اتمام حجت بر همگان با تدوین «دانشنامه غدیر»
نویسنده دانشنامه غدیر ضمن اشاره به ویژگی‌های این اثر تصریح کرد: امروز پديدهاى به نام دانشنامه غدير در فرهنگ تشيع به معناى اتمام حجت غدير بر همگان است و بدان معناست كه دسترسى به غدير به همين آسانى بوده و فرمان «حاضران به غايبان برسانند» به احسن وجه انجام گرفته است.
دانشنامه 26 جلدی غدیر که به همت حجت‌الاسلام والمسلمین محمدرضا شریفی، پژوهشگر تاریخ اسلام تدوین شده است یکی از آثار کاربردی برای علاقه‌مندان به مطالعه درباره این رویداد مهم تاریخی است که می‌تواند اطلاعات خوب و کاملی را در اختیار مخاطبان قرار دهد. به منظور آشنایی با این دانشنامه و ایده نگارش آن و کارکردهای این اثر پژوهشی خبرنگار ایکنا با نویسنده این دانشنامه گفت‌وگو کرده است که حاصل آن را در ادامه می‌خوانیم؛
ایکنا ـ به عنوان سؤال نخست درباره پروژه دانشنامه غدیر و ایده شکل‌گیری آن توضیح بفرمایید.
يكى از چشم‌اندازهاى مجموعه غديرستان آماده کردن دانشنامه جامع الفبايى غدير بود كه عموم مردم و محققان بتوانند با رجوع به آن از انواع موضوعات مرتبط با غدير براساس جست‌وجوى واژگانى استفاده کنند. در ابتدا ايده دانشنامه غدير در سال ١٣٩٢ توسط بنده طراحى شد و تأليف و تدوين آن با همه هزينههاى جانبى توسط خودم آغاز شد. پس از برگزارى جلسات مشاوره با اهل فن و مؤلفين و محققان و استفاده از نظريات ايشان طرح جامع دانشنامه غدير آماده و كار آن آغاز شد.
امروز پديدهاى به نام دانشنامه غدير در فرهنگ تشيع به معناى اتمام حجت غدير بر همگان است و بدان معنا است كه دسترسى به غدير به آسانى فراهم بوده و فرمان «حاضران به غايبان برسانند» به وجه احسن انجام گرفته است. کیفیت تدوين دانشنامه بر اساس اين تفكر است كه هر كس با هر انگيزهاى بر سر سفره غدير بيايد دست خالى برنمىگردد و توشهاى نصيبش مىشود و هر كس با هر سؤالى بر در خانه غدير آيد بىپاسخ برنمىگردد و هر كس از مرد و زن در هر سن و سالى با غدير كار داشته باشد بر سر سفره غدير از او پذيرايى مىشود.
ما هر قطعه از واقعه غدير را با دقت واكاوى كردهايم و هر موضوعى از آن قابل استخراج بوده به دست آوردهايم و براى هر كدام چراغ راهنمايى از واژگان گذاشتهايم. در واقع پيدا كردن واژههاى كليدى را انجام دادهايم تا بر سر سفره غدير در بهشت ولايت، فقط يك اراده كافى باشد تا شما كلمهاى را در نظر آوريد و از خود بپرسيد آيا در اين باره هم در غدير خبرى هست آنگاه سراغ همان واژه در دانشنامه برويد و در كمتر از يك دقيقه به مقصود خود برسيد. وقتى از طريق واژهاى به مطالبى مىرسيم با مطالعه آن مطلب مىتوانيم سؤالاتى مطرح كنيم و با كمك آن سؤالات واژههايى را آماده كنيم و طبق آنها به جست‌وجو ادامه دهيم.
ایکنا ـ لطفا درباره ثمرات و کارکردهای این دانشنامه توضیح بفرمایید. این دانشنامه چه تمایزی با آثار مشابه خود دارد؟
از جمله ویژگی‌های این کار می‌شود به این مسئله اشاره کرد که اين دانشنامه ورود به غدير با واژههاى احتمالى كه از طرف كاربر پيشنهاد شود را ممكن مىسازد، حتى اگر ارتباطى با غدير در آن ديده نشود؛ بدين معنى كه اگر كسى هيچ سابقهاى با واقعه غدير ندارد تا واژه نزديكى را براى جست‌وجو درباره آن پيدا كند و يا با فن واژه‌يابى آشنايى ندارد، مىتواند واژهاى بدون ارتباط را در نظر بگيرد و سپس در دانشنامه آن را جستجو كند تا شايد مطلبى راجع به غدير در آن پيدا كند.
