یکی از ۷ توصیه راهبردی و کاربردی به دولت جدید، در سخنان مقام معظم رهبری در مراسم تنفیذ حکم ریاستجمهوری دوره چهاردهم، پیرامون مسائل سیاست خارجی بود که ایشان بر دو محور برخورد فعال و اثرگذاری در حوادث جهانی و منطقهای و رعایت اولویتها در ارتباطات خارجی تأکید کردند.
در این راستا غلامرضا کریمی، دانشیار روابط بینالملل و رئیس دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه خوارزمی، در گفتوگو با ایکنا درباره اولویتهای سیاست خارجی دولت چهاردهم گفت: کشور دچار بحرانهای جدی به ویژه در حوزه اقتصادی است به طوری که مردم از وضعیت اداره کشور ناراضی هستند و یکی از ابعادی که بر روی وضعیت اقتصادی مردم تاثیر گذاشته، حوزه مناسبات و تعاملات خارجی است.
بیشتر بخوانید:
کریمی افزود: ایران در وضعیت خاصی قرار گرفته چراکه از سویی به دلیل پیگیری سیاستهای مبتنی بر تقویت محور مقاومت، وزن و جایگاه برجستهای را در تحولات نظامی و استراتژیکی منطقه پیدا کرده اما از سوی دیگر به لحاظ اقتصادی دچار چالشهای جدی و طولانیمدت شده است.
دانشیار روابط بینالملل با تأکید بر اینکه دو دهه شاهد افزایش تورم به صورت مرتب هستیم، بیان کرد: این باعث کاهش ظرفیتها و توانمندیهای اقتصادی مردم شده است. در این وضعیت دولت چهاردهم با رویکرد تحول و تغییر به روی کار آمده است اما اگر با شفافیت در عرصه سیاست خارجی حرکت نکند و نسبت به مسائل این عرصه مبهم عمل کند نه تنها بهبودی صورت نمیگیرد بلکه احتمال دارد ظرفیتهای ویژهای که ایران در عرصه قدرت محور مقاومت کسب کرده، تضعیف شود.
وی اظهار کرد: مسئولان سیاست خارجی و مقامات ارشد کشور باید بپذیرند که سیاست خارجی نیازمند تحول و اصلاح است و بر این موضوع اجماع کنند. نمیشود که در این حوزه از مجلس، دولت و شورای عالی امنیت ملی صداهای متفاوت و بعضا متضاد منعکس شود. البته رئیسجمهور در چارچوب راهبرد وفاق ملی به دنبال این است تا کشور پیرامون یک راهبرد واحد در حوزه سیاست داخلی و خارجی به اجماع و توافق برسد.
رئیس دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه خوارزمی با تأکید بر اینکه ما به تغییر گفتمان کلان انقلاب اسلامی برای حل مشکلات پیشروی کشور نیازمند نیستیم، تصریح کرد: چارچوبهای کلان کشور تثبیت و مشخص شده است، منتهی برای خروج از این وضعیت بحرانزا به لحاظ توان اقتصادی مردم، که جمعیت زیادی زیر خط فقر قرار گرفتهاند، نیازمند تغییر در روشهای سیاست خارجی هستیم.
وی تأکید کرد: نمیشود شعار تقویت مناسبات با همسایگان یا سیاست همسایگی را سرداد و پیگیری کرد اما FATF را نپذیرفت و مبادلات بانکی و تجاری با دنیا نداشت و تحریمها با همین شدت و حدت علیه کشور برقرار باشد. در واقع نمیتوان با تداوم این وضعیت سیاست خارجی را پیگیری کرد؛ آنگاه باید شاهد تورم بیشتر، ضعیفتر شدن اقشار فقیر، افزایش نابرابری و بیعدالتیها باشیم.
رئیس دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه خوارزمی ادامه داد: راهبرد دولت چهاردهم ایجاد عدالت در جامعه، از بین بردن نابرابریها، حل مشکلات اقتصادی و تورم است. ترجمه این راهبرد در عرصه سیاست خارجی این است که با شرق و غرب وارد مذاکرات جدی شد. ما با چین، روسیه، اروپا و آمریکا دچار چالش هستیم، به دلیل اینکه تحریمها اجازه تعاملات و مناسبات عادی جمهوری اسلامی را نمیدهد. چرا حجم مبادلات تجاری میان چین و عربستان بالغ بر 80 میلیارد دلار است اما با ایران کمتر از 30 میلیارد دلار مبادلات تجاری دارد؟ چون شرکتهای مهم چینی اجازه مبادله تجاری و اقتصادی با ایران را ندارند. ما با مجموعهای از شرکتهای خصوصی که در معادلات بینالمللی چین نیستند، مراوده فروش نفت داریم و این میزان اصلا برای خروج از بحران اقتصادی فعلی کافی نیست.
دانشیار روابط بینالملل با بیان اینکه اکنون راهبرد وفاق ملی دولت چهاردهم در معرض آزمون جدی است، گفت: مردم با رأی خود در 15 تیر نشان دادند خواستار تغییر در سیاستها و جهتگیریهای سیاست خارجی هستند و لذا باید در این حوزه به یک اجماع ملی برسیم.
