هیچ عدالتی بالاتر از انصاف ورزیدن نیست + فیلم
سیدحمید خویی در قسمت ششم درس‌گفتار «عدالت‌نامه» گفت: امیرالمؤمنین(ع) در کلامی به مأموران جمع‌آوری خراج فرمودند در تعامل با مردم انصاف داشته باشید و رعایت ادب نمونه‌ای از این انصاف است.
عدل و عدالت از بنیادی‌ترین و برجسته‌ترین مفاهیم در منظومه معرفتی دین اسلام است که جایگاهی محوری در تمام ابعاد اعتقادی، فقهی و اخلاقی دارد. عدالت نه تنها به عنوان یک فضیلت اخلاقی والا مورد تأکید است بلکه روح حاکم بر همه تعالیم دینی و اجتماعی شمرده می‌شود.
نگاه حضرت علی(ع) به عنوان مظهر عدل و پیشوای عدالت‌محور، تجلی عینی این مفهوم است. آن حضرت نه تنها در گفتار بلکه در کردار و سیره عملی خود، عدالت را محور حکومت و قوام جامعه می‌دانستند. عدالت در اندیشه علوی صرفاً یک آرمان اخلاقی نیست بلکه ضرورتی است که بقای جامعه انسانی به آن وابسته است از این رو فهم صحیح جایگاه عدالت در منظومه معرفتی اسلام و نقش آن در نظام اعتقادی و اجتماعی، گامی مهم در مسیر اقامه قسط و عدل در جامعه انسانی به شمار می‌رود.
خبرگزاری ایکنا به مناسبت ماه رمضان درس‌گفتاری با عنوان «عدالت نامه» تولید کرده است و سیدحمید خویی، پژوهشگر نهج‌البلاغه در این درس‌گفتار به تبیین جایگاه عدالت در معارف دین و نگاه امیرالمؤمنین(ع) می‌پردازد.
در ادامه فیلم و متن قسمت ششم این درس‌گفتار با عنوان «هیچ عدالتی بالاتر از انصاف ورزیدن نیست» پیش روی شماست.
«انصاف» دومین معنی عدل در منظومه معارف دینی ما است؛ انصاف از کلمه نصف به معنای دو نیم کردن عادلانه هر چیز گرفته شده است. انصاف معنای رعایت عدالت در تقسیم‌هاست و به معنای رعایت و عدالت در برخوردها و تعامل‌های اجتماعی است. انصاف با خدا، ادای حق خداست و انصاف با خویش ظلم نکردن به خود است و انصاف با مردم برخورد دوگانه نداشتن با آنان است.
امیرالمؤمنین(ع) در نامه ۳۱ نهج‌البلاغه به فرزند خود امام حسن مجتبی(ع) سفارش می‌کنند که فرزندم آنچه را بر خویش می‌پسندی بر دیگران نیز بپسند و آنچه را که از دیگران ناپسند می‌شماری از خویش نیز ناپسند بشمار. از نمادها و نشانه‌های بی‌انصافی در تعاملات اجتماعی گاهی این است که از خلاف دیگران به شدت برآشفته می‌شویم اما گاهی خودمان در کمال خونسردی آن خلاف را تکرار می‌کنیم. مقتضای انصاف که یکی از معانی عدالت است این است که اگر کاری بد است هم برای او و هم دیگران بد است و نباید خود را مستثنا از بد دیدن کاری کنیم و اگر کاری خوب است باید برای همه، آن کار را بپسندیم. سیاست یک بام و دو هوا در تعاملات اجتماعی، سیاست ظالمانه و خلاف عدل است.
امیرالمؤمنین(ع) فرمود به خدا سوگند تلاش خواهم کرد که انصاف مظلوم را از ظالم بستانم که در اینجا انصاف به معنای ستاندن حق است؛ امام(ع) می‌فرماید که باید این حق را بگیرم و به مظلوم بازگردانم. ظالم را به مسیر حق بازخواهم گرداند حتی اگر این بازگشت را خوش نداشته باشد.
امیرالمؤمنین(ع) در کلام دیگری به مأموران جمع‌آوری خراج فرمودند در تعامل با مردم انصاف داشته باشید و رعایت ادب نمونه‌ای از این انصاف است؛ همانطوری که دوست داری دیگران با تو سخن بگویند با دیگران سخن بگو و همانطور که دوست داری مورد احترام قرار بگیری به دیگران احترام بگذار. اگر ما شیعه اهل‌بیت(ع) هستیم و اگر عدل از اصول دین ما است باید رفتار اجتماعی ما مبتنی بر اصل عدالت محوری باشد.
امیرالمؤمنین(ع) در نامه سی و یکم به فرزندشان امام مجتبی(ع) فرمودند همانطور که دوست نداری مورد ستم قرار بگیری بر دیگران ستم نورز و سخنی که دوست نداری از دیگران بشنوی به دیگران نگو؛ اگر حرفی از دیگران تو را آزار می‌دهد و توهینی از آنها تو را رنج می‌دهد؛ سخنی به زبان نیاور که بوی توهین به دیگران یا آزار دادن به آنها را داشته باشد. امیرالمؤمنین(ع) در یکی از فرمایشاتشان فرمودند هیچ عدلی همچون انصاف ورزیدن نیست و باید در تعامل با مردم، خود، خدا و طبیعت انصاف داشت.
انتهای پیام