توصیف علامه امینی درباره میرحامد حسین هندی؛ شمشیری از شمیرهای خدا

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی اسفندیاری؛ استاد و پژوهشگر حوزه امامت 20 تیرماه در نشست علمی «تبیین شخصیت علمی علامه میرحامد حسین هندی» که به همت دبیرخانه کنگره بین‌المللی بزرگداشت علامه میرحامد حسین لکهنوی با همکاری مرکز مدیریت حوزه‌ علمیه خواهران برگزار شد با بیان اینکه میرحامد حسین بسیار اهل ذکر و توسل و عرض ادب به امام حسین(ع) بوده است، گفت: یک سفرنامه‌ حج ایشان دارد که جزء مهمترین سفرنامه‌های حج است. مرحوم میرحامد حسین در این سفرنامه به کرات به گریه و عرض توسل خود به مراقد مطهر ائمه(ع) اشاره کرده است از جمله به حالات عجیب خود وقتی به بقیع رفته اشاره می‌کند. نقل است که وقتی روضه سنگینی خوانده می‌شد ایشان غش می‌کرد و بی‌هوش می‌شد. 

 

وی با تاکید بر اینکه ائمه(ع) خیلی بر گریه و اشک توجه دارند و اصالت عزاداری در گرو این سنت است، افزود: ما روحانیون، طلاب و مبلغین باید دقت کنیم سنت گریه و اشک از بین نرود و از مقتل‌خوانی کم نگذاریم و این اشک‌ها است که نام و یاد امام حسین(ع) را زنده نگه داشته است. 

 

پژوهشگر حوزه امامت با بیان اینکه حدود سال 1200 قمری مرحوم مؤسس، آیت‌الله العظمی سید دلدارعلی غفران‌مآب نیشابوری در مدت زمان خاصی به لکهنو مهاجرت کرده و در آنجا زندگی کرده است، ادامه داد: وی ابتدا اخباری‌مسلک بود ولی بعد از تشرف به کربلا و ملاقات با وحید بهبهانی از خط اخباری‌گری به اجتهاد رو آورد لذا به خاندا ایشان خاندان اجتهاد گویند؛ مرحوم صاحب جواهر که همه فقها سر سفره فقه او نشسته‌اند، در وصف مرحوم آیت‌الله غفران‌مآب فرموده است که او آیت‌الله فی العالمین است. ایشان سه سال بیشتر در هند نبوده است و در این مدت مدرسه کلامی لکهنو را تاسیس کرد و مراد ما از مدرسه هم صرفا یک ساختمان نیست بلکه یک مکتب و مدرسه فکری است که در همه جهان اسلام شهرت دارد. 

 

اسفندیاری اضافه کرد: در این مدرسه همه دانش‌های رسمی حوزه در بالاترین سطح تدریس می‌شد و حتی از نجف و قم هم جلوتر و مرجع علمی علما بود و میرحامد حسین هم در چنین مدرسه‌ای رشد یافت و تحصیل و تدریس کرد.   

 

پژوهشگر حوزه امامت در ادامه گفت: ویژگی مدرسه لکهنو روش مدرن پژوهشی آن است و اگر بخواهیم راهکارهای علامه میرحامد حسین را در دانشگاه‌ها مطرح کنیم روشی پیشرفته محسوب خواهد شد و نه سنتی و قدیمی. همچنین ویژگی دیگر مدرسه لکهنو، رصد بسیار قوی بوده است یعنی اینطور نبود که فقط ببینند قدما چه گفته‌اند و از عرصه اجتماعی روز خود بی‌اطلاع نبودند و تلاش می‌کردند تا فعالیت علمی کاربردی داشته باشند؛ دایره فعالیت این مدرسه محدود به هند و پاکستان نبود و جهان اسلام را رصد می‌کردند و متناسب با آن اثر تولید می‌کردند.

 

وی افزود: عبقات‌الانوار در پاسخ به تحفه اثنی‌عشریه نوشته شد با اینکه میرحامد حسین نویسنده تحفه را درک نکرده بود. او با رصدی که داشت به مقابله با تحفه پرداخت و اگر فعالیت مدرسه لکهنو نبود ما امروز کمتر شیعه در منطقه هند و پاکستان داشتیم؛ کتاب تحفه اثنی‌عشریه کتابی بود که افرادی چون داعش امروزی را تربیت می‌کرده است و به همین دلیل مرحوم میرحامد حسین و عبقات ایشان عصاره احیاگران مکتب تشیع است. نام اصلی میرحامد حسین، مهدی بود و او متولد نیشابور است. اجداد او به خاطر حمله مغول به لکهنو هجرت کردند، بعد که مرحوم غفران‌مآب به این منطقه آمد پدر ایشان هم مهاجرت کرد و صاحب عبقات در این منطقه به دنیا آمد. 

 

اسفندیاری اضافه کرد: میرحامد حسین 17 ساله که بوده ابتدا شروع به تکمیل آثار پدرش کرد یعنی کارهایی می‌کرد که یک‌نفر از سنین بسیار بالاتر توان انجام آن را دارد. اگر آثار میرحامد حسین را با آثار پدرشان مقایسه کنیم خواهیم دید که پدر نقش مهمی در توانمندسازی او داشته است؛ میرحامد حسین یک مجتهد مسلم و تمام‌عیار بود و القابی چون آیت‌الله فی العالمین، لسان الفقها و ... از سوی علمای بزرگ به ایشان داده شده است از جمله آیت‌الله مرعشی نجفی ایشان را لسان فقها نامیده است. مرحوم صاحب اعیان‌الشیعه در وصف او گفته است وی از ویژه‌ترین متکلمان شیعه است که ما مانند او را سراغ نداریم و اگر بعد از سیدمرتضی و شیخ طوسی بگوییم او برجسته‌ترین متکلم شیعه است گزاف نگفته‌ایم.

