نشانه‌های عزت نفس پایین در نوجوانان +‌ فیلم

تاب‌آوری یکی از مهم‌ترین مهارت‌هایی است که کودکان و نوجوانان باید آن را آموزش ببیند تا در زندگی روز‌مره از این مهارت استفاده کنند. «عزت نفس» نیز یکی از سرفصل‌های مهم و تأثیرگذار در تاب‌آوری است که ابتدا باید آن را بشناسیم و سپس با عواملی که سبب کاهش و افزایش عزت نفس می‌شود آشنا شویم تا بتوانیم مهارت تاب‌آوری را در خود تقویت کنیم.

خبرگزاری ایکنا بنابر رسالت رسانه‌ای خویش، در ادامه انتشار درس‌گفتارهای «مهارت تاب‌آوری» به موضوع «عزت نفس در نوجوانی» با تدریس لیلا افضلی، روانشناس حوزه کودک و نوجوان، پرداخته است. در سومین بخش از این سلسله درس‌گفتارها موضوع «ارتباط با همسالان» را می‌خوانیم و مشاهده می‌کنیم.

امروز می‌خواهیم درباره یکی از عوامل مهم بررسی عزت نفس با عنوان «میزان ارتباط خوب با همسالان» با هم صحبت کنیم. یکی از مشکلاتی که نوجوانان با آن مواجه هستند مشکل ارتباط با همسالانشان است. گاهی نوجوانان وضعیت تحصیلی خوبی دارند ولی خیلی دوست ندارند که به مدرسه بروند و ترجیح می‌دهند که زمان زیادی را دور از مدرسه و ارتباط با همسالان خود باشند.

طی بررسی‌هایی که انجام شده متوجه شده‌ایم که یکی از مشکلات بسیار مهمی که در بین نوجوانان وجود دارد که باعث کاهش اعتماد به نفس در بین آنها می‌شود، مشکل دوست‌یابی و مدیریت روابط با همسالان خود است که متأسفانه در تصویر ذهنی خودشان بسیار اثرگذار است. 

متأسفانه حفظ ارتباط خود با دیگران و ایجاد ارتباط مؤثر را به خوبی نیاموخته‌ایم. اگر به عنوان یک نوجوان مرتب با دوستان خود دچار چالش هستم؛ مثلاً اگر دوستم به من می‌گوید که «من به بازی‌ای که تو می‌کنی علاقه ندارم و ترجیح می‌دهم که بازی دیگری انجام دهم» و همین جمله او باعث می‌شود که دیگر تمایلی نسبت به آن بازی نداشته باشم یعنی اینکه من تحمل ناکامی پائینی دارم و دوست دارم اوضاع به سمتی برود که من می‌خواهم و دوست ندارم وضعیت از شرایطی که مورد دلخواه من است خارج شود بنابراین دوست ندارم که دیگر رفاقت خود را با دوستم ادامه دهم. 

اولین کاری که باید در این رابطه انجام دهیم این است که مشکلات خودمان را در روابط پیدا کنیم. یکی از مشکلات ما این است که من چقدر می‌توانم ناکامی را تجربه کنم؟ اگر دوستم به من «نه» بگوید و آن چیزی را که از او می‌خواهم نپذیرد؛ من چقدر حاضرم به «نه» گفتن دوستم احترام بگذارم و رابطه خودم را با او ادامه دهم؟

اگر نمی‌توانم بپذیرم و ترجیح می‌دهم که همان لحظه از ادامه بازی با دوستم صرف نظر کنم یعنی اینکه من یک مهارت خیلی مهم به نام تحمل ناکامی را ندارم و همین تحمل ناکامی پایین، باعث می‌شود که من نتوانم ارتباط خوبی با دوستانم بگیرم هرچند دوستان خیلی خوب و توانمندی داشته باشم.

یکی از چالش‌های مهم دیگری که ما در ارتباط با همسالان خود داریم این است که غیر از اینکه من چقدر توانایی «نه» شنیدن دارم چقدر توانایی «نه» گفتن را بلدم و اگر دوستم از من کاری را می‌خواهد که انجام آن به من آسیب می‌زند یا اصلاً جزو علائق و توانمندی‌های من نیست؛ چقدر می‌توانم با احترام و جرئت ورزی و بدون پرخاشگری و توهین از حق خودم دفاع کنم و به او «نه» بگویم؟ اگر در «نه» گفتن هم مشکل دارم می‌توانم به این پی ببرم که عزت نفس من نیاز به کار کردن دارد.

مورد سومی که می‌توانیم به آن اشاره کنیم این است که بعضی وقت‌ها دوستی‌هایی که نوجوانان ما با هم دارند؛ مناسب نیست. شما دوستانی دارید که می‌دانید در حال آسیب زدن به شما هستند اما قطع رابطه با آنها برای شما بسیار دشوار است. زیرا نگران هستید که اگر من با این فرد قطع رابطه کنم دیگر نمی‌توانم دوست جدید پیدا کنم و تنها می‌مانم. بنابراین حاضر به قطع رابطه با دوستی که می‌دانید در حال آسیب زدن به شما است نیستید. اینجا هم خیلی مهم است که بدانید عزت نفس شما پائین است و حتماً باید درباره آن کار کنید و از روانشناس یا والدین خود کمک بگیرید. 

در درس گفتار بعدی درباره یک مهارت و ویژگی خیلی مهم درباره عزت نفس به عنوان «بی‌تفاوتی عاطفی» با هم صحبت کنیم. 

به کوشش سجاد محمدیان