پرسش رمزآلود قرآن از سیر بی‌نامی تا نامداری انسان
اولین آیه سوره انسان پرسشی رمزآلود از انسان می‌پرسد و به او یادآوری می‌کند که روزگار درازی بر او گذشته که از بی‌نامی در میان موجودات به نامداری رسیده است.
حجت‌الاسلام علیرضا قبادی، جامعه‌شناس و کارشناس دین در ادامه یادداشت‌هایی که با محور پرسشگری در قرآن کریم برای ایکنا ارسال کرده است، طی یادداشتی به تحلیل پرسش‌های مطرح شده در سوره انسان پرداخته است که این یادداشت را باهم می‌‌خوانیم.
ولادت پرخیر و برکت امام هادی(ع) را تبریک و شادباش می‌گویم و در این مناسبت فرخنده، سی و نهمین گفتار درباره پرسشگری قرآن کریم را تقدیم می‌داریم.
نخستین آیه هفتاد و ششمین سوره قرآن کریم یعنی سوره انسان با پرسش رمزآلودی آغاز می‌شود. در برخی از تفاسیر آیه مزبور چنین ترجمه شده است: «هَلْ أَتَى عَلَى الْإِنْسَانِ حِينٌ مِنَ الدَّهْرِ لَمْ يَكُنْ شَيْئًا مَذْكُورًا؛ آیا بر انسان روزگارانی نگذشت که چیز لایق(قابل) ذکر نبود»؟
یادآوری می‌شود که سوره انسان ۳۱ آیه دارد و به نظر می‌رسد همه آیات این سوره ذیل پرسش نخست و تنها پرسش این سوره صورت بندی شده است. گویا استفهام این آیه نیز تقریری (برای اقرار) است و کسانی که بر این باورند که حرف(ادوات) پرسش «هل/آیا» در آیه به معنای«قد/ قطعا» است، نیز موید تقریری بودن استفهام آیه است.
چنانچه اشاره شد، یکی از کارکردها و اهداف اسلوب پرسش در قرآن کریم، ایجاد تنبه در مخاطب در زمان بسیار کوتاه است تا شنونده به سرعت به پیام و مقصود گوینده منتقل شود. آغازین آیه سوره انسان با این اسلوب همین هدف و کارکرد را دنبال می‌کند. هدف آیه مزبور که در اسلوب پرسش مطرح شده است، این است که انسان را با اندک تامل به این موضوع ملتفت سازد که روزگاران درازی بر او گذشته است؛ که نامی از او در میان موجودات و مخلوقات نبود، زیرا براساس بسیاری از آیات و روایات انسان بعد از خلقت موجودات آسمان و زمین خلقت یافته است.
یا پس از مدت زمان طولانی(دهر) در میان موجودات تازه چیزی قابل یا لایق ذکر شده است. آیه دوم این سوره به خلقت آغازین انسان (نطفه‌ای که قادر به حفاظت از خود نبود) و سیر تحول و تکامل نطفه اشاره می‌کند که داراى قواى چشم، گوش، مشاعر، عقل و هوش شده است، سپس به مشخص بودن راه هدایت انسان و پس از آن به انتخاب ناسپاسی و سپاسگزاری و ... او اشاره کرده است.
چنانچه به خط سیر انسان توجه شود، از روزگارانی که از او نامی در میان موجودات نبوده تا زمانی که به صورت نطفه خلق شده و تا هنگامی که به خلقت کامل درآمده و تا آنگاه که پس از نشان دادن راه، سپاسگزار یا ناسپاسی کرده و در نهایت به فرجام نیکو دست یافته یا در ماوایی ناامن قرار گرفته است، همه و همه در تأمل و تدقیق در پرسش نخستین این سوره نهفته و متضمن است که او را متوجه سازد که هدایتگر، تدبیر کننده و خالقی، پس(پشت) این، بی‌نامی تا نامدار شدن و نیستی به هستی سپس از هستی به نیستی و تا استقرار در زندگی جاودان، وجود دارد «فتامل»
این گفتار را با تقدیم سلام خالصانه به روح مطهر و مقدس امام دهم اختتام می‌دهم: «السَّلامُ عَلَيْكَ يَا نُورَ الْأَنْوَارِ السَّلامُ عَلَيْكَ يَا زَيْنَ الْأَبْرَارِ السَّلامُ عَلَيْكَ يَا سَلِيلَ الْأَخْيَارِ السَّلامُ عَلَيْكَ يَا عُنْصُرَ الْأَطْهَارِ السَّلامُ عَلَيْكَ يَا حُجَّةَ الرَّحْمَنِ السَّلامُ عَلَيْكَ يَا رُكْنَ الْإِيمَانِ».
انتهای پیام
