محدود کردن امر به معروف به حجاب ظلم به آن است

حجت‌الاسلام محمدحسین طاهری آکردی، دبیر ستاد امر به معروف و نهی از منکر کشور ضمن حضور در سی‌ودومین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم از غرفه خبرگزاری ایکنا در این نمایشگاه بازدید کرد.

وی در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا در پاسخ به این سؤال که امر به معروف یکی از دستورات پر از مهر و محبت در اسلام است و مسلمانان به دلیل محبت نسبت به برادران و خواهران دینی خود، آنها را امر به نیکی می‌کنند، چه قدر توانسته‌ایم این جنبه پر از عطوفت امر به معروف را به مردم معرفی و نشان دهیم؟ گفت: این نکته‌ای که مطرح کردید به ظاهر یک سؤال است اما در واقع یک دریا بحث در آن نهفته است. امر به معروف جنبه‌های مختلف دارد از حضور در زندگی فردی و محیط اجتماعی گرفته تا حضور در حکمرانی.

وی تصریح کرد: قله در امر به معروف حکمرانی است و امام حسین(ع) برای همین جنبه از امر به معروف جانشان را فدا کردند. هر کدام این این جنبه‌ها لوازم و اقتضاعات خاص خود را دارد که باید به آن توجه شود. در زندگی شخصی، مهم‌ترین رکن امر به معروف این است که فرد نسبت به مسائل بی‌تفاوت نباشد. این یک اصل اساسی است؛ وقتی می‌گوییم بی‌تفاوت نباشیم، منظور این است که نسبت به همه چیز، از جمله بدن خودمان بی‌تفاوت نباشیم؛ ما اجازه نداریم به بدن خودمان آسیب برسانیم این یک منکر است. همچنین نسبت به برادران و خواهرانمان، خانواده، محیط کار و جامعه نباید بی‌تفاوت باشیم.

دبیر ستاد امر به معروف و نهی از منکر در ادامه گفت: اگر می‌خواهید در یک جامعه پویا قرار بگیرید، باید خودتان عامل به معروف باشید. این شامل تفکر و عمل در راستای ارزش‌های مثبت است. در حوزه اجتماعی، زمانی که شما منکری را در جامعه می‌بینید یا معروفی را که باید تقویت کنید، باید به دنبال راه‌حل‌های مناسب باشید اما متأسفانه در تربیت دینی، کمتر به این نکته توجه شده است در حالی که این مفاهیم باید وارد کتاب‌ها، سبک زندگی، داستان‌ها، سریال‌ها و فیلم‌های ما شوند. به عنوان مثال، امام حسن و امام حسین(ع) می‌بینند که پیرمردی اشتباه وضو می‌گیرد؛ چون او پیرمرد است و در اسلام دستور داریم که به افراد سالمند احترام بگذاریم مستقیم به او نمی‌گویند که وضوی او اشتباه است بلکه می‌گویند ما با هم وضو می‌گیریم و شما قضاوت کن که وضوی کدام یک از ما درست‌ است و با این روش آن پیرمرد متوجه اشتباه خود می‌شود.

وی مثال دیگری را مطرح کرد و گفت: ابن‌ابی العوجاء رهبر خداناباوران در زمان امام صادق(ع) بود. وی وقتی با هشام بن حکم؛ شاگرد امام صادق(ع) بحث می‌کند، هشام عصبانی می‌شود ابن ابی‌العوجاء به هشام می‌گوید بدتر از این حرف‌ها را به امام تو می‌گویم ناراحت نمی‌شود تو چه قدر بی‌ظرفیت هستی؟ پس امر به معروف و نهی از منکر اقتضاعاتی دارد و ما اول باید مسئله را بفهمیم و برای آن چاره کنیم؛ ظرفیت داشته باشیم و خودمان را بسازیم.

قرار نیست هر ایرادی را دیدیم، بگوییم

حجت‌الاسلام طاهری آکردی با تأکید بر اینکه قرار نیست هر ایرادی را که دیدیم آن را بگوییم و انتظار داشته باشیم همه چیز درست شود چرا که بسیاری از مسائل زمان بر است. اما مرحله سوم در امر به معروف قله است که باید تلاش کنیم در حکمرانی دینی جا بیفتد. در حکمرانی، امر به معروف عدالت اجتماعی است و عدالت در توزیع ثروت، عدالت در توزیع امکانات و حتی عدالت در توزیع منابع انسانی باید مورد توجه قرار گیرد. این که تمام متخصصان در یک نقطه از کشور متمرکز شوند و افراد مناطق دورافتاده برای دریافت خدمات درمانی یا آموزشی مجبور به سفرهای طولانی باشند، خلاف عدالت است.

آیا حکمرانی بر اساس شاخصه‌های دینی است؟

وی خاطرنشان کرد: در بحث امر به معروف، این مباحث را مطرح می‌کنیم که آیا حکمرانی بر اساس شاخصه‌های دینی است؟ مقام معظم رهبری اخیراً در بحث گفت‌وگو با آمریکا مطرح کردند که ما ممکن است با آمریکا گفت‌وگو کنیم اما مبانی ما با مبانی آنها فرق می‌کند. این مسئله بسیار مهم است؛ در حکمرانی مبانی آنها بر اساس لذت‌گرایی و رفاه فردی است، اما در حکومت اسلامی مبنا عدالت اجتماعی است. اگر قرار است عدالت اجتماعی وارد حکمرانی شود باید بسیاری از تصمیماتی که اکنون در دولت گرفته می‌شود مورد نقد قرار بگیرد.