 

وی ادامه داد: مرحوم علامه امینی صاحب الغدیر در وصف او گفته است که میرحامد حسین، شمشیری آخته از شمشیرهای خداوند متعال در برابر دشمنان شیعه است؛ او عبقات‌الانوار را نقطه عطفی در تحقیقات امامت می‌داند و با این اثر هم روش و هم محتوای امامت‌پژوهی تغییر یافت زیرا ایشان از 2500 منبع اهل سنت استفاده کرده است و حتی در معنای لغات هم از کتب اهل سنت بهره برده است.   

 

وی افزود: آیت‌الله میلانی نقل کرده است که یکی از پادشاهان جمعی از علمای اهل سنت را بعد از چاپ عبقات گرد آورد تا پاسخی برای این کتاب بنویسند؛ این جمع بعد از دو ماه تحقیق گفتند ما دو راه بیشتر نداریم یا اینکه همه باید شیعه شویم و یا باید همه کتب اهل سنت را به دریا بریزیم. بعد از عبقات هم هر اثری نوشته شده است متاثر از این کتاب بوده و علامه امینی هم روش خود را از میرحامد حسین گرفته است گرچه کار مرحوم علامه امینی هم تکمله بر کار میرحامد حسین بوده است.  القابی چون امام و سیدالطائفه هم از دیگر القابی است که به او داده‌اند. 

 

وی افزود: مدرسه لکهنو با کلام شناخته می‌شود؛ یک فضیلت ادعایی در مورد ابوبکر با استناد به آیه غار بیان شده است که مرحوم شهید ثالث رساله‌ای را در نقد این دعا نوشت و یک فردی از علمای اهل سنت مطلبی را در رد این رساله نوشت تا اینکه میرحامد حسین مطلب و رساله‌ای گرانقدر در جواب این عالم سنی نوشت. میرحامد حسین در کمتر از شش ماه کتابی نوشت و جواب این عالم سنی را داد که جلد اول آن بیش از 1600 صفحه و جلد دوم آن بیش از 1500 صفحه است که با چاپ امروزی بیش از 10 جلد است و بعد از چاپ اثر این نویسنده اهل سنت(حیدرعلی) مفقود شد و کسی دیگر او را ندید. 

 

یک کتاب برای رد یک باب

استاد حوزه علمیه بیان کرد: عبقات‌الانوار در لفظ به معنای بوهای خوش غنچه‌های گل است؛ هدف اصلی صاحب عقبات هم پاسخ به اباطیل فرزند شاه ولی‌الله دهلوی(عبدالعزیز دهلوی) در تحفه اثنی‌عشریه بوده است. این کتاب از نظر موقعیت علمی در بین اهل سنت شبیه موقعیت عبقات در شیعه است. این کتاب آنقدر مهم است که امروز هم وهابیت و داعش و ... از آن استفاده می‌کنند. عبدالعزیز دهلوی در تحفه، ادعاهای متعددی علیه شیعه را در 12 باب مطرح کرده است. 

وی افزود: 12 باب توسط علمای لکهنو رد شده است و چیزی بیش از 60 ردیه از سوی علمای لکهنو بر این کتاب نوشته شده است که عبقات فقط ردیه بر باب هفتم کتاب تحفه است که نزدیک به 300 صفحه بیشتر نیست؛ میرحامد حسین فقط برای رد باب هفتم این کتاب قرار بوده بیش از 110 جلد کتاب بنویسد. سؤال این است که چرا میرحامد حسین به سایر باب‌ها نپرداخت که یک دلیل این بود که میرحامد جواب باب هفتم را کم می‌دانسته است لذا تمرکز خود را بر این باب گذاشته است و طبق زمانه و ظرفیت خود به این کار پرداخت، بنابراین نکند ما مدت زمانی یک کار تحقیقی بکنیم و بعد پی ببریم دیگران آن را انجام داده‌اند.  

 

اسفندیاری با بیان اینکه میرحامد حسین به خوبی درک کرده است که صاحب تحفه چه می‌خواهد بگوید و پاسخ‌های دقیقی با استفاده از منابع بسیاری از اهل سنت می‌دهد، اظهار کرد: به عبدالعزیز دهلوی می‌گوید فلان مطلب برای تو نیست و تو از دیگری کپی کرده‌ای. روش وی اینطور است که فلان شبهه را به صدر اسلام برمی‌گرداند و ریشه‌یابی می‌کند. مثلا وقتی  دهلوی می‌گوید شیعه فقط  7 آیه در مورد امامت دارد حرف او را کاملا رد کرده و ثابت می‌کند که آیات فراوانی در وصف مولا علی(ع) وجود دارد و بعد که سراغ روایات هم می‌رود روایات متعددی را ذکر می‌کند و طوری غدیر را اثبات می‌کند که جایی برای اعتراض باقی نمی‌گذارد زیرا گاهی 150 وجه برای دلالت سندی و متنی یک روایت بیان می‌کند.