نرمافزارهای نور در مسیر تحول پژوهش‌های قرآنی
مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور با تمرکز بر تولید محصولات قرآنی، نرمافزارها و اپلیکیشن‌های متنوعی را طراحی و توسعه داده است که این محصولات در پلتفرم‌های مختلف در دسترس کاربران قرار گرفته‌اند و نشان‌دهنده تلاش جدی این مرکز در زمینه دیجیتالی‌سازی منابع قرآنی و علوم اسلامی است.
به گزارش ایکنا؛ اپلیکیشن‌ها و نرمافزارهای قرآنی به عنوان ابزار‌های نوین، تحول چشمگیری در زمینه تحقیق و پژوهش ایجاد کرده‌اند. این برنامه‌ها با ارائه امکاناتی مانند جست‌وجوی پیشرفته در آیات، ترجمه‌های متنوع، تفسیر‌های معتبر، ارتباط آیات با روایات و منابع حدیثی و همچنین قابلیت‌های چندرسانه‌ای مانند پخش صوتی قرآن، دسترسی به قرآن و علوم مرتبط با آن را برای پژوهشگران و علاقه‌مندان تسهیل کرده‌اند. این ابزار‌ها نه‌تنها زمان و انرژی محققان را صرفه‌جویی می‌کنند، بلکه با ارائه منابع غنی و یکپارچه، دقت و عمق پژوهش‌ها را نیز افزایش می‌دهند. به‌ویژه در عصر دیجیتال، این نرمافزارها به عنوان پل ارتباطی میان قرآن و علوم روز، نقش مهمی در گسترش دانش و فهم عمیق‌تر از مفاهیم قرآنی ایفا می‌کنند.
مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور در این زمینه اهتمام جدی داشته و اپلیکیشن‌ها و نرمافزارهای متعددی را برای مخاطبان ارائه کرده است که در گزارش پیش رو نگاهی به تولیدات جدید سال جاری می‌پردازیم.
نرمافزار انساب سادات
این مجموعه شامل ۱۴۰ عنوان کتاب در ۱۹۲ جلد از مهم‌ترین منابع دانش نسب‌شناسی با محوریت انساب سادات است. همچنین، درختواره (شجره‌نامه) یکسان‌سازی‌شده سادات از ۱۶ عنوان، از مهم‌ترین کتب انساب سادات، براساس فهرست کتاب «المعقبون من آل‌أبی‌طالب(ع)» ارائه شده است. این منابع به صورت متصل و یکپارچه در دسترس قرار گرفته‌اند.
این مجموعه با هدف تسهیل پژوهش‌های نسب‌شناسی و دسترسی آسان به منابع معتبر، طراحی شده است و از امکانات و قابلیت‌های آن می‌توان به موتور جست‌وجوی پیشرفته با اولویت‌دهی پیشرفته به پاسخ‌ها، پالایش نتایج جست‌و‌جو بر اساس کتاب، موضوعات، پدیدآور و زبان، متن قرآن کریم با قابلیت جست‌و‌جو در آیات، به همراه ترجمه، کتاب‌شناسی و گزارش اجمالی درباره محتوای منابع و شرح حال نویسندگان کتب و امکان به‌روزرسانی برنامه از طریق اینترنت و ارسال نظر توسط کاربر اشاره کرد.
مجموعه آثار آیت‌الله العظمی حاج سید عبدالله شیرازی
متن ۴۰ عنوان در ۴۶ جلد کتاب از آثار مرجع مجاهد آیت‌الله العظمی حاج سید عبدالله شیرازی در موضوعات گوناگون، مانند فقه اسلامی، اصول فقه، امامت و ولایت معارف اسلامی، فرهنگی و اجتماعی در این مجموعه جای گرفته است.
کتاب‌هایی همچون «مناظرات دهگانه با علماي اهل‌سنت در مکه مکرمه و مدینه منوره»، «الإمامة والشیعة»، «امام و امامت از دیدگاه اسلام»، «عمدة الوسائل فی حاشیة على الرسائل»، «کتاب القضاء»، «محاضرات فی الفقه الاسلامی - کتاب الحج»، «اسناد نهضت اسلامی ایران»، «الباقیات الصالحات»، «ذخیرة الصالحین»، «ذخیرة العباد لیوم المعاد» و «پوشش زن از دیدگاه اسلام» در این نرمافزار ارائه شده است.
بخش نگارخانه نیز شامل بیش از ۲۰۰ قطعه تصویر و چندین فیلم مرتبط با آیت‌الله العظمی حاج سید عبدالله شیرازی در موضوعات مختلف است.
