بیانیه رهبری به درستی تدبیر شود شتاب حوزه صد برابر می‌شود

به گزارش ایکنا به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، آیت‌الله علی‌اکبر رشاد؛ استاد درس خارج حوزه، در جمع طلاب با اشاره به پیام رهبر انقلاب به همایش یکصدمین سال بازتاسیس حوزه قم اظهار کرد: رویداد گرانمایه و پرقیمتی چند روز گذشته در بستر حوزه علمیه قوی و دقیق و قدیمِ قم صورت گرفت که می‌تواند به مثابه نقطه عطف تاریخی تلقی شود و خصوصا اینکه به این بهانه منشوری از قِبَل رهبر خردمند و فرهمند و زعیم و ذوالفنون انقلاب صادر و قرائت شد.

 

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه پیام رهبری به همایش یکصدمین سال‌گشت بازتأسیس حوزه علمیه قم، یک بیانیه، منشور و سند عظیم تاریخی و فرهنگی و فکری و علمی و تربیتی و سیاسیِ جامع است عنوان کرد: این بیانیه اگر آن چنان که شاید و باید به آن توجه و در تحقق مفاد آن اهتمام شود، می‌تواند تبدیل به یک مفصل تاریخی برای حوزه شود؛ مفصلی که قبل و بعد از خودش را از هم جدا می‌کند و فصلی مهم را رقم خواهد زد.

 

آیت‌الله رشاد اهتمام حوزه به این بیانیه را مورد تاکید قرار داد و اظهار کرد: با عنایت و اهتمام و قیام به اجرای این سند عظیم و جامع، حوزه، حوزه‌ دیگر خواهد شد و به تعبیری آن چه که از تحولات در عرصه‌های مختلف حوزوی و امور و شئون مرتبط با حوزه طی این قریب نیم قرن پس از آن رخ داده، با اجرای این سند و مفاد این منشور، ضریب صد چندان خواهد گرفت.

 

وی با اشاره به اینکه به نظر ما حوزه طی قریب به ۴۶ سال به اندازه ۴۶۰ سال متحول شده، بیان کرد: یعنی به قیاس روند عادی زمان، باید ضریب ده داد؛ ده برابر زمان‌های دیگر، زمان‌های پیش‌تر از انقلاب، روند تحولات و پیشرفت و ارتقا و تحول حوزه رقم خورده و تغییرات اساسی در حوزه اتفاق افتاده است.

 

مؤسس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی یادآوری کرد: این تغییرات، البته از جهات بسیار، مثبت و رو به کمال بوده؛ و از طرفی، جهات منفی نیز روی داده و قهراً باید با شجاعت، اخلاص، بصیرت و دقت ناصحانه و عاشقانه به اصلاح آن خطای خواسته و ناخواسته و رفتار ناصوابی که در این مدت روی داده اقدام کرد، هر چند که غلبه در تحولات و تغییرات با جهات مثبت بوده، ولی روند تحول از کسی اجازه نمی‌گیرد.

 

وی گفت: تحول و دگرگونی در مسائلی که جنبه اجتماعی دارد، ذات‌الاطراف است علل و عوامل و ابعاد گوناگونی دارد و به تعبیری، تا حدی چموش و رام‌ناشدنی است، اینگونه نیست که بتوان آن را قبضه کرد و  همیشه آن سان که خواست است، پیش برد.

 

آیت‌الله رشاد افزود: در عین حال این بدان معنا نیست که چنین رویدادها و تحولاتی را نتوان مدیریت کرد؛ می‌توان مدیریت کرد و باید آن را مدیریت کرد، براساس اصول و اهداف مشخص و روش‌های معینی به پیش برد؛ اگر نه، این ماییم که به‌ناچار دنباله‌رو تحولات می‌شویم؛ یعنی اصحاب حوزه اسیر قبضه این روند چموش خواهند شد و اتفاقاتی رقم خواهد خورد که هرگز قابل جبران نیست.

