چگونه موسیقی را به صدای مقاومت تبدیل کنیم + صوت
یک خواننده سرودهای انقلابی گفت: دهه ۶۰ و ۷۰ خورشیدی، موسیقی انقلابی به عنوان صدای وحدت، مقاومت و امید در ایران طنین‌انداز شد و میلیون‌ها نفر را در مسیر آرمان‌های انقلاب همراه کرد. اما امروز، موسیقی کشور با چالش‌های جدی مواجه است؛ از گرایش به محتواهای سطحی و غیرسازنده گرفته تا فاصله گرفتن از ارزش‌های فرهنگی اصیل که بسیار جای تأسف دارد.
در دهه ۶۰ و ۷۰ خورشیدی، موسیقی انقلابی به عنوان صدای وحدت، مقاومت و امید در جامعه ایران نقش بسیار برجسته‌ای ایفا کرد. در آن دوران، فضای سیاسی و اجتماعی کشور با تحولات عظیمی روبرو بود و موسیقی انقلابی توانست با پیام‌های شورانگیز و حماسی، زبان مشترکی برای مردم باشد و همبستگی ملی را تقویت کند. حمایت گسترده نهادهای فرهنگی و هنرمندان متعهد، باعث شد این نوع موسیقی به سرعت در دل جامعه جای گیرد و نقش مهمی در انتقال ارزش‌های انقلاب اسلامی ایفا کند.
مقام معظم رهبری همواره بر اهمیت موسیقی به عنوان ابزاری تأثیرگذار در جنگ نرم تأکید کرده‌اند و معتقدند که موسیقی می‌تواند به حفظ ارزش‌های فرهنگی و مقابله با هجمه‌های فکری کمک شایانی کند. با این حال، در سال‌های اخیر موسیقی کشور با چالش‌هایی نظیر تولید محتواهای سطحی و فاصله گرفتن از ارزش‌های اصیل فرهنگی مواجه شده است که این مسئله باعث شده تا جایگاه تأثیرگذار موسیقی انقلابی در جامعه کاهش یابد.
در ادامه این گزارش، گفت‌وگوی اختصاصی ایکنا با محمد گلریز، خواننده پیشکسوت سرودهای انقلابی، را خواهید خواند که درباره چرایی تأثیرگذاری موسیقی در دهه‌های گذشته، مشکلات کنونی و راهکارهای احیای موسیقی متعهد و اثرگذار به تفصیل سخن گفته است.
ایکنا - چرا در دهه ۶۰ و ۷۰ موسیقی و سرودهای انقلابی تا این حد در جامعه ایران برجسته و تأثیرگذار بود؟ چه عواملی باعث شد این سبک موسیقی آن زمان به شکل گسترده‌ای دیده و شنیده شود؟
دهه ۶۰ و ۷۰ واقعاً یک دوره طلایی و منحصر به فرد برای موسیقی انقلابی بود. در آن سال‌ها، جامعه ایران در حال گذر از یک انقلاب بزرگ و تغییرات عمیق سیاسی، اجتماعی و فرهنگی بود. موسیقی انقلابی و سرودهای مربوط به آن مثل زبانی مشترک و پیام‌رسان امید، همبستگی و مقاومت برای مردم شدند. در آن دوران، تمام نهادهای فرهنگی، وزارت ارشاد، صدا و سیما، سازمان‌های فرهنگی و حتی رسانه‌های مختلف، همگی یک هدف مشترک داشتند: ترویج فرهنگ انقلابی و آرمان‌های انقلاب اسلامی. به همین دلیل، منابع و امکانات زیادی به تولید این آثار اختصاص داده شد. در این میان رهنمودهای حضرت امام(ره) نیز نقشی تعیین‌کننده داشت.
