تاریخ یهود سرشار از جنگ‌های گسترده و خشن است

به گزارش ایکنا، روح‌الله طالبی‌ توتی، پژوهشگر مطالعات زنان و عضو انجمن علمی مطالعات زنان دانشگاه تربیت مدرس، شامگاه هشتم تیرماه در نشست علمی «از شمشیر تا کلام؛ بازروایی عاملیت زنانه در جنگ مقدس» از سلسله نشست‌های خانه قرآن و عترت سیده نفیسه(س) با عنوان روشنگری زنان عاشورایی با بیان اینکه بین جهاد و قتال در اندیشه اسلامی تفاوت وجود دارد، گفت: در قرآن، دو دسته آیه مرتبط با جهاد وجود دارد؛ دسته اول آیاتی که جهاد را به معنای قتال و جنگ می‌دانند یعنی جنگی به مسلمین تحمیل شده باشد و جهاد دفاعی رخ دهد؛ مانند آیه 190 بقره و آیه 61 انفال؛ وَقَاتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ الَّذِينَ يُقَاتِلُونَكُمْ وَلَا تَعْتَدُوا ۚ إِنَّ اللَّهَ لَا يُحِبُّ الْمُعْتَدِينَ. وَإِنْ جَنَحُوا لِلسَّلْمِ فَاجْنَحْ لَهَا وَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ ۚ إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ.

 

وی افزود: در این آیه جهاد و قتال در شرایطی است که دشمن دست به اسلحه برده است و خواهان صلح هم نیست؛ دسته دیگر آیات، آیاتی هستند که به صورت مطلق از مفهوم جهاد نام می‌برند و جهاد در این تعریف، جنگ دفاعی است ولی بعدا در سنت اسلامی، جنگ تبلیغی و پیش‌دستانه ابتداییی هم در فقه شکل گرفته است یعنی دولت اسلامی برای دعوت غیرمسلمین و گسترش اسلام دست به این جنگ می‌زنند. 

 

طالبی توتی تصریح کرد: البته می‌توان گفت برای توجیه سیره خلفا بعد از پیامبر(ص) به خصوص آنچه در دوره خلفای اموی و عباسی رخ داد این مدل جنگ هم توجیه شده است، افزود: قرآن کریم پرهیز شدیدی نسبت به جنگ دارد و هدف نهایی جنگ، نابودی و تغییر جنگ کافران نیست بلکه رفع فتنه و رسیدن به آرامش، هدف اسلام از جنگ است.  

 

طالبی توتی با بیان اینکه از منظر الهیاتی و کلامی، قدسی‌ بودن جهاد به خاطر دفاع از جان و مال و آئین است، گفت: جهاد اسلامی، فی‌سبیل الله است و مؤمن در راه خدا می‌جنگد و کافر، در راه طاغوت و این شاخصه خیلی مهم است؛ با این مفهوم لزوما جهاد با پیروزی ظاهری بر دشمن به دست نمی‌آید و این جهاد معامله با خداوند است. 

 

این پژوهشگر با بیان اینکه در آئین و سنت یهودی هم جهاد اهمیت بالایی دارد و از آن به عنوان «جنگ واجب» یاد می‌کنند یعنی جنگی که یا به فرمان مستقیم خداوند است یا با اهداف مقدس دینی صورت می‌گیرد، اظهار کرد: مهمترین موارد این جنگ، دفاعی است و این جنگ برای دفاع از آئین و جان و مال یهود واجب است؛ البته تاریخ یهود سرشار از جنگ‌هایی است که برای دفاع نبوده است و سنت یهودی برای توجیه این نوع جنگ‌ها، دو مفهوم دیگر را هم مورد توجه قرار داده است که مصادیقی از جنگ واجب است.

طالبی توتی با بیان اینکه یکی از این جنگ‌ها، پیش‌دستانه و برای اعتلای آیین یهود است، افزود: این مفهوم با جهاد ابتدایی در اسلام تطبیق زیادی دارد زیرا ما معتقدیم که جهاد ابتدایی باید در دوره حضور امام زمان(عج) رخ دهد و یهودیان هم در توجیه جنگ پیش‌دستانه معتقدند که این جنگ باید با دستور عالمان یهودی صورت بگیرد. البته نوع خاصی از جنگ در سنت یهودی که ما به ازاء مشابه در سنت اسلامی ندارد جنگی است که به دستور مستقیم تورات رخ می‌دهد و هدفش به دست آوردن سرزمین موعود و ارض مقدس است. 

 

وی ادامه داد: خیلی از کشتارها و جنگ‌هایی که تاریخ یهود آن را تجربه کرده است به بهانه کسب ارض موعود است و در این نوع جنگ، آسیب به درختان و حیوانات و همه انسان‌ها اعم از زن و کودک و ... مجاز شمرده می‌شود.  

 

طالبی توتی با اشاره به مقوله زنان و جنگ، اضافه کرد: تاریخ دین یهود سرشار از جنگ‌های بزرگ و کوچک و خشن و گستردگی این جنگ‌ها هم زیاد است و زنان عمدتا قربانی هستند؛ در برخی جنگ‌ها، وجه‌المصالحه شدن زنان و به کنیزی رفتن زنان قبیله و دست به دست کردن آنان در سطح گسترده رخ می‌دهد؛ زنی به نام یائیل را داریم که با فرمانده دشمن دیدار و او را به قتل می‌رساند یا زنانی را در جنگ‌های یهود داریم که با جاسوسی کار خود را پیش می‌برد و سبب پیروزی می‌شود. 

