از مسقط تا مکه برای اهتزاز پرچم قرآنی ایران
حافظ جوان کشورمان که تا همین یک ماه قبل در قالب کاروان قرآنی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران در عمان افتخارآفرینی کرد، به دنبال تکرار آن افتخار، این بار در مسجدالحرام است.
همین یک ماه قبل، کیلومترها دور از خانه و خانواده در یکی از اتاق‌های هتلی در شهر مسقطِ عمان و آن سوی خلیج فارس، جوانی ایرانی، شمع تولد بیست‌سالگی‌اش را فوت کرد و چند آرزو را در دل گذراند.
کسی نمی‌داند آن آرزوها چه بود، اما شاید اگر آن روز می‌دانست، قرار است به عنوان نماینده ایران در مسابقات بین‌المللی قرآن کریم کشور عربستان انتخاب شود، حتماً در فهرست بلندبالای آرزوهایش در آن جشنِ تولدِ مختصر، جای ویژه‌ای به سربلند بیرون آمدن از آزمون عربستان می‌داد.
محمدمهدی رضایی، حافظ کل قرآن کریم، متولد 14 خردادماه 1383 در اصفهان است. او اگرچه در کنار گنبدهای فیروزه‌ای بالیده و قدم به قدم با زاینده‌رودِ زنده در آن روزها دویده، اما در حال حاضر و به بهانه تحصیل ساکن تهران است. رضایی دانشجوی ترم سوم رشته داروسازی در دانشگاه علوم پزشکی بقیةالله(عج) است.
او در مسابقات بسیاری حضور یافته و موفقیت‌های زیادی نیز دریافت کرده که آخرینِ آنها، دریافت رتبه دوم مسابقات بین‌المللی قرآن نیروهای مسلح ایران و عمان در رشته حفظ کل قرآن بوده است. چند روزی قبل از آن نیز و این بار در رشته حفظ کل قرآن در بیست‌وهشتمین دوره جشنواره قرآن و عترت وزارت بهداشت، که یکی از معتبرترین رویدادهای قرآنی بخش دانشگاهی است، موفق به دریافت رتبه نخست شد.
رضایی در تابستان امسال و ماه‌های پیش رو سه رقابت مهم را پیش رو دارد، اولین رویداد مسابقات بین‌المللی قرآن کشور عربستان است که مردادماه برگزار می‌شود. در ادامه سی‌وهشتمین دوره جشنواره ملی قرآن و عترت دانشجویان کشور را پیش رو خواهد داشت و پس از آن باید توانایی‌های خود را در معتبرترین و رسمی‌ترین مسابقات قرآن کشور محک بزند.
در گفت‌وگویی با محمدمهدی رضایی تلاش شده است تا علاوه بر آشنایی بیشتر با این چهره قرآنی به بحث پیرامون فعالیت‌های قرآنی در عرصه دانشگاهی و دیگر عرصه‌‌ها بپردازیم.
ایکنا – با وجود اینکه در مسابقات زیادی حضور داشته و رتبه‌های خوبی هم دریافت کرده‌اید، اما هنوز نام محمدمهدی رضایی برای بسیاری از فعالان قرآنی تازه است و به نظر می‌رسد فعالان قرآنی شناخت کمی از این نام دارند، دوست دارم برای شناخت بیشتر مخاطبان از شما، کمی بیشتر از خودتان بگویید.
محمدمهدی رضایی هستم، 20 سال دارم. در حال حاضر دانشجوی ترم سوم رشته داروسازی در دانشگاه بقیةالله(عج) و البته حافظ کل قرآن هم هستم. در مسابقات زیادی هم حضور داشته‌ام و الحمدلله رتبه‌هایی نیز دریافت کرده‌ام که آخرین مورد آن رتبه دوم رشته حفظ کل قرآن در مسابقات قرآن نیروهای مسلح ایران و عمان است.
در خانواده ما اولین فردی که به صورت حرفه‌ای وارد فراگیری قرآن کریم شد، من بودم، البته پدر و مادرم هم خیلی حمایت کردند. پدرم بازنشسته بانک و مادرم هم خانه‌دار است و یک خواهر دارم.
