خجالت و اجتناب از تجربه‌های جدید +‌ فیلم

تاب‌آوری یکی از مهم‌ترین مهارت‌هایی است که کودکان و نوجوانان باید آن را آموزش ببیند تا در زندگی روز‌مره از این مهارت استفاده کنند. «عزت نفس» نیز یکی از سرفصل‌های مهم و تأثیرگذار در تاب‌آوری است که ابتدا باید آن را بشناسیم و سپس با عواملی که سبب کاهش و افزایش عزت نفس می‌شود آشنا شویم تا بتوانیم مهارت تاب‌آوری را در خود تقویت کنیم.

خبرگزاری ایکنا بنابر رسالت رسانه‌ای خویش، در ادامه انتشار درس‌گفتارهای «مهارت تاب‌آوری» به موضوع «عزت نفس در نوجوانی» با تدریس لیلا افضلی، روانشناس حوزه کودک و نوجوان، پرداخته است. در ششمین بخش از این سلسله درس‌گفتارها موضوع «ترس مداوم از خجالت» را می‌خوانیم و مشاهده می‌کنیم.

در این درس گفتار درباره یکی از ویژگی‌های نوجوانی که در اکثر نوجوانان دیده می‌شود که ریشه در اعتماد به نفس پایین آنها دارد با هم صحبت می‌کنیم که ترس مداوم از خجالت، شکست و شرمی که به دنبال شکست ایجاد می‌شود است. 

خیلی اوقات این مسئله در بین نوجوانان زیاد دیده می‌شود که شرم بسیاری را تجربه می‌‌کنند و خیلی از اشتباه کردن نگرانند. نوجوان‌ها خیلی از موضوعات را بلد هستند ولی برای اینکه مبادا موضوعی را که مطرح می‌کنند غلط باشد یا توسط همسالانشان به سخره گرفته شوند، آن را مطرح نمی‌کنند. این نگرانی باعث می‌شود که بسیاری از نقاط قوت و توانمندی‌های آنها بروز پیدا نکند و شکوفا نشود. 

این اتفاق مسئله‌ای است که در اکثر نوجوانان دیده می‌شود؛ پس بسیار مهم است که شما به عنوان یک نوجوان خود را بررسی کنید که چقدر در موقعیت‌های مختلف ترس از خجالت دارید و نگران این هستید که خجالت‌زدگی شما دیده شود و به واسطه آن احساس شرم را تجربه کنید.

اولین موضوعی که باید بدانیم این است که احساس شرم در دوره نوجوانی کاملاً طبیعی است و ممکن است این احساس را در کودکی خیلی تجربه نکرده باشیم اما در دوره نوجوانی بروز این احساس در موقعیت‌های مختلف کاملاً طبیعی است. جایی بروز آن غیر طبیعی است که شما مرتب برای فرار از تجربه خجالت، از موقعیت‌های جدید اجتناب می‌کنید و مدام ترس دارید و نگرانید که این احساس در موقعیت‌های جدید برملا شود؛ پس خیلی مراقب باشید. 

همانطور که می‌دانید هر وقت که این احساس درون ما ایجاد می‌شود یعنی ما مرتباً ترس مداوم از خجالت داریم و برایمان مهم است که هیچ اتفاقی برای ما نیفتد و همانطور که در درس گفتار قبل بیان شد با موقعیت‌های جدید مواجه نشویم و تجارب جدید را پس بزنیم که این مسئله باعث عدم رشد و پرورش نقاط قوت در جنبه‌های مختلف زندگیمان می‌شود. 

موضوع مهم دیگری که در نوجوانان دیده می‌شود این است که تا می‌توانند احساس خجالت را درون خود سرکوب می‌کنند و همین باعث می‌شود که اضطراب آنها در موقعیت‌های مختلف بسیار زیاد شود. این اتفاق باعث ایجاد مشکل در عملکردشان می‌شود و به همین دلیل گاهی اوقات به یکباره شاهد افت عملکرد نوجوان‌ها هستیم.

خیلی تعجب برانگیز است که چرا نوجوانی که قبلاً بسیار توانمند بوده است حال در موقعیتی انقدر ضعیف عمل می‌کند. تجربه احساس خجالت در بین کودکان و نوجوانان و ترس از شسکت در این سن کاملاً طبیعی و عادی است و هیچ مشکلی ندارد؛ مشکل جایی ایجاد می‌شود که آنها برای خجالت خود نگران هستند و می‌ترسند. 

تا اینجا درباره عواملی که می‌تواند در بررسی عزت نفسمان به ما کمک کند صحبت کردیم و در درس گفتارهای بعدی به راهکارهای ارتقای عزت نفس خواهیم پرداخت.