نرمافزار مجموعه آثار عبدالرحمن ابن‌جوزی
متن کامل ۱۱۱ عنوان کتاب و رساله در ۱۵۷ جلد از تألیفات مورخ برجسته، فقیه بزرگ حنبلی، واعظ و مفسر خبره، عبدالرحمن‌بن‌علی معروف به ابن‌جوزی، در موضوعات مختلف علوم اسلامی، همچون اخلاق اسلامی، حدیث و سیره نبوی، تفسیر و علوم قرآنی، تاریخ اسلام و سرگذشت بزرگان در این مجموعه گنجانده شده است.
کتاب‌هایی مانند «المنتظم فی تاریخ الملوک والأمم»، «الموضوعات»، «زاد المسیر»، «جامع المسانید»، «المدهش»، «التبصرة»، «تلبیس إبلیس»، «صید الخاطر»، «ذم الهوی»، «المواعظ و المجالس» همراه با دیگر آثار این دانشمند بزرگ در اخلاق و موعظه ارائه شده است.
مجموعه آثار علامه آیت‌الله العظمی سید عبدالحسین لاری(ره)
متن ۱۲ عنوان در ۱۵ جلد کتاب از آثار علامه مجاهد آیت‌الله العظمی سیدعبدالحسین لاری(ره) و دیگر آثار مرتبط با ایشان، در موضوع اصول فقه، فقه اسلامی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی در این مجموعه جای گرفته است.
همچنین کتاب‌های «تقریرات فی أصول الفقه»، «التعلیقة علی فرائد الأصول»، «التعلیقة علی ریاض المسائل»، «حاشیة المکاسب»، «مجموعه رسائل»، مجموعه مقالات، «معارف السلمانی بمراتب خلفاء الرحمانی»، «ولایت فقیه» (سیری در افکار و مبارزات آیت‌الله سید عبدالحسین لاری)، «مشروطه مشروعه»، «اسناد و مکاتبات آیت‌الله سیدعبدالحسین لاری»، «امانتدار پیامبران» (نقش آیت‌الله سید عبدالحسین لاری در مبارزات اسلامی قرن اخیر)، «مهاجر إلی الله» (سیری در زندگی‌نامه آیت‌الله سید عبدالحسین لاری) ارائه شده است.
دانشنامه فرق و مذاهب
تحلیل و دسته‌بندی محتوای ۷۰ عنوان کتاب براساس درختواره جامع فرق و مذاهب اسلامی، شامل درخت (۴۶۶۵ شاخه)، نمایه‌سازی (۸۳۶۱۷ نمایه) و کلیدواژه (۱۰۶۰۰ کلیدواژه) است. همچنین متن ۱۸۲ عنوان کتاب در ۲۳۳ جلد از آثار فرقه‌نویسان قرون اولیه اسلام تا زمان حاضر، به زبان عربی و فارسی آمده است.
بهره‌مندی از موتور جست‌وجوی پیشرفته نور، با قابلیت‌های اولویت‌دهی پیشرفته به پاسخ‌ها؛ پالایش نتایج جست‌و‌جو براساس کتاب، پدیدآور و زبان؛ انعطاف در برابر پیشوند و پسوند کلمات؛ محدودکردن جست‌و‌جو به فرق و مذاهب، قرن و... از جمله قابلیت‌های آن است.
نرمافزار مجموعه آثار استاد سید مصطفی محقق داماد
متن ۳۱ عنوان کتاب در ۳۴ جلد از آثار استاد دکتر سید مصطفی محقق داماد، به همراه کتب مرتبط با آثار ایشان، به زبان‌های فارسی و عربی، در موضوعاتی چون فقه، اصول فقه شیعه، قواعد فقهی، حقوق اسلامی، حقوق بین‌الملل، فلسفه و سرگذشت‌نامه آمده است.
همچنین کتاب‌هایی از قبیل استفتائات و آراء فقیه کبیر حاج سید محمدکاظم یزدی، تحلیل فقهی و حقوقی وقف، بازخوانی فقهی امر به‌معروف، نهی‌ازمنکر و اجرای حدود، حقوق قرارداد‌ها در فقه امامیه در ۲ جلد، مباحثی از اصول فقه در ۳ جلد؛ قواعد فقه در ۴ جلد، نظریه عمومی شروط و التزامات در حقوق اسلامی در ۲ جلد، فقه پزشکی، حقوق بشردوستانه بین‌الملل، بررسی حقوق فقهی خانواده و الهیات محیط زیست ارائه شده است.
