پاسخ خداوند به پرسش «زمان وقوع رستاخيز»

حجت‌الاسلام علیرضا قبادی، جامعه‌شناس و کارشناس دین در ادامه یادداشت‌هایی که با محور پرسشگری در قرآن کریم برای ایکنا ارسال کرده است، طی یادداشت‌هایی به تحلیل پرسش‌های مطرح شده در سوره نازعات پرداخته است که این یادداشت را با هم می‌خوانیم.

سالروز شهادت جان‌سوز بنیانگذار فکری و فرهنگی مکتب تشیع، حضرت امام صادق(ع) را تسلیت و تعزیت می‌گویم. در این مناسبت نیز گفتار دیگری از پرسشگری در قرآن کریم (گفتار سی و دوم، سوره نازعات، قسمت پنجم) را تقدیم می‌کنم.

اسلوب بیانی آیه ۴۲ سوره نازعات بیانگر آن است که آخرین پرسش این سوره از پرسش‌های پرتکرار و مستمر مردم از پیامبر(ص) است که سؤال می‌کردند: رستاخيز، چه زمانی رخ  می‌دهد؟ چنانچه ملاحظه می‌فرمایید، پاسخ این پرسش در آیه ۴۴ این سوره چنین است: به پروردگارت منتهی می‌شود؛ یعنی وقت آن نزد پروردگار تو است.

آنچه این پرسش را از سایر پرسش‌ها متفاوت و متمایز می‌کند، نه خود پرسش، بلکه پاسخی است که ذیل آن ارائه می‌شود. آیات ذیل پرسش آیه ۴۲ بیانگر آن است که اساساً چنین پرسشی از منظر گفتمان قرآن کریم چندان موجه نیست. زیرا همانگونه که در آیه ۴۵ این سوره تصریح شده است، کندوکاو درباره این پرسش خارج از رسالت رسول خداست. زیرا رسالت رسول خدا(ص) حول دو محور  تبشیر و انداز صورت می‌گیرد و انذار، هنگامی سودمند است که فرصتی برای انجام آن باشد در هنگامه قیامت که همه هستی زیر و زبر می‌شود، انذار مصداقی پیدا نمی‌کند. از این رو آیات ذیل این پرسش لحن توبیخی دارد: تو از بسيار سخن گفتن از آن(زمان رستاخیز) چه به دست مى‌آورى؟ وظيفه تو تنها انذار كسانى است كه از آن روز، بیم دارند. به عبارت دیگر رسالت پیامبری در انذار وقوع رستاخیز سودمند است و نه در اطلاع یافتن زمان آن.

عدم علم به زمان وقوع قیامت، نه تنها در انجام وظایف رسالت و دستیابی به کمال انسان‌ها خللی وارد نمی‌کند، بلکه تحقق به چنین اهدافی با عدم آگاهی از زمان رستاخیز سازگارتر است. از این رو انذار در یقین به وقوع اصل  قیامت مصداق پیدا می‌کند؛ نه زمان وقوع آن، که دیگر جهان، درحال زیر و زبر شدن است.

در ادامه آیات، در قالب تمثیلی نزدیک بودن وقوع قیامت را به نحوی کلی برای پرسشگران زمان وقوع قیامت بیان می‌دارد؛ که متضمن تعریضی به آنهاست. روزى که قیامت را مشاهده می‌کنند گويا بيش از شبى يا بامدادى در زندگى دنيا  نبودند. یا بیش از يک شب و يا يك نصف روزی از مردنشان نگذشته است.

گفتار حاضر را با یادآوری آخرین سفارش امام صادق(ع) در پایان عمر شریفش به خویشاوندانش ختم می‌کنیم که فرمودند: همانا شفاعت ما  به کسی که نماز را کوچک بشمارد، نمی‌رسد.(اِنَّ شَفاعَتَنَا لاتَنالُ مَستَخِفّاَ بِالصَّلاةِ) و به روح مطهر و مقدس مفسر حقیقی آیات قرآن کریم، سلامی اهدا می‌کنیم:الَسَّـلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا الإمامُ الصّادِقُ، الَسَّـلامُ عَلَیْکَ یا نَاشِرَ حُکْمِ اللّه، الَسَّـلامُ عَلَیْکَ یا هادِیَ الْمُضِلِّینَ.