واکنش مادران شجاع کربلا به سرهای بریده فرزندانشان

تاریخ را از اول خلقت بشر زنان و مردان در کنار هم ساخته‌اند. از همان زمان که آدم و حوا بنا به گفته قرآن هر دو از گندم ممنوعه خوردند و هر دو از بهشت به زمین فرستاده شدند و با هم بنای بشریت را گذاشتند تا همین امروز، اگرچه مجامع بشری مسئولیت‌های متفاوتی برایشان ترسیم کرده‌اند اما آنها همیشه مکمل هم بوده و خواهند بود.

اما هر جای تاریخ زنان و مردان بزرگ با اندیشه‌ها و عمل‌های والا در کنار هم بوده‌اند، روند تاریخ را متحول و نقشی جاودانه و عظیم خلق کرده‌اند؛ مثل زمانی که حضرت محمد(ص) در کنار خدیجه(س) و حضرت علی(ع) در کنار حضرت فاطمه(س) به تحول تاریخ پرداختند.
عاشورا یکی از بزرگ‌ترین بزنگاه‌های تاریخ بشریت است. این بزنگاه بزرگ را نیز مردان و زنان شجاع در کنار یکدیگر ترسیم کرده‌اند، اما چه تاسف‌بار که زنان این عرصه آنچنان که شایسته است معرفی نشده و جامعه از درک عظمت آنها محروم مانده است.

کتاب زنان عاشورایی؛ نقش زنان در نهضت امام حسین علیه‌السلام(از عاشورا تا سقوط امویان)، اثری از زهره یزدان‌پناه قره‌تپه است که به معرفی جمعی از بانوان حاضر در واقعه عاشورا پرداخته است.

خبرگزاری ایکنا در تلاش برای معرفی بانوان حاضر در واقعه عاشورا از مطالب این کتاب یاری گرفته است. هفتمین قسمت از این مجموعه، به مطالب مطرح در خصوص «أم خلف» و «أم عمرو جناده انصاری» و «رویحه» اختصاص دارد که بین راه مدینه تا کربلا به کاروان امام حسین(ع) پیوستند که در ادامه می‌خوانیم.

اُم خلف، همسر مسلم بن عوسجه

همسر مسلم بن عوسجه از زنان برجسته شیعه است که در کربلا از یاران حضرت سیدالشهدا(ع) بود. پس از شهادت مسلم بن عوسجه پسرش خلف آماده جنگ شد امام حسین(ع) از او خواست که به سرپرستی مادرش بپردازد. ولی مادرش او را تشویق به جنگ کرد و گفت: جز به یاری پسر پیغمبر از تو راضی نخواهم شد. خلف پس از نبردی دلیرانه به شهادت رسید. پس از شهادتش سر او را به طرف مادرش پرتاب کردند او هم سر را برداشته بوسید و گریست. ماجرایی نظیر این درباره ام وهب و پسرش وهب بن عبدالله كلبی نقل شده است. از آنجا که در میان شهدای کربلا کسی به نام خلف بن مسلم نیست؛ احتمالاً اشتباهی در نقل پیش آمده و ام وهب و پسرش صحیح باشد.

نام خلف در اسامی شهدای کربلا که در زیارت ناحیه و زیارت در جبیبه آمده است نیست. ابی مخنف می‌نویسد: شدت درگیری آنچنان بود که گرد و خاک بزرگی بلند شد و چون گرد و خاک نشست مسلم بن عوسجه را روی زمین دیدند و حسین(ع) به سوی او رفت در حالی که آخرین لحظات عمرش بود به او فرمود: «خدای رحمتت کند ای مسلم» منهم من قضى نحبه و منهم من ينتظر و ما بدلوا تبدیلا؛ سپس به او نزدیک شد دیری نپایید که جان به جان آفرین تسلیم کرد و کنیز او صیحه زد واسیداه ! یابن عوسجتاه!».

معلوم نیست این کنیز همان ام خلف همسر مسلم بن عوسجه است یا دو نفر جداگانه می‌باشند از سوی دیگر محل پیوستن مسلم بن عوسجه همراه خانواده‌اش و یا همراه حبيب بن مظاهر به امام حسین(ع) مشخص نیست.

اُم عمرو جناده انصاری همسر جنادهبن کعب انصاری

نامش بحريه بنت مسعود الخزرجی است، همسر جنادهبن کعب انصاری از شهدای کربلاست؛ نامش را جنادهبن حرث هم نوشته‌اند که از طایفه خزرج بود. جناده بن کعب از مکه همراه امام حسین(ع) به کوفه آمده و در روز عاشورا در حمله اول به شهادت رسید. پسرش عمرو بن جناده نیز در کربلا شهید شد.

در انصار الحسین(ع) آمده است: عمرو بن جناده انصاری از شهدای نوجوان کربلا بود که پدرش نیز در رکاب سيد الشهداء(ع) شهید شد. این جوان چون می‌خواست به میدان رود امام فرمود پدر این جوان کشته شد. شاید مادرش راضی نباشد که به میدان رود؛ گفت: مادرم دستور داده که به میدان بروم و لباس جنگ بر من پوشانده است. مامقانی می‌نویسد عمرو بن جناده که ۹ یا ۱۱ ساله بود به میدان رفت و رجز خواند جنگید تا کشته شد و سر او را به طرف سپاه امام حسین(ع) افکندند. مادرش آن سر را برداشت و گفت: چه نیکو جهاد کردی پسرم، ای شادی قلبم، ای نور چشمم سپس سر را پرتاب کرد و با آن کسی را کشت سپس چوبه خیمه را برداشت و حمله کرد که به وسیله آن بجنگد. امام حسین(ع) مانع شد و او را به خیمه زنان برگرداند. نام عمرو بن جناده در زیارت ناحیه مقدسه هم آمده است.

رویحه همسر هانی بن عروه مرادی

رویحه با ورود مسلم بن عقیل در منزل خود از وی پذیرایی کرد. با شهادت مسلم بن عقیل و همسرش هانی بن عروه به اتفاق فرزندش یحیی در کوفه مخفی شد و با اطلاع ورود امام حسین(ع) به کربلا نزد حضرت شتافتند و همراه حضرت بودند محلاتی می‌نویسد رویحه زوجه هانی بن عروه شهید کوفه بود.

پسرش یحیی بن هانی بن عروه نیز در زمین کربلا شهید شد. این زن دختر عمربن حجاج است که در کربلا در لشکر عمر سعد بود به موکلین آب فرات می‌گفت: امام خود را از دست ندهید و در قتل حسین شتاب کنید که او از دین خارج شده و شکی و ریبی در عقیده شما راه پیدا نکند. ولی این دختر او در ولا و محبت به اهل بیت همانند شوهرش هانی بود. مقتل ابی مخنف رسیدن خبر شهادت مسلم و هانی به امام حسین(ع) را در منزل ثعلبیه می‌داند. لذا رویحه و فرزندش یحیی بن هانی بن عروه مرادی احتمالاً بعد از منزل ثعلبیه به امام حسین(ع) ملحق شده‌اند.