 

وی تحولات اتفاق افتاده در حوزه را ارزشمند دانست و گفت: وقتی ما این تحولات را با آن چه باید و آن چه شاید و آن چه بایسته و شایسته است؛ و با تحولات جهانی و تحولات اجتماعی و تنوع و تکثر و شتاب پیدایش نیازها، به صورت دمادم، مقایسه کنیم؛ متاثر از عوامل جدیدی که از متن جامعه و از متن وقایع زمانه و از متن اسباب و عللی که بعضی از آنها از بیرون مرزها بر مرزهای جهان اسلام، و از بیرون سازمان حوزه، بر حوزه تحمیل می‌شود، مقایسه کنیم، می‌توانیم نتیجه را ‌بینیم.

 

عضو فرهنگستان علوم افزود: البته که باید حوزه به استقبال این نیازها برود، اما چون این‌ عناصر موثر، بسیار پرشتابند، خواه ناخواه تحولات رخ می‌دهد، اگر کند باشیم، آن گاه پیرو و تابع و اسیر می‌شویم.

 

وی تصریح کرد: عرض شد طی ده سال گاه می‌توان گفت سرعت و کثرت تحولات به اندازه صد سال گذشته بوده، اما چون تحولات عصری، بسیار زیاد و گسترده و ژرف و پرشتاب است، این ده برابری شدن تحولات حوزه هنوز هم‌نفس تحولات جهانی و نیازها نیست، هنوز از غافله عقبیم. اگر این بیانیه درست تلقی و به درستی تدبیر شود و تحقق یابد شتاب تحولات حوزه صدبرابر خواهد شد.

 

آیت‌الله رشاد بیان کرد: آن‌گاه است که نه تنها تحولات درونی و سازمانی و توانایی‌های داخل حوزه با تحولات جهانی هم‌نفس خواهد شد که حتی حوزه از تحولات جهانی برون سازمانی خودش و جهانی پیشی خواهد گرفت و آن گاه حوزه جلودار تحولات خواهد شد و آن گاه، حوزه خواهد گفت که نیازهای حقیقی و واقعی چیست و نیازهای واقعی را از نیازهای تحمیلی و نیازهای صوری و غیر واقعی و احیانا آن چه نیاز نیست و نیازهای حقیقی جایگزین نیازخوانده‌ها و نیازانگاشته‌ها خواهد شد.

 

وی عنوان کرد: نگرانی‌هایی راجع به این سند وجود دارد، همان نگرانی‌های تکراری که در حدود این نیم قرن نسبت به رهنمودهای راهبردی و تاریخ‌ساز حضرت امام(ره) و نیز پیام‌ها و نظرات راهبردی و رهنمودهای تحول‌آفرین صادره از سوی رهبر خردمند و زعیم ذوالفنون داشته‌ایم؛ متاسفانه همواره آن آفات دامن‌گیر این رهنمودها و راهبردهای ارائه شده از سوی این دو پیشروی بزرگ شده‌اند. اگر فهرست رهنمودهای راهبردی که از ناحیه حضرت امام(ره) صادر شد ولی بر زمین ماند و سیاهه‌ای از رهنمودهای اساسی و بنیادینی که از سوی رهبر انقلاب اظهار و القاء شد اما همچنان به منصه اجرا نرسیده را فقط فهرست بنگاریم یک جلد کتاب می‌شود.

 

رئیس شورای حوزه‌های علمیه استان تهران با بیان اینکه معضلاتی مانع از تحول حوزه است و خطراتی حوزه را تهدید می‌کند، گفت: تحول غیر از تبدل است. حوزه نباید متبدل شود، حوزه نباید غیر حوزه شود، حوزه باید حوزه بماند و براساس اصول و سنت‌های تاریخی که بیش از ده قرن پیشینه دارد و در عینیت حوزه تحقق یافته و نوابع بزرگ خودش را جلب کرده و نوادر عظیمی را تربیت کرده و تاریخ اسلام و شیعه را ساخته  متحول شود؛ بر اساس همان سنت‌ها، اما با دو شرط کارآمدسازی و روزآمدسازی.

