تحلیلی عمیق از فلسفه قیام عاشورا در سوره فجر

به گزارش خبرنگار ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین نجف لکزایی، عضو هئیت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) عصر امروز سه‌شنبه ۱۷ تیرماه در آخرین نشست از سلسله نشست‌های حکمرانی قرآنی و قیام امام حسین(ع) که با حضور محققان و پژوهشگران برگزار شد، با اشاره به بزرگ‌ترین چالش امت اسلامی اظهار کرد: ایام شهادت امام حسین(ع) و اصحاب و یاران آن حضرت در فرمایشات ائمه معصومین(ع) با سوره فجر گره خورده است و این سوره به عنوان سوره امام حسین(ع) شناخته می‌شود.

وی بیان کرد: در این خصوص تحلیل‌های مختلفی ارائه شده و یک تحلیل این است که این سوره با عبارت «والفجر و لیال عشر» آغاز می‌شود؛ «فجر» به معنای طلوع خورشید است و یعنی تاریکی بساط خود را جمع می‌کند و می‌رود که در برخی تفاسیر آمده است قیام و شهادت امام حسین(ع) نیز به تاریکی‌ای که روی اسلام را گرفته بود، پایان داد.

حجت‌الاسلام والمسلمین لکزایی افزود: اگر این قیام اتفاق نمی‌افتاد، همان‌طور که خود امام حسین(ع) فرمود با روی کار آمدن یزید و استمرار حکومت او، اسلام از بین می‌رفت و فاتحه اسلام خوانده می‌شد؛ هرچند نام اسلام باقی می‌ماند و قرآن هم بود، چنانکه امروز هم قرآن هست، اما در برخی کشور‌ها شاهد اسلام‌های صوری و نفاق‌آلود آمریکایی هستیم که با دشمنان اسلام هم‌پیمان می‌شوند و انگار اتفاقی نیفتاده است.

وی ادامه داد: این مسئله در طول تاریخ بوده، امروز هم هست و در آینده هم خواهد بود و «والفجر» قسم به فجر، یکی از مصادیق برجسته‌اش قیام و شهادت امام حسین (ع) است که جلوی خاموشی اسلام را گرفت.

رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در بخش دیگری از سخنانش عنوان کرد: تحلیل دوم این است که در این سوره از کسانی نام برده شده که می‌خواستند نور توحید را خاموش کنند، اما خداوند با عنایت خود توطئه‌های آنان را نقش بر آب کرد؛ ضمن اینکه در سوره آمده است: «أَ لَمْ تَرَ كَيْفَ فَعَلَ رَبُّكَ بِعادٍ، إِرَمَ ذاتِ الْعِمادِ، الَّتِي لَمْ يُخْلَقْ مِثْلُها فِي الْبِلادِ، وَ ثَمُودَ الَّذِينَ جابُوا الصَّخْرَ بِالْوادِ، وَ فِرْعَوْنَ ذِي الْأَوْتادِ» که در اینجا بحث عاد، ثمود و فرعون مطرح می‌شود که چه قدرت‌هایی داشتند و چه اقتداری داشتند، اما می‌خواستند نور الهی را خاموش کنند و در برابر پیامبران الهی ایستادند.

وی افزود: خداوند پیامبرانی، چون هود(ع)، صالح(ع) و موسی(ع) را برای مقابله با آنان فرستاد و این انبیا الهی پیروز شدند و طاغوت‌ها شکست خوردند و هرکدام از این اقوام به شیوه‌ای نابود شدند؛ قوم عاد به یک نحو، قوم ثمود به نحوی دیگر و فرعون هم به گونه‌ای متفاوت و در یکی از آیات قرآن آمده است که خداوند می‌فرماید: اگر بخواهم کسی را نابود کنم، نیازی به فرستادن لشکر ندارم و از آسمان هم نیازی به اعزام نیرو نیست، بلکه همین پدیده‌های طبیعی را دستور می‌دهم و با زلزله یا شکافته شدن دریا حساب آن‌ها را می‌رسم؛ چنانکه شکافته شدن دریای نیل برای موسی و اصحابش موجب نجات شد، اما برای فرعون و لشکریانش عذاب و شکست بود.

