درس حسن خلق از امام حسین(ع) برای ساخت جامعه مستحکم

جنگ ۱۲ روزه رژیم صهیونیستی با میهن عزیزمان ایران، اتفاقات ناگوار بسیاری را برای کشور به همراه داشت اما در کنار همه این اتفاقات ناگوار؛ سبب شد تا پیوندهای مردمان نسبت به هم محکم‌تر و ناگسستنی‌تر شود و شکاف‌های غیرقابل انکاری که وجود داشت؛ ذیل عنصری به نام وطن، میهن و ایران تا حدودی ترمیم شود. مردمان به نیکی می‌دانند که بعد از خداوند، کسی را جز یکدیگر ندارند و این هموطنان هستند که بدون هیچ چشمداشتی مانند هشت‌سال جنگ تحمیلی به یاری یکدیگر می‌شتابند. 

 

هوشمندانه این است که از این فرصت استثنایی ایجاد شده بهترین استفاده را کنیم و بیش از پیش به وحدت ملی و شنیدن صداهای مختلف بپردازیم که به فرموده حضرت‌ علی(ع) «يَداللَّهِ مَعَ الْجَمَاعَةِ» وقتی دست خدا را به همراه داشته باشیم هیچ قدرتی با هیچ ابزار و امکاناتی یارای مقابله با ما نخواهد بود.

 

در این راستا حجت‌الاسلام محمدحسن موحدی ساوجی، عضو هیئت‌ علمی دانشگاه مفید پیرامون توجه به موضوع «تقویت همبستگی ملی و انسجام اجتماعی» در ایام عزاداری اباعبدالله الحسین(ع) با تسلیت فرارسیدن ماه محرم و ایام شهادت‌ امام حسین(ع) گفت: امام حسین(ع) شهید شدند تا آموزه‌های قرآن، دین و پیامبر(ص) را به کار بندیم و سرمشق خود قرار دهیم. آیات بسیاری در قرآن وجود دارد که به موضوع برادری بین مسلمانان و اتحاد بین آنها، پرهیز از تخریب و خوب بودن با یکدیگر تأکید دارد. کسانی که در ماه محرم به منابر می‌روند و مخاطب دارند باید به این معارف بیشتر بپردازند. اکنون با توجه به شرایطی که ایجاد شده همدلی بیشتری مقابل دشمن مشترک بین مردم وجود دارد. با توجه به این همبستگی که ایجاد شده باید آموزه‌های قرآن، پیامبر(ص) و اهل‌بیت(ع) را تقویت کرد و بیشتر از همبستگی صحبت کرد.

 

وی ادامه داد: خداوند در سوره آل‌عمران آیه 105 خطاب به ما مسلمانان می‌فرماید «وَلَا تَكُونُوا كَالَّذِينَ تَفَرَّقُوا وَاخْتَلَفُوا مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَهُمُ الْبَيِّنَاتُ وَأُولَئِكَ لَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ» یعنی از افرادی نباشید که بعد از اینکه دلایل آشکار برای آنها آمد پراکنده و دچار اختلاف شدند و برای آنها عذابی عظیم است. این عذاب عظیم می‌تواند هم عذاب اخروی و هم دنیوی باشد. وقتی ما با هم متحد نباشیم نتیجه این اتفاق آثاری را در جامعه پدیدار می‌کند که سبب مشکلات سیاسی، اقتصادی، نظامی و امنیتی می‌شود بنابراین باید زمینه‌های اتحاد فراهم شود. 

موحدی افزود: گاهی وقتی از وحدت و یکپارچگی سخن می‌گوییم گمان می‌کنیم که این وحدت فقط باید بین مؤمنان حقیقی باشد و خود را هم مؤمن حقیقی تصور می‌کنیم یا به تعبیری وحدت باید بین «خودی‌ها» یا کسانی باشد که حداقل در ظاهر پایبند به احکام دینی هستند در صورتی که اینگونه نیست؛ یکی از مواردی که در قرآن کریم در آیات متعددی بسیار به آن تأکید شده است این است که مؤمنان برادر یکدیگر هستند. برخی از مفسران این برادری را بین دسته‌ای از مؤمنان قرار دادند در حالی که ما از برخی آیات قرآن به دست می‌آوریم که این برادری شامل همه مسلمانان و مؤمنان به معنای عام است حتی اگر مؤمنی مرتکب فسق یا گناه کبیره هم شده باشد شامل او هم می‌شود. 