ایکنا – همیشه یکی از اصلی‌ترین سوالاتی که از حافظان یا قاریان قرآن می‌پرسم، این است که چگونه وارد این حوزه شده‌اند؛ با توجه به اینکه در خانواده شما و قبل از شما کسی به این صورت فعالیت قرآنی نداشته، چه اتفاق و چه جرقه‌ای باعث شد تا محمدمهدی رضایی تصمیم بگیرد، حافظ کل قرآن کریم شود؟
بر اساس چیزی که پدر و مادرم تعریف کرده‌اند، در دوران کودکی و زمانی که یک یا دو ساله بودم، در حالی که به شدت گریه می‌کردم، با شنیدن صدای اذان یک باره آرام می‌شوم، این اتفاق چند بار رخ می‌دهد، بعد که بیشتر دقت می‌کنند، می‌بیینند با شنیدن صدای تلاوت و اذان کاملاً آرام می‌شوم، همین موضوع پدر و مادر را ترغیب کرد تا من را وارد این مسیر کنند.
ایکنا ـ حفظ قرآن را از چه سنی آغاز کردید؟
پدر و مادر من را در کلاس‌های روخوانی ثبت‌نام کردند، این کلاس‌ها یک الی دو سال به طول انجامید و لذا حفظ قرآن کریم را همزمان با کلاس اول شروع کردم. ابتدا کار با حفظ سوره‌های کوچک جزء سی پیش رفت و در ادامه حفظ اجزای 30 و 29 را به سرانجام رساندم. بعد از آن از جزء یک شروع کردم. فرایند حفظ کل قرآن کریم برای من حدود هفت یا هشت سال به طول انجامید و آبان‌ماه سال 1396 موفق به حفظ کل قرآن شدم.
ایکنا – فرایند طولانی‌ای بوده است، معمولاً قرآن را در یک یا دو و نهایتاً سه سال حفظ می‌کنند و در همین دو یا سه سال هم اگر برنامه‌ریزی خوبی صورت نگیرد، مشکلات زیادی برای سر راه قرآن‌آموز وارد می‌شود، برای شما در طول این حدود هفت سال مشکلی پیش نیامد که شما را از ادامه این مسیر دلسرد کند، اگر بوده چه برخوردی با این مشکل داشته‌اید؟
خوشبختانه مشکل جدی پیش نیامد، البته برخی اوقات خستگی ایجاد می‌شد و این خستگی تا چند روز فکرم را مشغول می‌کرد. برای من حفظ قرآن کریم از جزء 20 به بعد دشوار شد.
ایکنا – چرا؟ علت خاصی داشت؟
حفظ جزء 20 به بعد با ورود من به دوره راهنمایی تحصیلی همزمان شد. دروس دوره راهنمایی هم بیشتر از دوره ابتدایی است و وقت‌گیرتر است، از طرف دیگر باید وقت زیادی را برای مرور 20 جزئی که حفظ کرده بودم، بگذارم، لذا حفظ جزء 20 به بعد خیلی سنگین بود. در آن بازه زمانی کمی خسته شده بودم.
یکی دیگر از مشکلاتی که در این دوره با آن مواجه بودم بحث حضور در کلاس حفظ قرآن بود. من در مدرسه خردسالان جامعةالقرآن حفظ قرآن را شروع کردم، بخش خردسالان در این واحدها محدودیت سنی دارد و تا 12 سال را قبول می‌کنند، یعنی بعد از 12 سال تفکیک می‌شود، بعد از اینکه به 12 سالگی رسیدم و هنوز 20 جزء را حفظ کرده بودم، باید واحد را تغییر می‌دادم، از سوی دیگر جامعةالقرآن در این زمینه فقط واحد خواهران را داشت، با این وجود چون تعداد اجزای کمی مانده بود، حفظ ما تمام شود، همکاری لازم را با من و یکی از دوستان به عمل آوردند، لذا ناگزیر شدم در حدود شش ماه بقیه اجزای باقی‌مانده را حفظ کنم، به نظرم کیفیت این بخش از محفوظات من چندان خوب نشد و به همین خاطر اغلب در سال‌های قبل بیشتر در رشته حفظ 20 جزء مسابقات قرآن حضور داشته‌ام.