حجت‌الاسلام والمسلمین لکزایی تصریح کرد: این وجه دوم نشان می‌دهد که یزید در ردیف طاغوت‌های تاریخ و امام حسین (ع) در ردیف ناجیان تاریخ و انبیای الهی قرار گرفته است.

وی افزود: وجه سوم که شاید از همه مهم‌تر باشد و تأکید بیشتری بر آن شده، آیات پایانی این سوره است که می‌خوانیم: «يا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ارْجِعِي إِلى رَبِّكِ راضِيَةً مَرْضِيَّةً فَادْخُلِي فِي عِبادِي وَ ادْخُلِي جَنَّتِي» که طبق روایات، یکی از مصادیق این آیات شریفه امام حسین (ع) است که صاحب نفس مطمئنه شمرده شده و به مقام «رضا» رسیده است؛ یعنی هم او از خدا راضی و هم خدا از او راضی است.

وی افزود: رسیدن به چنین مقامی، مرتبه‌ای بسیار والاست؛ رضایت از خدا و رضایت خدا از بنده. البته این مقام را در عاشورا شنیده‌ایم و بالاتر از آن، مقامی است که زینب کبری(س) به آن رسید؛ وقتی یزید به او گفت دیدی خدا با شما چه کرد؟ فرمود: «ما رأیت الا جمیلا»؛ از ناحیه خدای متعال جز زیبایی ندیدم. از منظر بشری که نگاه می‌کنیم ظلم و جنایت‌های یزید دیده می‌شود، اما از منظر امام حسین(ع) و حضرت زینب(س) و محضر الهی، عاشورا زیباترین روز عالم است؛ گرچه از منظر یزید و یزیدیان، عاشورا می‌تواند سیاه‌ترین روز باشد.

حجت الاسلام والمسلمین لکزایی ادامه داد: بشر گاهی چنان طمع می‌کند که همانند ماهی، به خاطر گرفتن کرمی از نعمت دریا محروم می‌شود، همان‌گونه که برخی برای رسیدن به حکومت ری، امام حسین (ع) را به شهادت رساندند و آن‌ها همانند ماهی بودند که به دام افتادند و از دریا محروم شدند و در نهایت به حکومت هم نرسیدند و از نور ولایت هم محروم شدند. یزید نیز به قدرت خود نتوانست ادامه دهد و به دست همان اسبی که سوار بود نابود شد؛ بدون آن‌که لشکری برای نابودی‌اش فرستاده شود.

وی تأکید کرد: این امر نشان می‌‌دهد که بشر در برابر اراده الهی ناتوان است و اگر همین پدیده‌های طبیعی اندکی تغییر کنند، انسان عاجز می‌شود؛ اگر باران کمی شدیدتر یا طوفان اندکی تندتر باشد، بشر درمانده می‌شود.

رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی گفت: «يا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ارْجِعِي إِلى رَبِّكِ راضِيَةً مَرْضِيَّةً» یادآور آیه‌ای زیباست که خداوند می‌فرماید: «وَ إِذا سَأَلَکَ عِبادی عَنِّی فَإِنِّی قَریبٌ». چه خدای مهربان و حکیم و لطیفی است که می‌خواهد بندگانش به این مقام برسند.

وی تصریح کرد: اگر کسی می‌خواهد حسینی باشد، باید دست در دست ولایت بگذارد و انسان بدون رهبر، گرفتار طاغوت‌ها و شیاطین می‌شود. باید امام حسین (ع) را رهبر خود قرار داد و به او اقتدا کرد؛ چرا که «إِنَّمَا وَلِیُّکُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ».

حجت‌الاسلام والمسلمین لکزایی یادآور شد: باید دید انسان با چه کسانی هم‌جبهه است، دوست و دشمنش چه کسانی هستند. دین چیزی جز حب و بغض نیست؛ حب نسبت به دوستان خدا و بغض نسبت به دشمنان خدا. اگر کسی خدا را دوست دارد، باید در عمل و سبک زندگی‌اش، چه در حکمرانی و چه در ارتباط با دیگران نشان دهد.