مسائل بانوان تحلیل‌ بین ادیانی شود

به گزارش ایکنا، سیدمحمدعلی غمامی، استاد دانشگاه باقرالعلوم(ع)، شامگاه 18 دی‌ماه در دومین نشست تخصصی کاربردی‌سازی مطالعات قرآنی روایی در سیاستگذاری فرهنگی که از سوی دبیرخانه شورای فرهنگ عمومی کشور با همکاری پژوهشگاه فرهنگ و هنر وزارت ارشاد برگزار شد، به موضوع «کاربست روایات مدارج ایمان در سیاستگذاری و حکمرانی فرهنگی» پرداخت.

غمامی با اشاره به آیه 99 سوره یونس «وَلَوْ شَاءَ رَبُّكَ لَآمَنَ مَنْ فِي الْأَرْضِ كُلُّهُمْ جَمِيعًا ۚ أَفَأَنْتَ تُكْرِهُ النَّاسَ حَتَّىٰ يَكُونُوا مُؤْمِنِينَ» که فرموده است، اگر خدا می‌خواست همه انسان‌ها را مؤمن قرار می‌داد و تو نباید تلاش کنی تا همه مردم با اکراه، مؤمن شوند، افزود: نسبت میان ایمان و فرهنگ و سیاست بحث دشواری است که حتی اندیشمندان مسیحی هم به آن پرداخته‌اند و نظریه‌پردازان بزرگی هم دارد.

استاد دانشگاه باقرالعلوم(ع) اضافه کرد: پل تیلیش صاحب کتاب الهیات فرهنگ، بحث مفصلی در نسبت فرهنگ و الهیات دارد. یکی از اطراف گفت‌وگوی تیلیش، نظریات یهودی این زمینه است و او در این عرصه به نقد بوبر پرداخته است. بوبر، گفته است نسبت انسان‌ها، من و اشیاء شده است و باید به «من و تو» تغییر کند. تیلیش می‌گوید نظریه وی به نفی سیاستگذاری فرهنگی می‌انجامد در حالی که ما به آن نیاز داریم و پیام مسیحی باید در قالب فرهنگ و سیاستگذاری به مردم منتقل شود.

غمامی با اشاره به روایات هفت سهم ایمان و 10 درجه ایمان از امام صادق(ع) گفت: باید ورود جدی به مسئله درجات ایمان داشته باشیم و نسبت آن را به نحو واضحی به سیاست و فرهنگ توضیح دهیم؛ آیه 136 سوره نساء: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا آمِنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَالْكِتَابِ الَّذِي نَزَّلَ عَلَىٰ رَسُولِهِ وَالْكِتَابِ الَّذِي أَنْزَلَ مِنْ قَبْلُ ۚ وَمَنْ يَكْفُرْ بِاللَّهِ وَمَلَائِكَتِهِ وَكُتُبِهِ وَرُسُلِهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ فَقَدْ ضَلَّ ضَلَالًا بَعِيدًا؛ برای بنده خیلی قابل تامل و جالب است؛ تفسیر اصلی این آیه این است که ایمان درجاتی دارد و خدا فرموده است کسانی که درجه پایین دارند خودشان را به سمت درجه بالاتر رشد بدهند؛ خطاب آیه هم جامعه و اجتماع مؤمنان است»(آمِنُوا). 

وی با بیان اینکه ادامه آیه تاکید بر ایمان به خدا و رسول است، افزود: ایمان به خدا و پیامبر(ص) اولین قدم در راه ایمان است، پس چرا قرآن کریم در این آیه دوباره به این مقدمه تاکید دارد؟ اینجا به نظر بنده مقوله ایمان با کتاب پیوند خورده و فرموده است به کتابی که بر پیامبر و پیامبران قبل از تو نازل شده است، ایمان بیاورید. یعنی ایمان را صرف ایمان به خدا و رسول نمی‌داند و شرط ایمان به کتاب و کتب قبل را هم گوشزد می‌کند، «آمِنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَالْكِتَابِ الَّذِی نَزَّلَ عَلَىٰ رَسُولِهِ وَالْكِتَابِ الَّذِی أَنْزَلَ مِنْ قَبْلُ».