 

وی بیان کرد: اگر حوزه تعطیل شود بهتر از آن است که تبدیل شود، حوزه باید تحول پیدا کند نه تبدیل؛ اگر بناست تبدیل به غیر از حوزه شود، تعطیل شود اولی است، این خطر بزرگی است.

 

آیت‌الله رشاد ادامه داد: به نظر می‌رسد این بیانیه حضرت آقا نظیر همان آرمان‌های تحولی ارائه شده از سوی امام(ره) است که در اواخر عمر شریفشان است که در قامت منشور روحانیت اعلام شد. این بیانیه را می‌شود مقایسه کرد با آن منشور، در موضوع و به لحاظ جامعیت و تاثیرگذاری و کاملا کاربردی بودن با بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی ولو به لحاظ موضوع محدود ولی به لحاظ اهمیت شاید بتوان گفت بالاتر از بیانیه گام دوم باید آن را انگاشت.

 

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی تصریح کرد: ایشان دغدغه بیش از نیم قرنی دارند و این دغدغه نیم قرنی خود را در قالب این منشور بیان فرموده‌اند. بنابراین نگرانی در این باره جا دارد و یکی از نگرانی‌ها این است که ما ماهیت این بیانیه را نشناسیم و به مثابه پیام مناسبتی برای یک همایش فاخر و مهم تلقی کنیم، در حالی که یک سند مهم و منشور و متنی بالادستی حوزه های علمیه است و اختصاص به قم و ایران ندارد.

 

وی گفت: نکته دیگری که باید از آن ترسید اینکه به غیر از فروکاستن این منشور، مانند بسیاری از رهنمون‌های راهبردی این دو امام بزرگوار، آینده‌نگر و دوراندیش، به جای آن که وارد عمل شویم، همایش برپا کنیم و فقط حرف‌های دل‌انگیز و دلپذیر و زیبا ولو از سر اخلاص و دلسوزی و دقت بزنیم.

 

آیت‌الله رشاد بیان کرد: بنده راجع به منشور روحانیت حضرت امام(ره) یک منظومه‌ای به سبک شعر سپید دارم؛ در آن‌جا گفته‌ام «پیام تو در واقع با اشک تمساح غسل داده شد و با حضور سلسله جلیله و کذا از آن تجلیل در خوری به عمل آمد و زیر تیترهای درشت مطبوعات به خاک سپرده شد» به اصطلاح فرنگی تیتر بزنیم در مجلات و نشریات‌مان و عنوان‌هایی درست کنیم و احیانا عباراتی از این منشور را بگیریم و بر پیشانی سربرگ‌ها و کاربرگ‌ها و مکاتبات قرار دهیم؛ احیانا هر بار هر چه بخواهیم بگوییم، مناسب و غیر مناسب و مرتبط و غیر مرتبط اشاره‌ای به این منشور کنیم و بگوییم همان طور که آقا فرمودند و بعد حرف خودمان را بزنیم و قس علی هذا.

 

رئیس شورای حوزه‌های علمیه استان تهران افزود: آفت دیگری نیز وجود دارد که شروع می‌کنیم به گزارش‌دادن که کم اتفاق نیفتاده است. به یاد دارم در ارتباط با اسلامی‌سازی دانشگاه‌ها وزیر وقت که مردی شریف بود به سراغ ما آمد و استمداد کرد و ما سعی کردیم کمک کنیم، ولی شرط کردیم و شرط ما رعایت نشد؛ یکی از این شرایط این بود که گفتیم بخواهید دانشگاه اسلامی شود ۴۰۰ سال طول کشیده سکولار و الحادی شده و باید ۴۰ سال صبر و تلاش و تدبیر کنید تا اسلامی شود و شرط دیگر این بود که هرگز مصاحبه نکنید که چنین و چنان شد. بعد هم به لوازمی هم تن در بدهید، باید حوصله و هزینه کنیم و وقت بگذاریم و جدیت کنیم تا این اتفاق به تدریج بیفتد.