آغاز در نهایت در نسخه ۳
متن کامل ۶۷ عنوان کتاب در ۷۱ جلد، از آثار استاد علی صفایی حائری (عین ـ صاد) از جمله موضوعات تربیتی «روش و نظام تربیتی اسلام؛ آموزش و پرورش»، موضوعات قرآنی شامل «روش برداشت از قرآن؛ تفاسیر سوره حمد، بقره و جزء سی‌ام»، موضوعات اجتماعی و حکومتی شامل «از شکل‌گیری معرفت دینی تا جامعه و حکومت دینی؛ ایجاد زمینه انقلاب و تحول اجتماعی با انتظار، تقیه و قیام»، اخلاقی شامل «نظام اخلاقی و اصل ترکیب و تبدیل بدی‌ها»، موضوعات حوزوی شامل «ادبیات و معیار نقد ادبیات و ادبیات داستانی؛ اصول، فقه و مشکلات ساختاری حوزه»، روش نقد شامل «معیار‌های نقد در: مکتب ها، آرمان ها، اهداف، عرفان و ادبیات»، امامت و ولایت شامل «غدیر؛ انتظار و مهدویت؛ عاشورا»، موضوعات تحلیلی و اسلامی شامل «فقر؛ انفاق؛ معاد؛ حج؛ روابط زن و مرد؛ ازدواج؛ حجاب؛ سلوک و حرکت»، احادیث و ادعیه از شامل «احادیث امام حسین(ع) و حضرت زهرا(س)؛ دعا‌های روزانه حضرت زهرا(س)، دعای مکارم الأخلاق و ابوحمزه ثمالی»، تاریخ معاصر ایران شامل «از مشروطه تا انقلاب سفید؛ پاسخ به پیام نهضت آزادی» ارائه شده است.
در بخش «نگارخانه» نیز تصاویر استاد صفایی حائری، ۷۷ قطعه نماهنگ و ۱۲۲ قطعه صوت از جلسات سخنرانی ایشان، درباره موضوعات مختلف شناختی، دینی، فرهنگی و اجتماعی آمده است.
دانشنامه علوی نسخه ۳
متن کامل ۲۲۳ عنوان کتاب در ۴۹۲ جلد درباره نهج‌البلاغه شامل ترجمه‌ها و شروح، اسناد و مستدرکات، فرهنگ اَعلام و لغات، اِعراب، درباره نهج‌البلاغه و سید رضی و همچنین ترجمه‌ها و شروح غررالحکم است.
از امکانات و قابلیت‌ها می‌توان به ۳۱ ترجمه فارسی، ۶ ترجمه به زبان‌های: انگلیسی، فرانسه، ترکی، اردو، اسپانیولی و جاوایی، ۱۲ ترجمه منظوم با امکان مشاهده ترجمه هر فراز به صورت پیوسته و مقایسه بین ترجمه‌ها، ۲۴ شرح به زبان عربی و ۷ شرح فارسی با امکان مشاهده شرح هر فراز از نهج‌البلاغه، توصیف لغات و تحلیل اِعراب (صرف، نحو و بلاغت) ذیل متن نهج‌البلاغه، ارائه ۵ نسخه خطی کهن نهج‌البلاغه به همراه قابلیت تطبیق با متن، تخریج و مستندسازی نهج‌البلاغه (خطبه‌ها، نامه‌ها و کلمات) با بهره گیری از سامانه‌های مشابه‌یاب، فرهنگ واژگان و موضوعات نهج‌البلاغه و ارائه فهرست آیات، احادیث نبوی، اَمثال، اَعلام، اشعار، مدخل‌های علوم معانی، بیان، بدیع و نحو از نهج‌البلاغه اشاره کرد.
نرمافزار مجموعه آثار جلال‌الدین سیوطی
متن کامل ۳۰۱ عنوان کتاب و رساله در ۲۴۰ جلد از تألیفات عالم جامع‌الأطراف، جلال‌الدین عبدالرحمن سیوطی، در اکثر موضوعات علوم اسلامی، همچون: تفسیر، علوم قرآن، حدیث، سیره نبوی، فقه، تاریخ اسلام، تراجم، ادبیات عرب، لغت، طب و عرفان آمده است.
همچنین کتاب‌هایی مانند «الدر المنثور فی التفسیر»، «الإتقان فی علوم القرآن»، «التوشیح شرح الجامع الصحیح»، «کفایة الطالب اللبیب فی خصائص الحبیب«، «الحاوی للفتاوی»، «إحیاء المیت بفضائل أهل البیت(ع)»، «تاریخ الخلفاء»، «بغیة الوعاة فی طبقات اللغویین والنحاة»، «البهجة المرضیة فی شرح الألفیة»، «المزهر فی علوم اللغة»، «الرحمة فی الطب والحکمة»، «تأیید الحقیقة العلیة وتشیید الطریقة الشاذلیة» و دیگر آثار این دانشمند بزرگ اسلامی ارائه شده است.
نرمافزار مجموعه آثار حضرت آیت‌الله العظمی صافی گلپایگانی(قدس سره)
متن ۱۲۰ عنوان در ۱۴۲ جلد از آثار حضرت آیت‌الله العظمی صافی گلپایگانی(قدس سره) در موضوعات مختلف علوم و معارف اسلامی همچون فقه و اصول، عقاید و معارف، امامت و مهدویت، احکام و مناسک اسلامی در این نرمافزار آمده است.