ایکنا – از حضور در حوزه فعالیت‌های قرآنی و حفظ قرآن کریم بیشتر چه هدفی را دنبال می‌کنید؟ این سوال را به این خاطر پرسیدم که به نظر می‌رسد در سال‌های اخیر رسیدن به یک سری امتیازات مادی از قِبَل حفظ قرآن، جای خود را در بین اهداف باز کرده است.
اولاً همین که انس با قرآن کریم داشته باشم، برای من کافی است، حفظ قرآن کریم یک سری امتیازات و مزایای معنوی دارد که آدم نمی‌تواند آن را با هیچ چیز دیگری جابجا کند. اما اگر از بُعد مسابقات و امتیازات و مزایای مادی و کسب رتبه در مسابقات به آن نگاه کنیم، به نظرم نگاه دارای اشکالی نمی‌تواند باشد.
ایکنا - در عرصه تلاوت هم فعالیت دارید و اگر ندارید در آینده قصد ورود جدی‌تر به این عرصه خواهید داشت؟
در بحث قرائت از کلاس اول تا حدود کلاس پنجم یا ششم ابتدایی یعنی بازه زمانی هفت تا دوازده سالگی در موسسه بینه اصفهان مشغول به فراگیری قرآن بودم. موسسه بینه یک موسسه شناخته شده در استان اصفهان است که قرائت قرآن و مباحثی مانند تجوید و صوت و لحن را به طور تخصصی آموزش می‌دهد. در آن دوره حتی در مقطعی عضو گروه تواشیح موسسه نیز شدم، اما در نهایت به دلایلی همچون حجم بالای حفظ و مطالب درسی مجبور شدم قرائت را کنار بگذارم و تمرکز خودم را روی حفظ بگذارم.
ایکنا – مسابقاتی که تا الان در آن حضور داشته و موفق به دریافت رتبه شده‌اید یک بار با هم مرور کنیم، به نظر می‌رسد نسبت به سن و سالی که دارید، رتبه‌های قابل توجهی را دریافت کرده باشید.
به طور مرتب در مسابقات دانش‌آموزی شرکت کرده‌ام. شاخص‌ترین عنوان در این بخش رتبه اول رشته حفظ 20 جزء در سال 1400 است. بعد از آن در سال 1401 و زمانی که 18 سال داشتم، در مسابقات سراسری قرآن سازمان اوقاف که به میزبانی استان خوزستان برگزار شد، حضور یافتم و آنجا رتبه اول حفظ 20 جز ء را دریافت کردم. رتبه اول مسابقات دارالقرآن امام علی(ع) در رشته حفظ کل در سال 1402، رتبه اول مسابقات قرآن مدهامتان در رشته حفظ کل در سال 1402 و دو دوره هم در مسابقات قرآن دانشجویان وزارت بهداشت در رشته حفظ کل رتبه اول را دریافت کرده‌ام. آخرین رتبه‌ای که دریافت کرده‌ام، هم رتبه دوم رشته حفظ کل قرآن مسابقات بین‌المللی قرآن نیروهای مسلح ایران و عمان بود که خردادماه امسال در این کشور برگزار شد.
ایکنا - کدام یک از این رتبه‌هایی که به دست آمده، برای شما بیشتر لذتبخش بوده است؟
بدون شک رتبه اول رشته حفظ 20 جزء در مسابقات سراسری قرآن کریم در سال 1402 یکی از لذتبخش‌ترین رتبه‌ها بود و در واقع یک سکوی پرتاب بود. به واسطه همین مسابقات بود که به عنوان نماینده ایران در مسابقات بین‌المللی قرآن کشور عربستان (بعد از یک دوره مسابقه انتخابی) معرفی شدم و این برای من ارزشمند بود.
