چهار دستور قرآنی برای ارتقای همبستگی و وحدت ملی

جنگ ۱۲ روزه رژیم صهیونیستی با میهن عزیزمان ایران، اتفاقات ناگوار بسیاری را برای کشور به همراه داشت اما در کنار همه این اتفاقات ناگوار؛ سبب شد تا پیوندهای مردمان نسبت به هم محکم‌تر و ناگسستنی‌تر شود و شکاف‌های غیرقابل انکاری که وجود داشت؛ ذیل عنصری به نام وطن، میهن و ایران تا حدودی ترمیم شود. مردمان به نیکی می‌دانند که بعد از خداوند، کسی را جز یکدیگر ندارند و این هموطنان هستند که بدون هیچ چشمداشتی مانند هشت‌سال جنگ تحمیلی به یاری یکدیگر می‌شتابند. 
 
هوشمندانه این است که از این فرصت استثنایی ایجاد شده بهترین استفاده را کنیم و بیش از پیش به وحدت ملی و شنیدن صداهای مختلف بپردازیم که به فرموده حضرت‌ علی(ع) «يَداللَّهِ مَعَ الْجَمَاعَةِ» وقتی دست خدا را به همراه داشته باشیم هیچ قدرتی با هیچ ابزار و امکاناتی یارای مقابله با ما نخواهد بود.
 
در این راستا حجت‌الاسلام امیرحسین شکیبافر، کارشناس و پژوهشگر علوم اسلامی پیرامون توجه به موضوع «تقویت همبستگی ملی و انسجام اجتماعی» در ایام عزاداری اباعبدالله الحسین(ع) و ظرفیت محرم برای تقویت گفتمان وحدت و همبستگی بیان کرد: ماه محرم، ماه مقاومت است که به ما درس مقاومت در برابر ظلم می‌دهد. امام حسین(ع) برای ما یک ثروت ملی است و در هویت مردم ما حتی به صورت پنهان راه پیدا کرده است و کسانی که به نظر می‌رسد ظاهراً اعتقاد مستحکمی ندارند هم در لایه‌های پنهانی هویت آنها می‌توان سیدالشهدا(ع) را پیدا کرد. 

وی ادامه داد: امام حسین(ع) رنگ، گروه و گرایش خاصی ندارد و همه با طیف‌های مختلفی که در کشور وجود دارد با سیدالشهدا(ع) مرتبط هستند. این موضوع فرصت بزرگی است برای اینکه بتوانیم از این ثروت استفاده کنیم تا مردم همبستگی و وحدت بیشتری پیدا کنند در حقیقت مقاومت، روح جریان محرم و عاشورا است. 

چهار دستور قرآنی برای همبستگی

شکیبافر افزود: آیه‌ پایانی سوره آل‌عمران می‌فرماید «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَصَابِرُوا وَرَابِطُوا وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ» در این آیه چهار دستور وجود دارد؛ «اصْبِرُوا» یعنی ای‌کسانی که ایمان آوردید صبوری کنید. کسی که می‌خواهد کار اجتماعی کند باید انسان صبوری باشد. «َصَابِرُوا» یعنی صبر اجتماعی داشته باشید؛ این اجتماع باید به کمک همدیگر بیاید و یک صبر جمعی را به نمایش بگذارد. «رَابِطُوا» به معنای مرابطه، مراوده، همبستگی و داشتن یک رابطه سازنده میان افراد جامعه است. «اتَّقُوا اللَّهَ» هم که یک مراقبت اجتماعی است. 

وی اظهار کرد: این چهار نکته، نوعی دستور بزرگ اجتماعی است که اگر سرلوحه کار و زندگی اجتماعی ما قرار بگیرد در برابر هر سختی و رنجی، توان جامعه بالا می‌رود و امکان پیروزی آن فراهم خواهد شد که در انتها می‌فرماید «لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ» یعنی شاید که رستگار شوید. من فکر می‌کنم این چند دستور در این آیه شریفه، خیلی یاری بخش و کمک کننده است. 