همچنین کتاب‌هایی مانند «سلسه مباحث امامت و مهدویت» در ۴ جلد، «فضائل العترة الطاهرة» در ۴ جلد، «منتخب الأثر فی الإمام الثانی عشر» شامل ۳ جلد، «فقه الحج» در ۴ جلد، «معارف دین» در ۳ جلد، «لمحات فی الکتاب والحدیث والمذهب» در ۳ جلد، «بیان الأصول» در ۳ جلد، «جامع الأحکام» شامل ۲ جلد، «دیدار‌ها و رهنمود‌ها» شامل ۲ جلد، «هدایة العباد» در ۲ جلد، «فی تفسیر آیة التطهیر»، «نگرشی بر فلسفه و عرفان»، «سیر حوزه‌های علمی شیعه»، «زن در پرتو اسلام»، «الهیات در نهج البلاغه»، «حسین(ع) شهید آگاه و رهبر نجات‌بخش اسلام»، «پرتوی از عظمت امام حسین(ع)»، «رمضان در تاریخ» و «توضیح المسائل» ارائه شده است.
نرمافزار مجموعه آثار آیت‌الله سیدمحمود طالقانی(ره)
این نرمافزار حاوی متن کامل ۶۵ عنوان کتاب در ۳۱ مجلد از آثار آیت‌الله طالقانی(ره) است و بخش نگارخانه شامل ۳۱ عنوان سخنرانی و ۱۴ کلیپ تصویری از مجالس تفسیر، خطبه‌های نماز جمعه، مصاحبه‌ها و سخنرانی‌های آیت‌الله طالقانی به همراه ۱۶۰ تصویر از دیدار با شخصیت‌ها و عموم مردم است.
از امکانات و قابلیت‌های این مجموعه می‌توان به بهره‌مندی از موتور جست‌وجوی پیشرفته نور، با قابلیت‌های: اولویت‌دهی پیشرفته به پاسخ‌ها، نتایج پالایش جست‌و‌جو بر اساس کتاب، موضوع، پدیدآور، قرن و زبان؛ انعطاف در برابر پیشوند و پسوند کلمات؛ محدود کردن جست‌و‌جو به: آیات، روایات و اشعار موجود در متون، امکان مشابهت‌یابی متن انتخابی با قابلیت تعیین درصد تشابه، قابلیت ارتباط واژگان متن برنامه با چند دوره لغت‌نامه، متن قرآن کریم و جست‌و‌جو در آیات به همراه ترجمه فارسی اشاره کرد.
دیوان حافظ ۱.۱.۰ (اندرویدی)
در مورد نسخه‌های دیوان حافظ، با وجود سی‌وپنج نسخه چاپی و بیش از چهل‌وچهار نسخه خطی، کار اساسی و زیربنایی انجام نشده است. بسیاری از شارحان بدون بررسی دقیق، نسخه‌های نامناسب را مبنای تفسیر قرار داده‌اند و مشکلات موجود را نادیده گرفته‌اند. در این شرایط، انتظار می‌رود متولیان فرهنگی با کمک محققان متعهد، به این وضعیت پایان دهند.
نیاز به جمع‌آوری و سامان‌دهی اطلاعات درباره دیوان حافظ در قالب یک نرمافزار چندرسانه‌ای با استفاده از فناوری رایانه احساس می‌شد. برای استفاده از نظرات صاحب‌نظران و حافظ‌پژوهان، طرحی جامع برای تمام سطوح علمی، از اساتید تا دانش‌آموزان و علاقه‌مندان، ارائه شد و با تلاش استادانی چون حسین آهی این پروژه به نتیجه رسید. در این نرمافزار، از بهترین نسخه‌های دیوان حافظ استفاده و نسخه‌های کهن و جدید مقایسه شد و در نهایت نسخه علامه قزوینی و قاسم غنی با تصحیح خانلری برای قرائت غزل‌ها انتخاب شد.
این نرم‌افزاری حاوی متن کامل دیوان حافظ با خط نستعلیق و گویا، پخش صوتی ابیات به دو شیوه زیباخوانی و صحیح‌خوانی، توضیح وزن و آرایه‌های ادبی توسط استاد آهی، قرائت ابیات با صدای استاد آهی و ۱۶ گوینده برتر، شرح و تفسیر غزلیات از ۱۹ کتاب و ۶ فرهنگ‌نامه، ترجمه به زبان‌های ایتالیایی، انگلیسی، فرانسه، عربی و ... بوده و از امکانات دیگر آن می‌توان به ارتباط آیات و روایات در اشعار، امکان جست‌و‌جو در غزلیات و شرح‌ها و ارائه فالنامه و کمک مشاعره اشاره کرد.
انتهای پیام
