چگونه میزان عزت نفس خود را ارزیابی کنیم + فیلم

تاب‌آوری یکی از مهم‌ترین مهارت‌هایی است که کودکان و نوجوانان باید آن را آموزش ببیند تا در زندگی روز‌مره از این مهارت استفاده کنند. «عزت نفس» نیز یکی از سرفصل‌های مهم و تأثیرگذار در تاب‌آوری است که ابتدا باید آن را بشناسیم و سپس با عواملی که سبب کاهش و افزایش عزت نفس می‌شود آشنا شویم تا بتوانیم مهارت تاب‌آوری را در خود تقویت کنیم.

خبرگزاری ایکنا بنابر رسالت رسانه‌ای خویش، در ادامه انتشار درس‌گفتارهای «مهارت تاب‌آوری» به موضوع «عزت نفس در نوجوانی» با تدریس لیلا افضلی، روانشناس حوزه کودک و نوجوان، پرداخته است. در دومین بخش از این سلسله درس‌گفتارها موضوع «بررسی میزان عزت نفس » را می‌خوانیم و مشاهده می‌کنیم.

در درس گفتار قبلی درباره یکی از مهم‌ترین مهارت‌های تاب‌آوری با هم صحبت کردیم که مهارت عزت نفس و احساس دوست داشتن بودن بود. درباره این صحبت کردیم که اولین گام ما برای افزایش عزت نفس، بررسی میزان عزت نفس است؛ یعنی اول باید به عنوان یک نوجوان در خود بررسی کنیم که عزت نفس من چقدر است؛ آیا پایین است؟ اصلاً جای کار دارد یا اینکه عزت نفس خوبی دارم و باید به سراغ مهارت‌های دیگری بروم. 

اولین عاملی که باید در عزت نفس بررسی شود، بررسی خودگویی‌های ما است که ما وقتی که اشتباه می‌کنیم چه جملاتی به خود می‌گوییم که از این عامل با عنوان «خود گویی» صحبت کردیم. 

دومین عاملی که باید در عزت نفس مراقب باشیم این است که باید سطح امیدواری خود را بررسی کنیم. بعضی وقت‌ها این مسئله در نوجوان‌ها بسیار دیده می‌شود که در سطوح مختلف نسبت به توانمندی‌های خود ناامیدی دارند؛ مثلاً نوجوانی وقتی که می‌خواهد وارد یک رشته ورزشی شود با خود می‌گوید که «من که نمی‌توانم تا انتهای این رشته بروم پس اصلاً به آن ورود پیدانمی‌کنم یا من که اصلاً در درس ریاضی ضعیف هستم پس هرچه بخوانم نمی‌توانم در آن موفق باشم پس اصلاً من این درس را نمی‌خوانم و انگیزه‌ای برای آن ندارم.» 

یا در ارتباط با همسالان خود می‌گوید که «من که نمی‌توانم با این فرد دوست باشم و او که اصلاً من را به عنوان دوست انتخاب نمی‌کند پس اصلاً وارد ارتباط با همسالان خود نمی‌شوم» یعنی یک سطوحی از ناامیدی در نوجوانان دیده می‌شود. این سطوح مختلف می‌تواند کم، متوسط و زیاد باشد. خیلی باید مراقب باشیم زیرا بسیار مهم است که میزان امیدواری یا ناامیدی خود را بررسی کنیم و حتماً برای آن کاری انجام دهیم و بر اساس آن بتوانیم به عزت نفس خود به عنوان یکی از عوامل مهم دیگر برای تقویت عزت نفس نمره دهیم.

پس باید بررسی کنیم که اولاً سطح امیدواری من در موارد مختلف چقدر است؛ مثلاً می‌خواهم یک رشته انتخاب کنم ببینم که چقدر امیدوارم که در آن رشته می‌توانم موفق باشم اگر امیدوار نیستم چه مهارت‌هایی را نیاز دارم تا میزان امیدوارم من در این رشته که آن را دوست دارم افزایش یابد یا مثلاً می‌خواهم دوستی را انتخاب کنم، چقدر امیدوارم نسبت به اینکه دوستی خود را با این آدم ادامه دهم؟ اگر امیدوار نیستم علت چیست و برای افزایش امیدواری چه کارهایی را باید انجام دهم؟ یا مثلاً می‌خواهم مدرسه خود را تغییر دهم؛ چقدر امیدوارم در مدرسه جدید بتوانم مشکلات را حل کنم؟ توانایی مقابله با مسائل جدید را داشته باشم؟ و اینکه چقدر ناامید هستم؟ 

بسیاری از مواقع شما نوجوان‌ها ناامیدی خیلی زیادی را در مواردی که گفته شد تجربه می‌کنید ولی آگاهی از امیدواری یا ناامیدی خود ندارید برای همین است که یک مسیری را ادامه می‌دهید و در یک جایی به این می‌رسید که من هیچ کاری نمی‌توانم انجام دهم و غافلید از اینکه این باور ریشه در ناامیدی شما دارد نه اینکه شما استعداد و توانایی کاری را ندارید؛ پس خیلی باید مراقب بود و یک ارزیابی از سطوح امیدواری خود داشته باشید.

در درس گفتار بعدی می‌خواهیم درباره یکی از عوامل مهم عزت نفس یعنی میزان ارتباط با همسالان صحبت کنیم.

به کوشش سجاد محمدیان