عدل و عدالت از بنیادیترین و برجستهترین مفاهیم در منظومه معرفتی دین اسلام است که جایگاهی محوری در تمام ابعاد اعتقادی، فقهی و اخلاقی دارد. عدالت نه تنها به عنوان یک فضیلت اخلاقی والا مورد تأکید است بلکه روح حاکم بر همه تعالیم دینی و اجتماعی شمرده میشود.
نگاه حضرت علی(ع) به عنوان مظهر عدل و پیشوای عدالتمحور، تجلی عینی این مفهوم است. آن حضرت نه تنها در گفتار بلکه در کردار و سیره عملی خود، عدالت را محور حکومت و قوام جامعه میدانستند. عدالت در اندیشه علوی صرفاً یک آرمان اخلاقی نیست بلکه ضرورتی است که بقای جامعه انسانی به آن وابسته است از این رو فهم صحیح جایگاه عدالت در منظومه معرفتی اسلام و نقش آن در نظام اعتقادی و اجتماعی، گامی مهم در مسیر اقامه قسط و عدل در جامعه انسانی به شمار میرود.
خبرگزاری ایکنا به مناسبت ماه رمضان درسگفتاری با عنوان «عدالتنامه» تولید کرده است و سیدحمید خویی، پژوهشگر نهجالبلاغه در این درسگفتار به تبیین جایگاه عدالت در معارف دین و نگاه امیرالمؤمنین(ع) میپردازد.
در ادامه فیلم و متن قسمت چهارم این درسگفتار با عنوان «اقامه عدل از نگاه امیرالمؤمنین(ع)؛ مایه روشنی چراغ اسلام» پیش روی شماست.
در این نوبت سخن نیز به نگاه امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب(ع) شهید جاودانه عدالت به موضوع عدل و دادگری اشاراتی خواهیم داشت و به کلماتی از سخنان گوهربار ایشان اشاره خواهیم کرد. در یکی از حکمتهای گوهربار ایشان که سید رضی در نهج البلاغه به شماره ۳۰ آورده است امیرالمومنین(ع) میفرماید ایمان بر چهارپایه استوار است؛ صبر، یقین، عدل و جهاد. امیرالمومنین(ع) در این سخن عدل را یکی از چهارپایه اصلی ایمان برمیشمارند.
ایشان فرمودهاند که عقل محکمترین و آسیب ناپذیرترین بنیاد جامعه سالم و کریمه انسانی است؛ جامعهای که روابط و رفتارش بر مبنای عدل پایه ریزی شده باشد قطعاً و حتماً از دوام ماندگاری و پایداری برخوردار خواهد بود. ایشان فرمودند که عدل مایه ثبات و پایداری و سلامت جامعه و احساس رضایتمندی و خشنودی مردم خواهد بود و در سخن دیگر فرمودند خداوند سبحان عدل را مایه قوام و استقامت جامعه و مردم قرار داده و مایه دور نگاه داشتن مردم از ستمگری و ستم ورزی و معصیت کردن و عدل مایه روشنی چراغ اسلام و عزتمندی اسلام است.
جامعه دینی عدلمحور جامعهای خواهد بود که دین در آن عزیز است و خود آن جامعه مایه عزت بخشی به دین خواهد شد.
امیرالمؤمنین(ع) در سخن دیگری فرمودند عدل سر ایمان است؛ یعنی ایمان بدون عدالت مساوی با صفر است و موضوعیت، کارکرد و اثربخشی ندارد و عدل دربرگیرنده همه نیکیها و سرچشمه همه فضایل اخلاقی انسانی است. مهرورزی، نوعدوستی، امانتداری، کمک به همنوع و صدق از عدل بیرون میآید و هیچ فضیلتی از فضایل اخلاقی را نمیتوان یافت که نسبتی با عدل نداشته باشد و هیچ رذیلتی را نمیشود پیدا کرد که نسبتی با ظلم نداشته باشد.
امیرالمؤمنین(ع) در سخن دیگری میفرماید که من از رسول خدا(ص) میشنیدم که مکرر میفرمودند امتی که در آن امت نتوان حق ضعیف را از قوی بدون لکنت زبان و بیم گرفت آن امت قابل احترام نیست. امام(ع) از منظر شرعی فرمودند که عدل روح و جانبخش احکام شرعی است و در سخن دیگری فرمودند که دین را پناهگاه خود قرار بده و عدل و عدالتورزی را شمشیرت قرار بده تا از هر زشتی و بدی نجات یابی و بر هر دشمنی پیروزی یافته و ظفرمند شوی و در سخن آخر فرمود هیچ چیز همچون عدالتورزی و اقامه دادگری در جامعه مایه آبادانی جامعه و سرزمینها نخواهد شد.
انتهای پیام