حکم مهاجرت به خارج از کشور؛ واجب یا حرام؟

به گزارش ایکنا، آیت‌الله مهدی هادوی تهرانی؛ استاد درس خارج حوزه، 13 بهمن‌ماه در ادامه سلسله جلسات تفسیر به ادامه تفسیر سوره مبارکه عنکبوت پرداخت و گفت: خداوند در آیه 56 این سوره فرمود: يَا عِبَادِيَ الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّ أَرْضِي وَاسِعَةٌ فَإِيَّايَ فَاعْبُدُونِ. سرزمین من وسیع و گسترده است یعنی اگر در سرزمینی با اعتقادات شما مشکل دارند و نمی‌گذارند به این اعتقادات پایبند باشید به سرزمین  دیگری بروید؛ شیخ طوسی به نقل از سعید بن جبیر و مجاهد می‌گوید آیه مرتبط با مسلمین مکه است که به آنان دستور هجرت به مدینه داده شد.

 

وی افزود: این آیه تشویق به مهاجرت با محوریت حفظ عقیده کرده است نه مهاجرت برای هر مسئله‌ای؛ یعنی توصیه نمی‌کند اگر در وطن اسلامی خود زندگی مادی خوبی نداری و وضع زندگی تو خوب نیست جای دیگری برو و یا اگر آزادی سیاسی نداری برو جای دیگر؛ در اینجا محوریت با عقیده است یعنی اگر نمی‌توانی به توحید ملتزم باشی به جایی برو که عقیده تو حفظ شود البته اگر عناوین ثانویه پیش آمد بحث  دیگری است.

 

آیت‌الله هادوی تهرانی با بیان اینکه ما در فقه آوردیم که اگر هجرت مسلمانی موجب تقویت کفر شود جایز نیست، تصریح کرد: بنابراین کسانی که در کشورهای غیراسلامی زندگی‌ می‌کنند اگر برای تحصیل و فراگیری دانشی رفته‌اند تا برگردند و به کشور خودشان خدمت کنند ایرادی ندارد ولی اگر رفتن آنان باعث تقویت دولت استکباری می‌شود جایز نیست؛ الان خیلی از کشورهای اروپایی و آمریکا متخصص می‌پذیرند و مهاجرت متخصصین کشور موجب تقویت آنان است حتی تقویت دولت‌های کفری که با ما دشمن هم نیستند جایز نیست.

 

استاد درس خارج حوزه علمیه اضافه کرد: برخی مهاجرت کرده‌اند ولی در آن جا به تبلیغ دین می‌پردازند و حلقه ترویج و تبلیغ دین دارند ولی کسانی که با یکسری اهداف دیگر می‌روند چه مجوزی دارند؟ به هر حال خداوند فرمود در جایی که می‌توانی توحید خود را حفظ کنی سکونت کن.

 

وی اضافه کرد: آیه بعد فرموده است: كُلُّ نَفْسٍ ذَائِقَةُ الْمَوْتِ ۖ ثُمَّ إِلَيْنَا تُرْجَعُونَ؛ هر جانی مرگ را می‌چشد؛ بنده همیشه می‌گویم به لحاظ عقلی ممکن است کسی به دنیا نیاید ولی ممکن نیست از دنیا نرود؛ قرآن کریم در آیه 30 زمر هم فرمود: إِنَّكَ مَيِّتٌ وَإِنَّهُمْ مَيِّتُونَ. تو می‌میری و اینها هم می‌میرند و همه شما به ما برمی‌گردید. 

 

هادوی تهرانی گفت: تصور ساده این است که ما می‌فهمیم وقتی مردیم روح از تن ما جدا و وارد عالم برزخ شده و مدتی در برزخ خواهیم ماند که در حالتی شبیه خواب است و یک عده متنعم از نعمت‌ها و برخی هم در عذاب برزخی قرار دارند و سپس وارد عالم قیامت خواهیم شد. 

 

استاد درس خارج حوزه علمیه افزود: در آیه 58 فرمود: وَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَنُبَوِّئَنَّهُمْ مِنَ الْجَنَّةِ غُرَفًا تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا ۚ نِعْمَ أَجْرُ الْعَامِلِينَ؛ بارها عرض شد عمل صالح نشانه ایمان است و بخشی از علم به کار خواهد آمد که عمل همراه آن باشد؛ منشا عمل، باور و ایمان است؛ خداوند فرمود این افرادی که ایمان آورده و عمل صالح انجام داده‌اند آنان را در بهشت در غرفه‌ها و اتاق‌ها جای می‌دهیم و از زیر آن نهرهایی جاری است. 

