
یکی از مواد حقوق بین‌الملل در قرآن اعلام شده و آن این است که هرگاه دو گروه از اهل ایمان میانشان جنگی رخ داد شما بکوشید که بین ایشان صلح برقرار کنید اما اگر دریافتید که یکی از دو طرف قصد زورگویی دارد با آن زورگو بجنگید تا تسلیم امر خدا شود.
۳۶۵ روز در صحبت قرآن، نوشته استاد حسین محی‌الدین الهی قمشه‌ای، کتاب چهارم از مجموعه کتاب‌های جوانان و فرهنگ جهانی است. این مجموعه با هدف شناساندن فرهنگ و ادبیات به جوانان اولین بار سال ۱۳۹۰ به همت نشر سخن تدوین و منتشر شده است.
کتاب «۳۶۵ روز در صحبت قرآن» ۳۶۵ قطعه کوتاه و بلند از قرآن برای آشنایی جوانان با تعلیمات فراگیر قرآن انتخاب شده و کوشش شده است که این گنجینه تصویری از ابعاد گوناگون کلام آسمانی برای مخاطب ترسیم کند.
این کتاب، تفسیر در معنی اصطلاحی کلمه مانند تفاسیری چون کشاف و مجمع البیان و امثال آن نیست، بلکه بیشتر انعکاسی از کتاب وحی در ادب عرفانی فارسی و اسلامی است و نگاهی دارد به قرآن از دیدگاه ادبی، زیباشناسی و اخلاقی، اجتماعی و عرفانی.
گروه اندیشه ایکنا به منظور بهره‌مندی مخاطبان خود از این گنجینه قرآنی و ادبی اقدام به انتشار قطعه‌هایی از کتاب «در صحبت قرآن» کرده است. دویست و پنجاه و چهارمین قسمت از تحفه این کتاب با عنوان «در بیان کیفیت آشتی دادن دو گروه مسلمانان» تقدیم مخاطبان گرامی می‌شود.
وَإِنْ طَائِفَتَانِ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ اقْتَتَلُوا فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُمَا فَإِنْ بَغَتْ إِحْدَاهُمَا عَلَى الْأُخْرَى فَقَاتِلُوا الَّتِي تَبْغِي حَتَّى تَفِيءَ إِلَى أَمْرِ اللَّهِ فَإِنْ فَاءَتْ فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُمَا بِالْعَدْلِ وَأَقْسِطُوا إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ ﴿حجرات۹﴾.
و هر گاه دو گروه از مومنان را جنگ و قتال پیش آید نخست در اصلاح کار و ایجاد صلح بین آنها پردازید و اگر یکی از آنها بر دیگری جور و ستم می‌کند پس با آن ستمکار بجنگید تا به امر خدا بازگردد پس اگر بازگشت میان ایشان به عدل و انصاف صلح و دوستی برقرار کنید و پیوسته عدالت را منظور دارید. همانا که خداوند عدالت پیشگان را دوست می‌دارد(9).
سخن در یکی از مهمترین دستورات اجتماعی سیاسی قرآن در زمینه ایجاد صلح و احراز عدالت است و گویی خداوند یکی از موارد حقوق بین‌الملل را در این آیه اعلام فرموده و آن این است که هرگاه دو گروه از اهل ایمان میانشان جنگی رخ داد شما بکوشید که بین ایشان صلح برقرار کنید اما اگر دریافتید که یکی از دو طرف قصد زورگویی دارد با آن زورگو بجنگید تا تسلیم امر خدا شود و آن جز حق عدالت نیست. پس چون طرف متجاوز تسلیم شد بین آنها به عدل و قسط و انصاف پیمان صلح ببندید تا راه تعدی بسته شود و ابواب عدالت و دوستی گشاده گردد.
امروز در جهان این کار نظارت بر حفظ صلح بین‌الملل بر مبنای عدل کار سازمان ملل است که در آغاز باید بکوشد دولتمردان از طریق دیپلماسی و شیوه‌های ملایمت آمیز دیگر دو گروه متخاصم را در جهان صلح دهند و اگر یکی را ظالم و متجاوز یافتند در مقال او بایستند و نگذارند در ظلم خود توفیق یابد و شک نیست که اگر جامعه بین‌الملل همگی طرفدار حق و عدالت باشند کمتر دولتی جرئت تجاوز به حقوق دیگری خواهد کرد زیرا در آن طرف اکثریت ملت‌های عدالت‌خواه قرار دارند و او را سر جایش می‌نشانند مگر آنکه خدای ناکرده فساد اخلاقی بر دولت‌ها حاکم شود و آنها با گرفتن امتیازاتی از دولت متجاوز، تجاوزات او را نادیده گیرند و اجازه دهند که ظالمی به دستیاری همکارانش مردمی را مورد تعدّی و ظلم و غارت قرار دهد که در این صورت دنیا رو به سقوط خواهد رفت و آنچه که اسوالد اشپنگلر، فرهنگ شناس بزرگ آلمانی، در کتاب سقوط غرب پیش‌بینی کرده است پیش خواهد آمد، و شاید بتوان گفت که بخش‌های زیادی از آن پیشگویی‌ها امروز حاصل شده است.
یکی از صفات خداوند در قرآن این است که در کمین ستمکاران است و ایشان را هلاک خواهد کرد و این صفتی است که هر انسان فرهیخته‌ای داراست زیرا ظلم، توطئه علیه هویت انسانی ماست و آدمی را دیو و دد می‌کند:
معرفت از آدمیان برده‌اند
آدمیان را ز میان برده‌اند (نظامی، مخزن الاسرار)
نیرو‌شکن است حیف و بیداد
از حیف بمیرد آدمیزاد (نظامی، لیلی و مجنون)
بعضی خرده گرفته‌اند که چرا فعل مربوط به«طائفتان» «اقتتلوا» آمده که جمع است نه تثنیه، در حالی که در همین آیه برای «طائفتان» ضمیر تثنیه آمده. پاسخ این است که در مورد اول سخن از دو طائفه است که با هم می‌جنگند و کثرت ایشان مورد نظر است، پس فعل جمع آمده زیرا جماعت زیادی به قتل یکدیگر تیغ کشیده‌اند اما وقتی می‌خواهند صلح کنند دو گروهند لذا فرمود «فاصلحوا بینهما» چنانکه در فارسی گوییم گروه مشغول بازی است زیرا در بازی همه یکی هستند، اما می‌گوییم گروه دارند غذا می‌خورند زیار در غذا خوردن به خلاف بازی با هم متفرقند.
انتهای پیام
مطالب مرتبط