از سوی دیگر، هنرمندان برجسته‌ای که در زمینه موسیقی فعالیت داشتند، تمام توان و استعداد خود را به کار گرفتند تا آثاری فاخر، باکیفیت و اثرگذار بسازند. برای مثال تیمی که من افتخار همکاری با آنها را داشتم همگی جزو بهترین‌ها بودند؛ از جمله آقایان سبزواری، راغب، مصطفی میرزاده و فریدون شهبازیان. همچنین ملودی‌ها و شعرهای سرودها آنقدر جذاب و شورانگیز بودند که هنوز هم در ذهن مردم باقی مانده‌اند. این سرودها نه فقط در مراسم رسمی، بلکه در محافل خانوادگی، مدارس و بین رزمندگان و خانواده‌های آنان نیز بسیار شنیده و زمزمه می‌شد. در نهایت، فضای حماسی جنگ تحمیلی نیز انگیزه و انرژی مضاعفی به تولید موسیقی انقلابی می‌داد، به طوری که این آثار به نمادهایی از مقاومت ملی تبدیل و از نسلی به نسل دیگر منتقل شدند.
ایکنا - به نظر شما موسیقی چگونه می‌تواند به عنوان یک ابزار فرهنگی در حفظ ارزش‌ها و مقابله با هجمه‌های فکری جوانان عمل کند؟
مقام معظم رهبری بارها و در موقعیت‌های مختلف اهمیت فوق‌العاده موسیقی را در عرصه جنگ نرم تأکید کرده‌اند. ایشان نگاه بسیار هوشمندانه و دقیق به این مسئله دارند و معتقدند جنگ نرم، جنگی است که ذهن و فکر نسل‌های آینده را هدف گرفته است. از دید ایشان، ما شاید در برخی عرصه‌های جنگ سخت با سختی مواجه شدیم، اما باید در جنگ نرم و فرهنگی به مراتب قدرتمندتر و هوشمندانه‌تر عمل کنیم. موسیقی یکی از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین ابزارهای این جنگ است، چراکه روح، احساسات و ذهن مخاطب را به شکل مستقیم درگیر می‌کند.
وقتی موسیقی با مضامین غنی، امیدبخش و فرهنگی تولید شود، می‌تواند وحدت ملی، انگیزه برای تلاش و رشد معنوی را در جوانان تقویت کند. در مقابل، موسیقی‌های مبتذل و بی‌محتوا با القای ارزش‌های نادرست و رفتارهای غیرمسئولانه، می‌توانند موجب انحراف فکری و رفتاری در جامعه شوند و بذر آسیب‌های اجتماعی را بپاشند.
ایشان همچنین از موسیقی اصیل ایرانی و آثاری که مضمون دینی، انقلابی و فرهنگی دارند، حمایت کرده‌اند و این حمایت می‌تواند نقطه قوتی باشد برای تولیدات هنری که به ارزش‌های والای ما پایبند هستند. این فرصت بزرگی است که هنرمندان و مسئولان فرهنگی باید از آن به خوبی استفاده کنند تا تأثیر موسیقی در جنگ نرم تقویت شود.
ایکنا - با توجه به وضعیت فعلی موسیقی کشور، به چه دلایلی ما نتوانسته‌ایم همانند گذشته تأثیرگذار باشیم و چرا موسیقی امروز برخی جوانان را به سمت محتواهای غیرسازنده سوق می‌دهد؟
متأسفانه یکی از بزرگترین چالش‌هایی که امروز موسیقی کشور ما با آن مواجه است، تولیدات فاقد محتوا و گاهی حتی ضد فرهنگی است که بیشتر به دنبال جلب توجه سطحی مخاطب هستند تا ارائه پیام‌های سازنده و ارزشمند. در شرایط کنونی، فضای رسانه‌ای و فرهنگی متنوع و پیچیده‌ای وجود دارد که برخی از مدیران و خوانندگان به دلایل مختلف تحت تأثیر فرهنگ‌های غربی قرار گرفته‌اند و این موضوع باعث شده موسیقی‌هایی با مضامین مبتذل، رفتارهای نادرست و حتی تبلیغ سبک زندگی نامناسب تولید و منتشر شود. این جریان، ذهن و ذائقه جوانان را تحت تأثیر قرار می‌دهد و باعث ایجاد فاصله آنها با ارزش‌های فرهنگی و دینی خودمان می‌شود.