ایکنا – اعتراض به داوری در مسابقات قرآن از گذشته تا به حال وجود داشته و در برخی ایام نگران‌کننده هم بوده است، تاکنون در مسابقه‌ای شرکت داشته‌اید که در انتها احساس کرده باشید، حقی از شما تضییع شده است؟
آدم معترضی نیستم و چندان در قید و بند اعتراض کردن نبوده‌ام. شاید برخی اوقات نظر داوران برخلاف نظر خودم بوده باشد، اما همیشه به نظر آنها احترام گذاشته‌ام. هر چقدر هم فکر می‌کنم ناعدالتی را در ذهن ندارم. کلاً در طول دوران حضور در مسابقات یک بار به نتایج اعتراض کرده‌ام که آن هم مورد قبول واقع نشد و من نتیجه را پذیرفتم.
ایکنا – بیشتر توضیح می‌دهید که به چه صورت بود و به چه چیزی اعتراض داشتید؟
سال گذشته در مرحله استانی مسابقات قرآن سازمان اوقاف و امور خیریه، نمره من در بخش وقف و ابتدا خیلی پایین بود، بعد از مشورت با استادراهنما قرار شد به نمره این بخش اعتراض کنم، در ادامه فرم داوری را نشان دادند و دلایل دریافت نمره را توضیح دادند و من هم متقاعد شدم.
ایکنا – این اعتراض و این نمره کم تأثیری در نتیجه نهایی و حذف شدن از یک مرحله را به دنبال نداشت؟
خوشبختانه، در نهایت من از مرحله استانی به مرحله مقدماتی کشوری رسیدم.
ایکنا – برخی از حاضران در مسابقات شاید با دو سه دوره شرکت در رقابت‌های اوقاف بتوانند رتبه‌های برتر را دریافت کنند، ولی این ذهنیت وجود دارد که برای حضور بیشتر در ادوار مختلف این رویداد و بهره‌مندی از موارد مادی و معنوی آن خود را به دریافت درجات پائین‌تر قانع می‌کنند. آیا چنین ذهنیتی وجود دارد؟ دیدگاه شما در مورد این موضوع چیست؟
من اصلاً چنین نگاهی نداشته‌ام و دنبال جوایز مسابقات نبوده‌ام. به عنوان یک فعالیتی که بشود از آن به بهره مالی رسید، نگاه نکرده‌ام. مسابقات قرآن فضای رقابتی بالایی دارد و احتمال دریافت رتبه برای هر کدام از شرکت‌کنندگان بسیار اندک است، شرایط بسیار زیاد و مختلفی باید دست به دست هم بدهد تا این اتفاق بیفتد.
یک نکته را لازم است بگویم و آن هم اینکه قبول ندارم که دوستان نگاه مادی به مسابقات دارند، با دوستانی که در مسابقات شرکت می‌کنند و اتفاقاً نام‌آشنا هستند، صحبت کرده‌ام، علت این کار را که جویا شده‌ام می‌گویند بعد از اینکه یک فرد به قله مسابقات که دریافت رتبه در مسابقات بین‌المللی قرآن است، می‌رسد به نوعی کنار گذاشته شده و دیگر دیده نمی‌شود؛ این موضوع به خصوص در بین حافظان قرآن کریم بیشتر است، لذا این افراد حضور در مسابقات را انگیزه‌ای برای نگه داشتن محفوظات خود می‌دانند و برای همین است که مجبور هستند در مسابقات شرکت کنند، به همین خاطر من به این افراد حق می‌دهم.
ایکنا – میزان جوایز مسابقات قرآن را تا چه میزان انگیزه‌بخش می‌دانید؟
جوایز مسابقات تا حدودی کمک‌کننده است، اما در مقایسه با کشورهای دیگر واقعاً جوایز ما ناچیز است، یعنی اگر کسی بخواهد به بُعد مالی قضیه نگاه کند و انگیزه‌ای برای حضور در عرصه قرآن پیدا کند، مسابقات ایران نمی‌تواند انگیزه‌بخش باشد، هر چند در سال‌های اخیر مقداری وضعیت بهتر شده اما هنوز با برخی کشورها فاصله زیادی داریم.