 

وی ادامه داد: سه جلسه تشکیل دادیم و گروهی از دوستان روی موضوع کار می‌کردیم و تبعاً صورت جلسه و یادداشت‌هایی تنظیم می‌کردیم، ایشان مشرف شدند خدمت آقا و گفتند طرح اسلامی شدن دانشگاه‌ها را تهیه کردیم که من بعد از آن، این کار را به کل کنار گذاشتم. وقتی کار به درستی درک نشود این گونه خواهد شد؛ همان بزرگوار که وزیر وقت بود فرموده بودند دانشگاه اسلامی است و اسلامی‌تر کنیم. پس معلوم می‌شود گاهی گزارش‌کار و نما و نمود دادن، برای ما اولویت دارد تا تحقق حقیقی امر. 

 

وی عنوان کرد: در این مسیر چند درخواست هم دارم؛ خدا گواه است که به این تعبیر فخر می‌کنم که طلبه کف حوزه هستم و چندان نقشی در روند تحول حوزه بر عهده ندارم، به هر جهت در موقعیتی نیستیم که بتوانیم بر تحول حوزه تاثیر بگذاریم، لذا در این خصوص متواضعانه و مخلصانه و مریدانه از متولیان امور اساسی و ستادی حوزه‌های علمیه تقاضا می‌کنم چند کار در این باره انجام شود.

 

رشاد بیان کرد: باید تحلیل گفتمان کنیم؛ گفتمان تحولی حوزه و آرمان‌های شخصیت‌های تحول‌گرای حوزه در این چند دهه را می‌دانیم چیست، اما باید روی کاغذ آورد، باید شمرده شمرده گفته شود، باید عصاره منسجم و منظم مفاد را فهرست کرد.

 

وی بیان کرد: این مجموعه عناصری که از این بیانیه و سایر بیانات امام(ره) و حضرت آقا به دست می‌آوریم را به قصد تبدیل‌کردن به یک نظام سیاستی و مدیریتی بازتنظیم کرد؛ و در آن تحلیل گفتمان، به دال مرکزی این بیانیه رسید. باید دید گرانیگاه این بیانیه چیست؟ همان محور و قله شود، و باقی بدنه و دامنه شوند و در مجموع، یک نظام سیاستی و مدیریتی از این بیانیه به دست آید.

 

وی افزود: حتما این کار متولی می‌خواهد، اما متولی باید شخص صاحب صلاحیتی باشد، از طرفی سازکار و سامانی لازم دارد و نهادسازی باید شود، از طرفی نمی‌باید نهاد به معنی لغوی باشد یعنی دستگاهی درست شود و ثقیل و سنگین و این جهاد را به نهاد تبدیل کند. ما یک نهاد جهادی لازم داریم، چون نهادِ نهادی آفت است و لذا نباید سازمان شود این نهاد باید ستاد قلمداد شود و ستاد قرار است هدایت کند و جهت دهد نه فقط اجرا کند بلکه باید مدیریت و هدایت کند.

 

آیت‌الله رشاد ادامه داد: افراد پرمشغله را نباید در این کار بگماریم، افرادی دارای صلاحیت و دارای فراغت کافی لازم داریم تا شغل و مشغله آن‌ها باشد و برای هدایت و مدیریت و پایش تحقق مفاد این بیانیه مستقر و مستمر تلاش کنند.

 

وی تاکید کرد: باید نقشه راهی برای تحقق این بیانیه تنظیم و نصب‌العین کنیم و در نهایتا باید یک تقسیم کار عرضی و طولی صورت بگیرد نباید این امر بسیار مهم را فقط محدود به ستاد کنیم.

 

این استاد برجسته حوزه گفت: در واقع همه نهادهایی که شئون و امورشان به امور و شئون حوزه پیوند می‌خورد را درگیر کنیم و ماموریت دهیم و وظیفه آنها را در جهت تحقق این بیانیه نورانی و تاریخ‌ساز مشخص کنیم.