 

وی افزود: خداوند بهشتی ترسیم و تصویر کرده است که برای مخاطبان اولیه یعنی اعرابی که در سرزمین خشکی زندگی می‌کردند بسیار جذاب بوده است، اینکه آب از زیر پای آنان جاری باشد؛ ولی واقعا بهشت به این نعمات خلاصه نمی‌شود و به تعبیر مرحوم آیت‌الله خوشوقت مراتبی دارد که سبزی و درختان و ... مراتب پایین آن است ولی رضوان الهی مرتبه بالاتر است.

 

هادوی تهرانی تاکید کرد: کسانی که کشف و شهود دارند از برزخ صحنه‌هایی می‌بینند که عده‌ای مشغول تعلم هستند یعنی علم‌آموزی و علم آموختن خودش لذت و بهجتی دارد. یکی از افرادی که شاگرد علامه طباطبایی بود به کما رفت و بعد برگشت و خاطراتش را نوشته بود و به برخی از موضوعاتی که در آن‌جا شهود کرده بود اشاره داشت.  

 

آیت‌الله هادوی تهرانی تصریح کرد: خداوند در آیه مورد بحث فرموده است که ما به کسانی که ایمان آورده و عمل صالح انجام دهند در بهشت جایگاه و اتاق و غرفه‌هایی عطا می‌کنیم که از زیر آن آب عبور می‌کند و در آن خلود دارند. این نعمت، ابدی است و پایانی ندارد و اجر کسانی که اهل عمل صالح هستند بهترین نعمت‌ها است. البته طبق آیه بعد مؤمنان را مشخص کرده است که: الَّذِينَ صَبَرُوا وَعَلَىٰ رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ. کسانی که اهل صبر و توکل هستند. 

 

وی افزود: علامه طباطبایی فرموده است که این صبر اعم از صبر در هنگام مصیبت، صبر در طاعت و صبر در معصیت و صبر در هر شرایط دیگری است؛ صحنه‌هایی که در این یک سال در غزه دیدیم واقعا عجیب و معجزه بود؛ البته ما تجربه جنگ هشت ساله را داریم ولی واقعا این صحنه‌ها عجیب است؛ یک دختر چندساله، دختر کوچک دیگری را بر دوش گرفته بود که خواهرش بود و به بیمارستان می‌برد؛ انسان وقتی چنین صحنه‌ای را می‌بیند موجب تعجب است یا یک بچه هفت هشت ساله در یمن با بیان زیبایی می‌گفت که آمریکایی‌ها با بمب به خانه‌های ما حمله می‌کنند ولی خدا قدرتش از آمریکا بیشتر است و جواب آنان را خواهد داد. 

 

استاد درس خارج حوزه علمیه با بیان اینکه صبر انواع مختلفی دارد و یکی از مهمترین آن‌ها هم صبر در فهمیدن در فضای علم‌آموزی است، اظهار کرد: این مسئله در رشد علمی خیلی مهم است؛ ما گاهی چیزی را نمی‌فهمیم لذا زود قضاوت کرده و یا آن را می‌پذیریم و یا زود آن را رد می‌کنیم و این مانع کسب خیلی از معارف است. انسان مطالبی را که نمی‌فهمد رد نکند تا اینکه به فهم واقعی آن برسد نیاز به صبر دارد؛ مرحوم حضرت امام که این روزها باید یاد ایشان را گرامی بداریم می‌فرمودند مسائل معنوی را به علت اینکه نمی‌فهمید رد نکنید.

 

صبر معرفتی

آیت‌الله هادوی تهرانی بیان کرد: امروزه این مشکلی است که خیلی از طلاب گرفتار آن هستند و در مسائل علمی به جایی نمی‌رسند چون صبر ندارند. مانند کسی که قصد کندن چاه دارد ولی هنوز چند متر حفر نکرده خسته می‌شوند. بنابراین صبر در طاعت و مصیبت و معصیت و صبر بر معرفت اجر بزرگی در نزد خداوند دارد. انسان در صبر نیازمند پناهگاه است لذا باید بر خدا توکل کند و کسانی که این دو ویژگی را دارند بهترین اجر و مزد را می‌برند.