کریدور زنگزور در منطقهای بین ارمنستان و نخجوان قرار دارد. نخجوان یک منطقه خودمختار متعلق به جمهوری آذربایجان است که به صورت زمینی با خاک اصلی آذربایجان متصل نیست و توسط ارمنستان از آن جدا شده است. این کریدور از بخش جنوبی ارمنستان، یعنی استان سیونیک که گاهی زنگزور نامیده میشود، عبور میکند.
استان زنگزور شرقی از سمت شمال به استان گنجه-داشکسن، از سمت جنوب و از طریق رودخانه ارس به کشور ایران، از سمت شرق به استان قرهباغ و از سمت غرب به کشور ارمنستان محدود شده است. کریدور زنگزور یکی از نقاط حساس و مورد مناقشه بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان پس از جنگ ۲۰۲۰ در قرهباغ محسوب میشود. مذاکرات و تنشها پیرامون این کریدور همچنان ادامه دارد و به شدت تحت تأثیر تحولات ژئوپلیتیکی منطقه است.
این کریدور برای ایران به عنوان یک مسئله حساس و استراتژیک مطرح است چرا که میتواند موجب محدودیت در ارتباط زمینی بین ایران و ارمنستان، از دست دادن بخشی از درآمدهای ترانزیتی، برهم زدن توازن قدرت در منطقه و به طور کلی تأثیرات عمدهای بر روابط اقتصادی، امنیتی، و ژئوپلیتیکی ایران در قفقاز جنوبی شود.
اخیرا روسیه نیز به حامیان احداث این دالان پیوسته و مسیر اتصال جمهوری آذربایجان به جمهوری خودمختار نخجوان که بخشی از قلمرو این کشور است، به معضل این روزهای بین دو بازیگر اصلی یعنی باکو و ایروان از یکسو و کشورهای دیگر از جمله ایران، ترکیه و روسیه از سوی دیگر تبدیل شده است.
در این راستا ابوالفضل ظهرهوند، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی به تحلیل موضعگیری اخیر روسیه درباره کریدور زنگزور پرداخت و گفت: بازشدن کریدور موسوم به زنگزور و تفاسیر مختلف از سوی رسانهها و گمانهزنیها درمورد تمایل مسکو به این موضوع، آنگونه نیست که تبلیغ میکنند. ما باید با طرف روس از نزدیک گفتوگو کنیم و دلیل موضع آنها را جویا شویم.
بیشتر بخوانید:
وی با تأکید بر اینکه خطوط قرمز جمهوری اسلامی ایران قطعاً با دیگر کشورها از جمله روسیه، چین و سایر کشورهای پیرامونی متفاوت است، اظهار کرد: بنابراین لازم است تا با مذاکره و گفتوگو، دلیل اتخاذ این موضع از طرف روس پرسیده شود.
نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی درباره عواقب احداث کریدور زنگزور، تأکید کرد: خسارت ایجاد کریدور زنگزور برای روسها بیشتر از ایران است، زیرا ارتباط روسیه را از شمال به جنوب، که جمهوری اسلامی ایران باشد، قطع میکند. لذا باید دید این موضع سیاسی و دیپلماتیک روسهاست یا در چارچوب یک راهبرد آن را دنبال میکنند.
وی درباره موضع ایران درباره این جریان، ادامه داد: اگر هدف از ایجاد کریدور زنگزور تغییر در نقشه جغرافیایی منطقه باشد، این موضوع خط قرمز ایران است و حرفی در آن نیست اما بحث دیگر درباره تشخیص دلایل طرح این موضوع از سوی روسیه است که میتوان هم با سفیر روسیه در ایران صحبت کرد و هم سفیر جمهوری اسلامی ایران در مسکو پیگیر این موضوع باشد. همچنین میتوان از نزدیک با ولادیمیر پوتین صحبت کرد تا اجازه ندهیم دشمنان ما اشک تمساح بریزند و از این موضوع برای دامن زدن به اختلافات استفاده کنند لذا باید با این موضوع با دقت برخورد کرد و بیجهت به آن دامن نزد.
سفیر اسبق ایران در افغانستان و ایتالیا با تأکید بر اینکه آمریکاییها، اسرائیلیها و سایر کشورهایی که رابطه خصمانه با جمهوری اسلامی ایران دارند، خواستار اختلاف و تنش در روابط ایران و روسیه هستند، بیان کرد: روسها بابت جنگ اوکراین و سایر حوزههای اقتصادی با آمریکا به صورت مستقیم درگیر هستند بنابراین هنگامی که در شرایط فعلی درگیری روسها با آمریکا شدیدتر از درگیری ما است، چگونه رئیسجمهور روسیه حاضر است تا مسئله جدیدی ایجاد کند.
وی ادامه داد: روسیه با ایجاد دالان زنگزور دسترسی خود را به قفقاز جنوبی قطع میکند و حتی موجب میشود تا این کریدور صرفاً بین باکو و نخجوان باقی نماند بلکه به کریدوری برای دسترسی ناتو از طریق ترکیه به آسیای میانه، که این ضد منافع روسیه، چین و سپس ایران است، تبدیل شود.
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس درباره درست بودن اطلاق راهبردی به روابط ایران و روسیه با وجود این موضعگری از سوی روسیه در کنار مواضع قبلی روسیه درباره جزایر سهگانه گفت: تمام اینها به ایران و مواضع ما باز میگردد. ما باید فعالتر برخورد کنیم. معتقدم موضع اخیر روسیه میتواند صرفا دیپلماتیک و به منظور دادن علامتهایی به ایران باشد.
سفیر اسبق ایران در افغانستان و ایتالیا اظهار کرد: در موضوع جزایر سهگانه نیز روسها و چینیها این موضع را نگرفتند بلکه در بیانیه پایانی همواره طرف اماراتی مواضع نابهجایی را گرفته که ما باید واکنش جدی به طرف اماراتی نشان میدادیم و باید روسیه و چین را توجیه میکردیم. روسیه و چین مواضع خود را در بیانیه آوردهاند و طرف اماراتی نیز مواضع خود را بیان کرده است. این موضوعات در عرصه روابط اتفاق میافتد مثل تایوان که چینیها درباره موضوع تایوان با تمام کشورهای طرف رابطه خود از جمله ایران، قویا هشدار دادند که اگر بخواهند درجایی تایوان را بیرون از سیاست چین به رسمیت بشناسند قطعا رابطه با چینیها خراب خواهد شد.
ظهرهوند با تأکید بر قدرت دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران و ضرورت رفتار هوشمندانهتر، گفت: جمهوری اسلامی ایران، قویترین رابطه را با چین و روسیه دارد و لذا نباید آن را راحت دستخوش تنش کنیم. بنابراین باید لز طرف روس سؤال کنیم تا بدانیم اصل ماجرا چیست؟ این قضیه به راحتی قابل حل است. موضوع دالان زنگزور علامت دیپلماتیک است نه راهبرد بلندمدت برای روسیه.
انتهای پیام