دبیر ستاد امر به معروف و نهی از منکر با تأکید بر اینکه باید در هر سه لایه امر به معروف کار کنیم، گفت: نگاه لطیف و پر از مهر و عطوفت امر به معروف معمولاً در قسمت اول و دوم یعنی در زندگی شخصی و اجتماعی پر رنگ است که در این دو لایه اگر با منکری مواجه شدیم، باید به دنبال راه‌حل‌های مناسب باشیم. به عنوان مثال، اگر با بی‌حجابی مواجه شدیم، آیا می‌توانیم به صورت مستقیم و با خشونت برخورد کنیم؟ خیر؛ با اشتباه نمی‌شود جلوی اشتباه را گرفت.

وی تصریح کرد: در امر به معروف فردی و اجتماعی سیره اهل بیت(ع) به وضوح بر پایه محبت است. به عنوان مثال، فردی به امام اهانت می‌کند و امام صبر می‌کنند تا عصبانیت او فروکش کند، نه مثل برخی بدون توجه عبور می‌کند و نه مثل برخی دیگر با عصبانیت و شدت برخورد می‌کند بلکه گوش می‌کند و اجازه می‌دهد فرد عصبانیت خود را تخلیه کند و سپس با محبت و احترام به او کمک می‌کند و در نهایت فرد خاطی متوجه اشتباه خود می‌شود. اگر این جنبه محبت‌آمیز و رفتار درست برگرفته از سیره اهل بیت(ع) را در مقوله امر به معروف عمل کنیم بسیاری از ناهنجاری‌ها کاهش پیدا می‌کند اما ما نتوانسته‌ایم این سبک امر به معروف را وارد سبک زندگی خودمان، آموزش‌های مدرسه و دانشگاه، تبلیغ در حوزه، فعالیت‌های وزارت فرهنگ و ارشاد و صدا و سیما بکنیم.

وی با انتقاد از برخی برنامه‌های صدا و سیما که به صورت غلوآمیز مثلاً زندگی بدون اشتباه و معنوی یک روحانی و طلبه را نشان می‌دهد، گفت: هر انسانی اشتباه می‌کند، هر انسانی ممکن است عصبانی شود و ... . واقعیت را باید به مردم نشان داد اما باید شاکله فعالیت ما خدمت به خلق باشد. در هر رشته‌ای که هستیم باید با محبت و ایثار به خلق خدمت کنیم. اگر این مسئله در جامعه تقویت شود قله امر به معروف و نهی از منکر در زندگی فردی و اجتماعی محقق می‌شود.

حجت‌الاسلام طاهری آکردی قله امر به معروف در حاکمیت را اقتدار دانست و گفت: چون در حاکمیت می‌خواهیم قانون خدا را اجرا کنیم باید اقتدار داشته باشیم. در قانون خدا محبت در خود قانون مستتر است چون خداوند قانون را وضع کرده و درگیر حب و بغض‌های دنیایی نیست و همین مشکل را حل می‌کند.

وی در پاسخ به این سؤال که محدود کردن امر به معروف و نهی از منکر به یک موضوع یا مقوله چه خطرات و نگرانی‌هایی ایجاد می‌کند؟ گفت: از زمانی که در ستاد امر به معروف مستقر شدیم توجه به این مسئله را شروع کردیم؛ محدود کردن امر به معروف به مسئله حجاب، ظلم به امر به معروف است. امر به معروف مربوط به حکمرانی است که در عرصه حاکمیت یک مصداق آن عفاف و حجاب است. اما اینکه در این مقوله تا کجا باید اقتدار نشان داد را باید حاکمیت تصمیم بگیرد.

حجت‌الاسلام طاهری آکردی ادامه داد: عدالت، حفظ بیت‌المال، جایگاه شأن انسانی(آنچه به آن امروزه حقوق بشر گفته می‌شود و اسلام می‌گوید آبروی مومن از حرمت کعبه مهم‌تر است)، محیط زیست، تولید(که مقام معظم رهبری فرمودند بالاترین معروف تولید است)، خدمت‌رسانی در دستگاه‌ها و ... همه در عرصه امر به معروف حکمرانی مطرح هستند و ما فعالیت‌هایمان را در این زمینه‌ها شروع کرده‌ایم.

وی با اشاره به اینکه حضرت علی(ع) به مالک اشتر می‌فرمایند: «حرف‌های مردم را بشنو»، گفت: آیا دستگاه‌های حاکمیتی حرف مردم را می‌شنوند؟ آیا جایی برای رسیدگی به مشکلات مردم و تظلم خواهی وجود دارد؟ اگر ندارد یعنی در حال فاصله گرفتن از قله امر به معروف حکمرانی هستیم و این مقوله در جامعه مغفول مانده است.

دبیر ستاد امر به معروف خاطرنشان کرد: اگر می‌بینیم عرصه حجاب در بحث امر به معروف نمود بیشتری دارد به این دلیل است که دغدغه‌مندان بیشتری در این عرصه هستند و به میدان آمده‌اند، والا عرصه امر به معروف بسیار وسیع است و اکنون بیش از 10 عرصه در حوزه امر به معروف استخراج شده و در اختیار مردم قرار دارد تا برای احیا و تحقق آنها تشکل مردمی تشکیل دهند.