ایکنا – بخشی از موفقیت‌های شما در عرصه مسابقات قرآن مربوط به مسابقات بخش دانشگاهی است، اولین سوالی که در ذهن بسیاری از فعالان قرآنی در حوزه فعالیت‌های قرآنی در دانشگاه‌ها شکل می‌گیرد، مربوط به میزان انس دانشجویان با قرآن کریم است. شما وضعیت این انس را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
اگر بخواهیم واقع‌بینانه صحبت کنیم باید بگویم متأسفانه دانشجویان ما در در آن سطحی نیستند که بخواهند حتی قرآن را بدون اشکال قرائت کنند. البته مقصر این موضوع را بیشتر وزارت آموزش و پرورش می‌دانم.
روخوانی و روانخوانی قرآن کریم کاری نیست که در یک شب انجام شود، باید از پایه برنامه‌ریزی شود، متأسفانه در آموزش و پرورش موضوعات فرهنگی از قبیل قرآن به درستی مورد حمایت قرار نمی‌گیرد.
ایکنا – نقش دانشجویان قرآنی را در قرآنی شدن فضای دانشگاه‌ها به چه صورت می‌بینید، آیا دانشجویان قرآنی توانسته‌اند، مرجعیت خود را در فضای دانشگاه به منصه ظهور برسانند و نقشی در این راه داشته باشند؟
دانشجوی فعال در حوزه قرآن اگر بخواهد نقشی در این زمینه داشته باشد، با آن اخلاق و رفتار و منش خود می‌تواند افراد را به سوی قرآن جذب کند، لذا در اینکه خود دانشجو باید رفتار قرآنی داشته باشد، شکی نیست، لذا اگر این اخلاق و رفتار قرآنی بروز و ظهور پیدا کند، دیگر نیاز به فعالیت چندانی نیست.
موضوعی که باید به آن اشاره کنم این است که گاهی می‌بینیم در فضای دانشگاه مسئولان دانشگاه وقت خود را بیشتر صرف امور دیگر می‌کنند و چندان به موضوع قرآن نمی‌پردازند. من در دانشگاه بقیةالله(عج) تحصیل می‌کنم در نگاه اول اینگونه به نظر می‌رسد که در این دانشگاه باید بیشترین مانور روی فعالیت‌های قرآنی داده شود، اما متاسفانه اینگونه نیست.
ایکنا – شما همراه با یکی دیگر از حافظان جوان کشورمان این افتخار را دارید که تا حدود یک ماه دیگر نماینده کشورمان در مسابقات بین‌المللی قرآن کشور عربستان باشید، مسابقاتی که سال‌های طولانی حافظان ایرانی در آن غایب بوده‌اند و به همین جهت احساس می‌شود بسیار بیشتر از سایر شرکت‌کنندگان زیر ذره‌بین باشد، ابتدا می‌خواهم در مورد احساسی که بعد از این مأموریت داشتید، بگویید.
با توجه به اینکه اولین بار خواهد بود که به سرزمین وحی مشرف می‌شوم، تجربه بسیار خوبی برای من خواهد بود. مسابقات در جوار مسجدالحرام برگزار می‌شود و زیارتی که از خانه خدا خواهم داشت، حضورم در این رویداد را بسیار مغتنم و ارزشمند خواهد کرد، شاید بزرگ‌ترین اتفاق زندگی‌ام در این مسابقات رقم بخورد.
مسابقات عربستان یکی از مهم‌ترین مسابقات قرآن در دنیاست و امیدوارم بتوانم نماینده خوبی برای کشورم باشم و باعث سربلندی جامعه قرآنی در بیت‌الله الحرام باشم.
ایکنا – انتخاب شما برای حضور در این مسابقات به چه صورت بود و چه شناختی از این مسابقات دارید؟
کمیته دعوت و اعزام قاریان و حافظان قرآن برای معرفی نماینده کشورمان به مسابقات عربستان، نفرات برتر رشته حفظ 15 جزء قرآن کریم طی چند سال اخیر را دعوت کرد تا یک رقابت انتخابی را بین آنها برگزار کند، من نیز با توجه به دریافت رتبه در سال 1401 در بین افراد انتخابی حضور داشتم و در مسابقه انتخابی رتبه اول را دریافت کردم.