همچنین با استفاده از اين دانشنامه مىتوان كارهاى آمارى دقيق درباره غدير و حتى غير غدير انجام داد، بدين معنى كه دانشنامه با ورود به همه موضوعات مرتبط با غدير مطالب هر كدام را در اختيار كاربر گذاشته است. بر اساس اين مطالب مىتوان دستهبندىهاى جديدى آماده كرد و آمارهاى جديدى به دست آورد و دريچههاى جديدى فراتر از دانشنامه به سوى معارف غدير باز كرد كه از هر كدام پنجرههاى جديد و بىانتهايى از معارف غدير باز مىشود.
ایکنا ـ درباره مراحل و چگونگی انجام این پروژه هم توضیح بدهید.
راه طى‌شده براى آماده‌سازى جامعترين دانشنامه غدير، سابقه بيست ساله دارد كه به تشريح آن مىپردازم؛ از آنجا كه جناب حجت‌الاسلام و المسلمين استاد حاج شيخ محمدباقر انصارى طى بيش از دو دهه تحقيق درباره غدير، تأليفات متعدد در جوانب آن داشته و كتابهاى ايشان در ابعاد مختلف موضوع غدير، شامل و جامع و طبق ادبيات روز است و همه مستند بوده و آدرس هر مطلبى در ذيل آن آمده است، دانشنامه با استفاده از كتابهاى ايشان مسير طولانى كه براى تحقيق در پيش داشت را بسيار سريع طى كرد. لذا با پيشنهاد و اجازه و نظارت مستقيم ايشان بر كار دانشنامه، كه از دير زمانى جزء دغدغهها و آرزوهاى ايشان نيز بوده، منبع اصلى اين تدوين و تأليف را كتابهاى ايشان قرار داديم كه مطالب ديگرى از مؤلفين ديگر نيز در ادامه كار افزوده شد. بر اين اساس آدرس كتابهاى ايشان به اضافه منبع اصلى در ذيل هر مطلب آمده است.
شيوه تدوين و فوايد و نتايج اين دانشنامه، بر اساس يك كارشناسى چند ساله شكل گرفته است. در این راستا سبك انواع دانشنامههاى شيعى و اسلامى و مذهبى و غير دينى مطالعه شده و شيوه حاضر از بين همه آنها براى موضوع غدير مناسب تشخيص داده شد. سپس با كارشناسان و سابقه‌داران فن تأليف و آشنايان با دانشنامههاى جهان كه با معارف غدير سر و كار داشتند مشورتهاى متعددى صورت گرفت و از مجموع آنها شيوه اين دانشنامه نتيجه‌گيرى شد. سپس با در نظر گرفتن محتواى غدير از يك سو و نياز و روحيات مخاطبين غدير از سوى ديگر، اين سبك خاص انتخاب شد كه تفاوتها و اصلاحاتى نسبت به برخى دانشنامهها دارد.
شيوه‌نامه تدوين و تأليف دانشنامه غدير براساس سه اصل تنظیم شده است؛ اصل اول اینکه مطالب دانشنامه فقط براساس واژهها و به صورت الفبايى چينش شده است. اصل دوم اینکه در هر واژه مطالب زيرمجموعه آن هم به ترتيب الفبا چينش شدهاند. در مواردى كه عنوان فرعى نيز زيرمجموعه داشته، باز هم عناوين جزیىتر براى تفكيك مطالب به كار رفته، كه هر يك با قلم خاص و علامت دائره تفكيك شده است. برخى واژهها تقسيمات داخلى دارد، كه در آن موارد ترتيب منطقى مراعات شده و ترتيب الفبايى در نظر گرفته نشده است. اصل سوم اینکه در دانشنامه به كلماتى كه مستقيماً از موضوعات فرعى غدير حساب مىشوند اكتفا نشده است بلكه هر واژهاى كه ارتباطى به غدير داشته آورده شده و ربط آن از نظر زمانى و مكانى و كيفيت ارتباط بيان شده است.
انتهای پیام