دعاهای قرآنی و مخالفت با انفعال

این پژوهشگر علوم اسلامی با اشاره به آیه شریفه «فْرِغْ عَلَيْنَا صَبْرًا وَثَبِّتْ أَقْدَامَنَا وَانْصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْكَافِرِينَ» گفت: این آیه به معنای این است که خدایا کمال صبر را به ما بده و ما را راست قدم قرار ده و پایدارمان کن و بر دشمنمان پیروزمان کن. نکته‌ای که وجود دارد این است که بسیاری از اوقات دعاهای بشر انفعالی و برای فرار است اما دعاهای قرآنی برای فرار نیست بلکه دعاهای فعالی‌اند که پیروزی می‌خواهد یعنی می‌گوید این موارد را به من بده تا بتوانم پیروز شوم. 

وی ادامه داد: توجه به این عبارت‌ها بسیار راهگشاست و اگر آنها را در دستور کار خود قرار دهیم کمک‌کننده خواهد بود؛ زیرا هم مقاومت‌آفرین است و هم همبستگی ایجاد می‌کند. صبر همبستگی ایجاد می‌کند؛ وقتی آستانه تحمل بالا برود و آدم‌ها بتوانند یکدیگر را با عقاید مختلف، بیشتر تحمل کنند می‌توان به یک همبستگی متعالی دست پیدا کرد. 

عاشورا؛ روح مقاومت

شکیبافر با تأکید بر اینکه روح عاشورا، روح مقاومت است گفت: اشتراکی که سیدالشهدا(ع) در همه قلوب دارد ثروت اجتماعی بزرگ ماست و بخشی از هویت ملی ما با سیدالشهدا(ع) آمیخته شده است؛ بنابراین هم همبستگی ایجاد می‌کند و هم روح مقاومت را القا می‌کند. جامعه‌ای که مقاومت و همبستگی داشته باشد به ذلت تن نخواهد داد. 

وی با اشاره به راهکارهای حفظ همبستگی و وحدت در جامعه گفت: برای حفظ همبستگی باید بر نقاط مشترک توجه کرد و به تعبیر قرآن باید توجه کنیم که در کجا با یکدیگر اشتراک داریم و تعامل خود را بر نقاط مشترک بگذاریم و به سمت نقاط افتراق نرویم. هر دو نفر با یکدیگر نقاط افتراق دارند که موجب تفرقه خواهد شد ولی توجه به نقاط مشترک بسیار کمک می‌کند تا جامعه حفظ و ماندگار شود. برای جامعه ایرانی با این همه جمعیت «وطن» اولین نقطه اشتراک ماست؛ وطن فقط خاک نیست بلکه فرهنگی است که ما در آن زندگی کردیم. 

وطن فقط خاک نیست 

شکیبافر اضافه کرد: وطن، بزرگانی هستند که ما با آنها آشنا هستیم؛ مثل حافظ، سعدی و فردوسی تا شخصیت‌های بزرگ مذهبی که مردم ما با آنها زندگی کردند و خاک وطن به دلیل اینکه این فرهنگ در آن شکل گرفته است اهمیت پیدا کرده است. وقتی افرادی از ادیان مختلف مثل مسیحی یا زرتشتی در کشور زندگی می‌کنند در این نقطه یعنی «وطن» با هم اشتراک داریم بعد از آن در دین مثل اسلام و بعد در مذهب مثل تشیع نقاط اشتراک وجود دارد اما قبل از وطن، فطرت است که می‌توان به اشتراکات فطری پرداخت که بسیار کمک می‌کند تا حرف یکدیگر را بفهمیم. 

وی با بیان اینکه عدالت، ظلم‌ستیزی و... موضوعات فطری هستند، گفت: این موضوعات فراتر از بسیاری از مفاهیم می‌تواند انسان را به همبستگی و اشتراک برساند و مفاهمه اتفاق بیفتد. زبان فطرت، زبان عامی است که می‌توانیم یکدیگر را بفهمیم و با همه آزادگان عالم به اشتراک برسیم.