 

عضو هیئت‌علمی دانشگاه مفید اظهار کرد: ما نباید حقوق برادری مؤمنان و شهروندان جامعه اسلامی و همبستگی‌ای که در قرآن آمده را اینگونه تلقی کنیم که فقط شامل مؤمنان حقیقی می‌شود در صورتی که شامل همه مؤمنان به معنای عام است. وقتی در قرآن عبارت «مؤمن» به کار رفته و قرینه‌ای هم برای آن نباشد که منظور مؤمنان حقیقی است؛‌ اصل این است که شامل همه مسلمانان می‌شود. مثلاً خداوند در قرآن می‌فرماید «وَمَنْ قَتَلَ مُؤْمِنًا خَطَأً فَتَحْرِيرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ» یعنی اگر کسی مؤمنی را به خطا بکشد مجازات او این است که دیه دهد یا یک بنده را آزاد کند؛ اگر منظور از مؤمن در این آیه را «مؤمن واقعی» فرض کنیم باید در دادگاه بگوییم اگر کسی مؤمن واقعی ملتزم به احکام الهی را کشت باید دیه بپردازد در غیر این صورت سایر افراد دیه‌ای ندارند کما اینکه هیچ فقیهی این موضوع را نگفته است بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که «مؤمن» شامل همه افراد و مسلمانان می‌شود و معنای عام دارد و نباید تقسیمی به نام «خودی» و «غیرخودی» در جامعه داشته باشیم و درجه‌بندی کنیم. 

وی با بیان اینکه یکی از فقیهان عالیقدر بیان می‌کرد که استقلال حقوق افراد از تفاوت درجات ایمان آنها متمایز است ادامه داد: حقوق انسان‌ها به تفاوت درجات ایمانی آنها ربطی ندارد؛ اگر کسی مؤمن‌تر، نمازخوان و نمازشب‌خوان است حقوق اجتماعی و شهروندی او نباید بیشتر از کسی باشد که خدای ناکرده نماز نمی‌خواند. مردم در ایمان و تعهد عملی نسبت به احکام و موازین اسلامی یکسان نیستند و ظرفیت فکری افراد در اثر استعداد ذاتی و محیط زندگی بسیار متفاوت است چناچه اهل علم نیز در برداشت از کتاب و سنت یکنواخت نیستند و در بسیاری از مسائل اختلاف نظر پیدا می‌کنند؛ بنابراین کسی حق ندارد برداشت خود را به دیگران تحمیل کند. 

 

موحدی اضافه کرد: هرکس که برای تحصیل عقاید صحیح، تلاش و کوشش کرده و در این راه کوتاهی نکند و طبعاً به اموری اعتقاد پیدا می‌کند که نزد خدا مأجور است هرچند در بعضی از مسائل دچار اشتباه شده باشد اما به هرحال حقوق اجتماعی انسان‌ها باید محفوظ باشد و هیچ‌کس حق ندارد کسی را به بهانه نداشتن عقیده، مورد حمله قرار دهد، اهانت و تحقیر کند یا از حقوق اجتماعی محروم سازد. این فقیه به حدیثی اشاره می‌کند که زراره می‌گوید «به حضرت باقر(ع) عرض کردم که ما مسمار می‌کشیم که هرکس با ما موافق بود یعنی با او دوست و همراه هستیم؛ می‌خواهد سید علوی باشد یا دیگری و هرکس با ما مخالف باشد از او بیزاری می‌جوییم می‌خواهد سید علوی باشد یا دیگری» امام باقر(ع) در پاسخ به زراره می‌فرمایند «گفتار خدا از گفتار تو راست‌تر است؛ پس کجایند کسانی که خدا فرموده مستضعف هستند و هدایت نشده‌اند؟ کجایند کسانی که اعمال صالح و زشت‌ آنها با هم درآمیخته است؟» حضرت می‌فرماید ما نباید خط‌کش بگذاریم و بگوییم هرکس که با ما بود، مسجدی بود و نماز می‌خواند با او رفیق هستیم و حقوق او را رعایت می‌کنیم و هرکس که با ما نبود با او وحدت نداریم و از او دوری می‌‌کنیم. این موضوع باعث می‌شود که در جامعه اسلامی اختلاف ایجاد شود. 

وی تصریح کرد: درجات ایمان افراد متفاوت است در حدیث دیگری آمده است «اگر قرار باشد افرادی که درجه بالاتر ایمانی هستند، افرادی را که در درجات پایین‌ترند برانند آنگاه ما (اهل‌بیت(ع)) باید همه افراد را از خود برانیم» ایمان‌‌ها متفاوت و نباید افراد یکدیگر را طرد کنند. همه افراد حتی کسانی که از نظر ما در حال ارتکاب اشتباه و رفتار غلطی هستند با هم برادر هستیم و باید حقوق همدیگر را رعایت کنیم. نباید به یکدیگر توهین کنیم. 

 

موحدی در پایان افزود:‌ امام حسین(ع) با مخالفان خود با اخلاق حسنه برخورد می‌کردند و برخی از افرادی را که در جبهه مخالف بودند، در جبهه خود آوردند و از بزرگترین افراد تاریخ شدند. ما باید به این صورت عمل کنیم تا در جامعه خود مخصوصاً در شرایط بحرانی بتوانیم یک جامعه مستحکم و متحد در برابر دشمنان داشته باشیم.