وی ادامه داد: ترجمه اجماع این است که ظرف مدت کوتاهی، مناسبات ما با کشورهای دنیا به وضعیت عادی گرایش پیدا کند و تحریمها به سمت لغو شدن حرکت کند. اگر این مسئله در شش ماه عملیاتی نشود پس ما باید فقط همان راهبرد قبل را بدون تغییری ادامه دهیم و تنها در پی تقویت محور مقاومت، تقابل با قدرتهای جهانی و افزایش توانمندیهای نظامی و استراتژیک خود باشیم. در حالی که میتوان ضمن تقویت محور مقاومت و افزایش توان دفاعی و بازدارندگی، توسعه روابط با مجموعه کشورهای جهان و لغو تحریمها را نیز پیگیری کرد.
رئیس دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه خوارزمی بیان کرد: شکلگیری این اراده در درون حاکمیت برای حل مشکلات اقتصادی مردم، در وهله نخست مستلزم شکلگیری اجماع قوی و در مرحله بعدی برداشتن گامهای اجرایی و عملیاتی جهت حل مشکلات موجود، لغو تحریمها و عادی کردن وضعیت ایران در محیط منطقهای و بینالمللی است وگرنه اتفاق چشمگیری نخواهد افتاد و وضعیت اقتصادی مردم بهبود پیدا نکرده و دولت چهاردهم نیز به سرعت مشروعیت خود را از دست میدهد.
وی درباره شهادت اسماعیل هنیه در آغازین روزهای فعالیت رسمی دولت چهاردهم و تأثیر آن بر سیاست خارجی دولت چهاردهم گفت: مشخصا این نخستین باری نیست که ترور چنین شخصیتهای برجستهای در ایران توسط رژیم صهیونیستی انجام شده است چون سیاست این رژیم مبتنی بر ترور و ایجاد وحشت است.
کریمی با تأکید بر اینکه ترور شهید هنیه ناشی از ضعف دستگاههای اطلاعاتی نیست، گرچه بخشی از آن بوده است، افزود: همانطور که چند روز پیش پسر شهید هنیه بیان کرد این ترور به دلیل ردیابی گوشی همراه ایشان صورت گرفت. لذا حتی اگر قویترین تیمهای اطلاعاتی از ایشان حفاظت میکردند، باز هم در واقع امکان رصد وی وجود داشته زیرا در انتخاب نوع گوشی همراه دقت لازم انجام نگرفته بود تا مورد استفاده شبکه جاسوسی قرار نگیرد.
دانشیار روابط بینالملل با تأکید بر اینکه رژیم صهیونیستی و نتانیاهو به دنبال افزایش بحران در منطقه است، بیان کرد: آنها ترور شهید هنیه را با همین هدف انجام دادند. در واقع اسرائیل درنظر دارد تا پای آمریکاییها را به منطقه خاورمیانه بکشاند و به نوعی ایران را وارد درگیری منطقهای با آمریکا کند.
وی ادامه داد: جمهوری اسلامی ایران با این درگیریها کاملا مخالف است و اجازه نمیدهد اقدامی به نفع نتانیاهو و رژیم صهیونیستی انجام گیرد. ایران حتما انتقام خود را خواهد گرفت اما نباید این انتقام در فاصله کوتاهی رخ دهد.
کریمی تأکید کرد: بالاخره در جای مناسب، انتقام خون هنیه گرفته خواهد شد اما در شرایط موجود ما با وضعیت پیچیدهای روبرو هستیم که نباید اجازه دهیم میزان نفوذ و مداخله قدرتهای بزرگ غربی در منطقه افزایش پیدا کند و اگر حمله و پاسخ مستقیم نظامی به رژیم صهیونیستی صورت گیرد به منزله کمک به تثبیت حضور غربیها در منطقه خاورمیانه است که این مخالف سیاستهای کلان کشور است.
رئیس دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه خوارزمی اظهار کرد: حتما به زودی این انتقام گرفته میشود اما اگر این امر منجر به احیای وضعیت نتانیاهو درون رژیم صهیونیستی و مداخله بیشتر آمریکا و کشورهای اروپایی در منطقه شود چون با اصل کلیتری در تضاد است، حتما جمهوری اسلامی ایران بحث انتقام را به تعویق میاندازد.
کریمی در پایان بیان کرد: آنچه مشخص است سیاست خارجی ایران مبتنی بر رویکرد عقلایی، واقعگرایی و تحولگرایی است لذا معتقدم یک پاسخ ساده و دم دستی که مردم عادی نیز آن پاسخ در ذهنشان باشد، از سوی جمهوری اسلامی ایران انجام نمیشود بلکه پاسخ انتقامی ایران پیچیده و چند لایه خواهد بود تا اثرات زیادی بر روی رژیم صهیونیستی بگذارد.
گفتو گو از سمیرا انصاری
انتهای پیام