3 عامل سرعت‌دهنده به روند مذاکرات غیر مستقیم ایران و آمریکا + صوت
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با تشریح عوامل سرعت‌دهنده به روند مذاکرات غیر مستقیم ایران و آمریکا گفت: احتمال انجام مذاکرات پنهانی بین ایران و آمریکا، قصد و اراده مذاکره‌کنندگان و حسن نیت تیم مذاکره‌کننده، سه عاملی است که گفت‌وگو را خوب و رضایت‌بخش به پیش می‌برد.
نوذر شفیعی، دانشیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران در گفت‌وگو با ایکنا درباره روند رضایت‌بخش دور فنی و کارشناسی مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا، گفت: به جز دور سوم مذاکرات که گاهی اوقات مذاکره‌کنندگان از واژه «سخت» استفاده کردند اما در مجموع روند مذاکرات خوب و با سرعت به پیش می‌رود که دارای چند دلیل است: اولا، ممکن است پیش از شروع مذاکرات، اساساً گفت‌وگوهای پنهانی دیگری بین ایران و آمریکا اتفاق افتاده باشد و در آن گفت‌‌وگوها، روی کلیات توافق شده باشد. بنابراین آنچه که امروز اتفاق می‌افتد رونمایی از آن چیزی است که به صورت محرمانه در گذشته اتفاق افتاده است.
وی ادامه داد: دلیل دوم به قصد و اراده مذاکره‌کنندگان باز می‌گردد. در اینجا به طور مشخص، منظور شخص ترامپ است. به نظر می‌آید، ترامپ در کنار توجه به محتوای توافق‌نامه، شکل ظاهری توافق‌نامه نیز برای او مهم است. رئیس‌جمهور آمریکا از اینکه بتواند با ایران مذاکره کند و به توافق برسد و این توافق را به صورت یک برگ زرین در کارنامه سیاسی‌اش ثبت کند، خوشحال است. ترامپ تمایل دارد خطاب به مخالفانش، اظهار کند «فقط من می‌توانستم با ایران توافق کنم». این موضوع نیز نقش مهمی در سرعت بخشیدن به روند مذاکرات داشته است.
بیشتر بخوانید:
- چرا مذاکرات کارشناسی امروز علیرغم چالش‌ها مثبت خواهد بود
- لزوم پافشاری تیم مذاکره‌کننده بر خطوط قرمز ایران
حسن نیت مذاکره‌کنندگان
شفیعی با بیان اینکه اراده و حسن نیت مذاکره‌کنندگان عامل دیگر روند مثبت و سریع مذاکرات است، بیان کرد: البته برای روشن شدن دقیق این موضوع باید روند مذاکرات بیشتر جلو رود. به نظر می‌رسد ایران و آمریکا به طور جدی تصمیم گرفته‌اند برای حل اختلافات پیش روند زیرا در انتخاب موضوع یعنی محدود کردن مذاکرات به برنامه هسته‌ای ایران و مشخص بودن ابعاد و زوایای آن، توافقات شکل گرفته است.
دانشیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران با تأکید بر اینکه ایران حق غنی‌سازی را خط قرمز خود می‌داند، اظهار کرد: این موضوع برای آمریکایی‌ها نیز روشن است. حالا آمریکایی‌ها می‌خواهند محدودیتی را برای فعالیت‌های هسته‌ای ایران قائل می‌شوند. بنابراین دامنه موضوع بحث تقریبا روشن است. پس اینها مجموعه عواملی است که در سرعت بخشیدن به مذاکرات نقش دارد.
وی در پاسخ به این سؤال که چه موارد اختلافی در مرحله فنی و کارشناسی مذاکرات، گفت‌وگو را سخت و پیچیده کند، گفت: احتمالا دو تیم مذاکره‌کننده در کلیات به این نتیجه رسیدند که موضوع هسته‌ای ایران یکی از دستور کارها یا بهتر بگویم، تنها دستور کار باشد. اگر موضوع هسته‌ای ایران در دستور کار است، چه وجهی یا وجوهی از این موضوع، مورد نظر است؟ در اینجا ممکن است، اختلاف نظر پیش بیاید. شاید دیدگاه آمریکایی‌ها مورد قبول ایران نباشد یا بالعکس و اینجا اختلاف پیش می‌آید. به عنوان مثال ممکن است آمریکایی‌ها معتقد باشند ایران مواد غنی شده را از خارج وارد کند یا اصلا ایران غنی‌سازی انجام ندهد. قطعاً اینها مورد قبول ایران نیست.
ناگزیزی از بهره‌مندی از نظر کارشناسان در مذاکرات فنی
شفیعی تصریح کرد: گاهی اوقات ممکن است آمریکایی‌ها موافق غنی‌سازی ایران باشند اما اینکه مقدار آن چه میزان باشد باز می‌تواند مسئله آفرین باشد. چون از این مرحله به بعد وارد جزئیات می‌شوند ممکن است روی عدد و رقم‌ها اختلاف‌نظرهایی بروز پیدا کند اگر این اختلاف نظرها خیلی فاحش نباشد، می‌تواند به سرعت حل و فصل شود و دوره مذاکرات کارشناسی نیز مثل دو دوره قبل که راجع به کلیات بود با سرعت بیشتری طی شود. به هر حال آمریکا، مهلتی را برای رسیدن به توافق تعیین کرده لذا شاید کمی مذاکره‌کنندگان از این منظر تحت فشار نیز هستند.
شفیعی با بیان اینکه هنگامی که مذاکرات وارد مرحله کارشناسی شده ناگزیر به استفاده از نظرات کارشناسان مختلف هستیم، گفت: مثلا وزیر امور خارجه یا معاون ایشان، ممکن است تخصصی در زمینه انرژی اتمی نداشته باشند، بنابراین حتما باید کارشناس از سازمان انرژی اتمی همراه خود داشته باشد. همین موضوع در سایر حوزه‌های کارشناسی نیز حائز اهمیت است.
تأثیر آژانس در نزدیک کردن دیدگاه ایران و آمریکا
وی ادامه داد: از دید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، متولی مسائل هسته‌ای اوست و نه دولت‌ها، بنابراین دولت‌ها باید تحت نظارت آژانس عمل کنند. همچنین برای آژانس مهم است در جریان مذاکرات ایران و آمریکا چه اتفاقی در حال رخ دادن است. بنابراین آژانس باید اتفاقات را کنترل کند. از سوی دیگر آژانس می‌تواند رفتار طرفین را تعدیل کند. به عنوان مثال، ممکن است آمریکایی‌ها بگویند ایران باید تأسیسات هسته‌ای خود را جمع کند اما آژانس می‌تواند بگوید براساس بند چهار NPT، کشورها حق استفاده از دانش صلح‌آمیز هسته‌ای را دارند لذا از این منظر ورود آژانس بین‌المللی انرژی اتمی احتمالا به مذاکرات زیاد خواهد بود.
شفیعی در پایان با بیان اینکه ورود آژانس به مسئله مذاکرات پدیده جدیدی خواهد بود، گفت: در دوره برجام آژانس در حاشیه مذاکرات قرار داشت اما اکنون در حال ورود به متن مذاکرات است که از این منظر ورود آژانس می‌تواند به تقویت مفاد توافق‌نامه و نزدیک کردن دیدگاه ایران و آمریکا به همدیگر مؤثر باشد.
گفت‌وگو از سمیرا انصاری
انتهای پیام