از طرف دیگر، گسترش اینترنت، فضای مجازی و دسترسی آسان به انواع موسیقی‌های خارجی و داخلی، بدون نظارت کافی، جوانان را در معرض محتوای متنوع و گاه آسیب‌زایی قرار داده است. این مسئله اگر با تولیدات فاخر و قابل رقابت همراه نشود، نتیجه‌اش قطعاً شکست در عرصه جنگ نرم فرهنگی خواهد بود. در واقع، فقدان برنامه‌ریزی مدون، حمایت ناکافی از هنرمندان متعهد و نبود استراتژی مشخص برای ارتقای سطح کیفی موسیقی باعث شده است که این حوزه نتواند نقش مؤثر خود را در جامعه ایفا کند.
ایکنا - چه راهکارهایی را برای احیای موسیقی متعهد و تأثیرگذار پیشنهاد می‌کنید تا دوباره جایگاه خود را در فرهنگ جوانان به دست آورد؟
برای بازگشت موسیقی به مسیر صحیح، لازم است یک برنامه جامع و هماهنگ از سوی همه دستگاه‌های فرهنگی، هنرمندان و نهادهای آموزشی تدوین و اجرا شود. نخستین قدم این است که همه فعالان این حوزه، اعم از وزارت ارشاد، صدا و سیما، رسانه‌ها، هنرمندان و حتی خانواده‌ها، با همفکری و همکاری مستمر، برای تولید آثار فاخر و ارزشمند هم‌افزایی کنند.
دوم اینکه باید به تاریخ غنی موسیقی ایرانی و آثار ارزشمند استادان بزرگی مانند بنان، قوامی و استادان دیگر احترام گذاشته و این گنجینه عظیم را به نسل جوان معرفی کرد. موسیقی ایرانی با چند هزار سال قدمت، ظرفیت بی‌نظیری دارد که می‌تواند الهام‌بخش تولیدات امروزی باشد.
سوم، حمایت واقعی و جدی از تولیدات موسیقی با مضامین فرهنگی، دینی، ملی و انقلابی باید در اولویت قرار گیرد. تولید موسیقی برای فیلم‌ها، مستندها و برنامه‌های فرهنگی که موضوعاتی مانند دفاع مقدس، شهدا، فرهنگ ایثار و ارزش‌های ملی را روایت می‌کنند، می‌تواند هم جذاب باشد و هم اثرگذار.
در نهایت، نظارت قوی و ایجاد بستری امن برای فعالیت هنرمندان متعهد ضروری است تا بتوان موسیقی سالم را جایگزین محتواهای مخرب کرد. این فرآیند نیازمند سرمایه‌گذاری فرهنگی و انگیزه‌بخشی به هنرمندان جوان است تا بتوانند با اعتماد به نفس، آثار فاخر خلق کنند.
ایکنا - آیا نمونه‌هایی از موسیقی انقلابی یا فاخر قدیمی را می‌توانید معرفی کنید که هنوز هم شنونده‌های زیادی دارند و همچنان پیام قوی و تأثیرگذاری منتقل می‌کنند؟
آثار موسیقی انقلابی دهه ۶۰ و ۷۰ نمونه‌های بی‌نظیری هستند که هنوز هم شنونده‌های فراوانی دارند و می‌توان آنها را به عنوان الگوهای موسیقی فاخر معرفی کرد. مثلاً سرود «خجسته باد پیروزی» که در آن دوران ساخته شده، یکی از این آثار ماندگار است که هنوز هم وقتی به آن گوش می‌دهی، شور و احساس عمیقی به انسان منتقل می‌شود. این آثار به حدی فاخر و قوی بودند که نه فقط در داخل کشور بلکه در برخی دانشگاه‌ها و مراکز فرهنگی خارج از کشور نیز تدریس می‌شوند و به عنوان نمونه‌ای از هنر تأثیرگذار در فرهنگ انقلابی معرفی شده‌اند.
همچنین موسیقی‌هایی که توسط اساتید بزرگ موسیقی ایرانی مانند مرحوم بنان، قوامی و دیگر هنرمندان برجسته اجرا شده‌اند، همچنان در دل مردم جای دارند و شنیده می‌شوند. این نشان می‌دهد که ما یک سرمایه عظیم فرهنگی در زمینه موسیقی داریم که اگر به درستی از آن بهره بگیریم، می‌توانیم دوباره موج جدیدی از موسیقی فاخر و تأثیرگذار در جامعه ایجاد کنیم.
گفت‌وگو از داوود کنشلو
انتهای پیام