غمامی تصریح کرد: این مسئله سبب می‌شود تا پیوند میان جامعه اسلامی با جوامع غیر اسلامی صاحب کتب آسمانی هم گره بخورد؛ در ذیل این آیه روایتی داریم که تعدادی از اهل کتاب که تازه ایمان آورده بودند، نزد پیامبر(ص) آمدند و عرض کردند و ما فقط به قرآن ایمان داریم و به تورات و کتاب عزیر نبی و انجیل ایمان نداریم، ولی این آیه نازل شده و تاکید فرمود که شما باید به کتب قبلی(تحریف نشده) هم ایمان بیاورید.

لزوم آشنایی سیاستگذاران فرهنگی با کتب آسمانی

استاد دانشگاه باقرالعلوم(ع) اضافه کرد: نظریه علامه طباطبایی در مورد ایمان این است که ایمان از جنس علم است و نه عمل و عاطفه و از جنس علمی است که التزام هم دارد. با فرض پذیرش این نظریه، ایمان به کتب گذشته فقط گفتن و اقرار به ایمان به آنها نیست، بلکه باید علم به کتب گذشته هم وجود داشته باشد و مردم با قرآن، تورات و انجیل و آشنا شوند؛ الان متاسفانه محققان علوم قرآنی هم حتی آشنا با این کتب نیستند چه رسد به سیاستگذاران بحث فرهنگی کشور.

غمامی با بیان اینکه خیلی از موضوعات روز جامعه در همه کتب از جمله تحریف‌شده هم وجود دارد، اظهار کرد: الان مقوله حجاب از بحث‌هایی است که در همه کتب آسمانی وجود دارد و ما به جای اینکه این سیاستگذاری را بر مبنای کتب آسمانی و هم‌افزایی ادیان و حول محور خلقت انسان انجام دهیم به لایه فقه اصغر بردیم.

تحلیل میان‌دینی مسائل زنان و حجاب

استاد دانشگاه باقرالعلوم(ع) اظهار کرد: مسئله زن و پدیده پوشش را باید در ساحت میان‌دینی تحلیل کنیم. در همه کتب آسمانی آمده است که وقتی انسان غافل شد و فریب شیطان را خورد بدون پوشش و لخت شد و در همه کتب آسمانی بر پیوند میان ایمان و پوشش تاکید شده و شیطان همه تلاش خود را به کار برده است تا انسان‌ها را به سمت برهنگی سوق دهد. ما چون از ظرفیت قرآن کریم غافل هستیم از ظرفیت بقیه ادیان هم بهره نبرده‌ایم، لذا ارتقای ایمان هم وجود ندارد.

وی تاکید کرد: در نظریه علامه طباطبایی، یکی از مسائل مهم مرتبط با ایمان، التزام مؤمن به کتاب است؛ قرآن کریم هم امروز در علوم اجتماعی ما غریب است و نادر اندیشمندان علوم اجتماعی تلاش دارند تا نظریات قرآن را وارد علوم اجتماعی کنند. ما متاسفانه نسبت به ادیان دیگر که گارد شدیدی داریم و نمی‌خواهیم «تعالوا ندع الی سبیل الله» شکل بگیرد.

استاد دانشگاه باقرالعلوم(ع) تاکید کرد: وقتی در مورد التزام به کتاب سخن گفته شود، گویی در مورد درجات تمدن ایمانی سخن گفته‌ایم و آشنایی با کتب آسمانی، ظرفیت را برای پیوند میان ایمان و ادیان و تمدن‌ها ایجاد می‌کند. ما تا به مقوله کتاب، علم و التزام به کتاب پیوند نخوریم در مورد درجات ایمان هم نخواهیم توانست سخن بگوییم و امیدی داشته باشیم چه رسد که بخواهیم در مورد ایمان تمدنی سخن بگوییم.