این پژوهشگر با بیان اینکه حیله‌های زنان از جمله شگردهایی بوده است که زنان یهودی در جنگ‌ها به کار می‌بردند، تصریح کرد: در اسلام، وظیفه جهاد در میدان بر عهده مردان است ولی جهادی که قتال در آن نیست برای زنان هم واجب است؛ در منابع شیعه داریم اگر ضرورتی برای دفاع وجود داشته باشد جهاد در میدان بر زنان هم واجب خواهد شد؛ بنابراین تردیدی نیست که در جنگ تحمیلی اگر نیاز به زنان باشد عدم وجوب رفع خواهد شد. 

 

طالبی توتی با بیان اینکه در عربستان قبل از اسلام حضور زنان در جنگ، ثبت شده است، اظهار کرد: گزارشات تاریخی تاکید دارد که زنان در جنگ حضور داشتند و وظیفه آنان تشجیع و تشویق مردان بوده است و این کار را با سردادن شعار و رجزخوانی و آواز انجام می‌دادند و البته این گزارشات، محتوای شیءانگارانه نسبت به زن دارد و نقش انسانی زن در آن لحاظ نشده است یعنی این زنان با دلربایی و ویژگی‌های تنانه و جذابیت جنسی در جنگ حاضر بودند ولی بعد از اسلام زنانی حضور داشتند که مردان را به جنگ ترغیب می‌کردند ولی دور از ویژگی‌های تنانه و جنسی و نه با محتواهای سخیف. 

 

وی ادامه داد: تصور مردانه از جنگ، و جنگ را تقلیل‌ دادن به شمشیر و اسلحه متأسفانه سبب می‌شود تا نقشی برای زن در جنگ قائل نباشیم ولی اگر به درستی بدانیم جنگ فقط شمشیر کشیدن نیست و پشتیبانی و تدارکات هم بخش مهمی از جنگ است  در این صورت زنان نقش مهمی دارند و تاریخ جنگ‌های پیامبر(ص) هم مؤید این مسئله است؛ واقدی بیان کرده است در جنگ احد، پشتیبانی جنگ بر عهده زنان بود و یک گروه 14 نفره از جمله حضرت زهرا(س) هم حضور داشتند و انتقال آب و غذا و مداوای مجروحان و ... را عهده‌دار بودند. 

 

طالبی توتی با بیان اینکه این حضور زنان در جنگ یک حضور استثنایی نیست و این‌ها زنان خاصی نبودند، گفت: همانطور که مردان برای حضور در جنگ، اذن می‌گرفتند زنان هم اذن می‌گرفتند مثلا زنی از پیامبر(ص) اذن گرفت تا برای رساندن سلاح به مردان در جنگ کمک کند. واقدی تعداد زنان اعزامی به خیبر را 20 زن اعلام کرده است و این زنان هم مانند مردان سهم برابری از غنائم بردند. زنانی هم بودند که وارد نبرد مستقیم شدند مثلا ام سلیم با خنجر شروع به جنگ کرد و این گزارشات با قید جزئیات بیان شده است یا ام عماره در احد برای دفاع از پیامبر(ص) جنگید و به شدت هم مجروح شد. 

وی با بیان اینکه برخی زنان در هفت جنگ با پیامبر(ص) همره بودند، اضافه کرد: در یکی از جنگ‌های با یهودیان صفیه بنت عبدالمطلب با گروهی از زنان و حسان بن ثابت حضور داشتند؛ جاسوسی یهودی وارد صفوف مسلیمن می‌شود؛ صفیه به حسان می‌گوید که برو و او را بکش ولی او اظهار ناتوانی می‌کند لذا صفیه خودش سلاح برداشت و این جاسوس را کشت؛ این گزارشات نشان می‌دهد عدم وجوب قتال برای زنان به معنای حرمت یبا کراهت آن نیست. 

 

این پژوهشگر افزود: حضرت علی(ع) هم وقتی جمل به پایان رسید 40 زن نظامی را همراه با عایشه به مدینه فرستاد و این گزارش هم نشان می‌دهد زنان در خط مقدم نبرد حضور داشتند. بنابراین حضور زنان در جنگ و قتال، استثنایی نبوده است. 

 

طالبی توتی با اشاره به برخی گزارشات که نشان می‌دهد زنانی از پیامبر(ص) اذن خواستند تا در خط مقدم حضور داشته باشند و بجنگند و البته این گزارشات کسب غنائم را هدف این زنان دانسته است، اظهار کرد: با نزول آیه 32 سوره نساء «وَلَا تَتَمَنَّوْا مَا فَضَّلَ اللَّهُ بِهِ بَعْضَكُمْ عَلَىٰ بَعْضٍ ۚ لِلرِّجَالِ نَصِيبٌ مِمَّا اكْتَسَبُوا ۖ وَلِلنِّسَاءِ نَصِيبٌ مِمَّا اكْتَسَبْنَ ۚ وَاسْأَلُوا اللَّهَ مِنْ فَضْلِهِ ۗ إِنَّ اللَّهَ كَانَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمًا» این درخواست مورد پذیرش قرار نگرفت؛ اینکه چرا این درخواست زنان مورد پذیرش قرار نگرفت می‌تواند با ارزش‌های واقعی جهاد در اسلام، توجیه شود زیرا جهاد با هدف کسب غنیمت در اسلام انجام نمی‌شود و درخواست جهاد با هدف کسب غنیمت نمی‌تواند مورد توجه باشد.