همانطور که شما هم اشاره کردید مدت طولانی است که شرکت‌کننده‌ای از ایران به عربستان دعوت نمی‌شود و لذا اطلاعات زیادی از این مسابقات در دست نیست، اما آنچه که از گذشته شنیده شده این است که در آنجا به تجوید بسیار اهمیت می‌دهند و باید تمرینات خودم در این زمینه را بیشتر کنم.
ایکنا – تمرینات را شروع کرده‌اید؟
معمولاً مرور روزانه دارم، اما الان درگیر امتحانات پایان ترم هستم و امیدوارم از هفته آینده بتوانم تمرینات را به صورت جدی‌تر شروع کنم.
ایکنا – زمان‌بندی مسابقات به چه صورت است؟
این مسابقات دو مرحله مقدماتی و نهایی دارد که هر دو مرحله به صورت حضوری و در عربستان برگزار می‌شود. زمان شروع مسابقات هم از نیمه دوم مردادماه است.
ایکنا – این اولین مسابقه بین‌المللی شما خواهد بود؟
خردادماه امسال در مسابقات قرآن نیروهای مسلح ایران و عمان شرکت کردم، هر چند این مسابقات هم بین‌المللی بود، اما مسابقات عربستان جدی‌ترین رقابت بین‌المللی من خواهد بود.
ایکنا – در پایان اگر نکته خاصی باقی‌مانده است، بیان بفرمایید.
نکته‌ای که در پایان لازم می‌دانم به آن اشاره کنم و به نمایندگی از حافظان قرآن کریم می‌گویم برخی بی‌توجهی‌ها نسبت به حافظان قرآن کریم بیشتر از قاریان است. من نمی‌گویم به قاریان کمتر توجه شود، نخیر آنها هم باید مورد توجه قرار بگیرند، و چه بسا باید این توجه بیشتر هم شود، اما نباید حافظان را در این مسیر نادیده بگیریم.
طی ماه‌های گذشته شاهد برگزاری جشنواره تلاوت‌های تقلیدی بودیم که جوایز بسیار خوبی هم داشت، من بابت این موضوع خیلی خوشحال هستم، اما چقدر بهتر بود، در رشته حفظ قرآن هم برگزار می‌شد. چرا حافظان قرآن همیشه باید در سایه قاریان قرار گیرند؟ در کشورهای دیگر نه تنها اینگونه نیست، بلکه اصلاً به موضوع قرائت نمی‌پردازند و بیشتر به حفظ پرداخته می‌شود که البته آن هم اشتباه است. بحث حفظ قرآن خیلی بحث مهمی است، چرا که یکی از مهم‌ترین مطالبات قرآنی مقام معظم رهبری در مورد همین حفظ قرآن است. باید فضایی ایجاد شود که رغبت به حفظ قرآن زیاد شود، اما متأسفانه این فضا در کشور دیده نمی‌شود، امیدوارم این فضا اصلاح شود.
در انتها هم از شما بابت وقتی که در اختیار من گذاشتید، تشکر می‌کنم. لازم می‌دانم از پدر و مادرم هم تشکر کنم، به واسطه زحمات آنها بود که توانستم بر مشکلات این مسیر غلبه کنم. همینطور از اساتیدی که در خدمتشان بودم نیز قدردانی می‌کنم، در اصفهان از محضر اساتیدی همچون استادان غلامرضا شاه‌میوه، سیدحبیب تربیتان و سرکار خانم شهری در موسسه جامعةالقرآن بهره‌های زیادی بردم. در تهران نیز از محضر اساتیدی همچون استادان معتز آقایی، احمد ابوالقاسمی و محسن یاراحمدی بهره‌مند شدم.
گفت‌وگو از تیمور کاکایی
انتهای پیام
