وقتی یک قطره اشک میلیون‌ها قلب را متحد می‌کند

اشک و گریه برای امام حسین(ع) فقط یک واکنش عاطفی نیست، بلکه تجلی عمیق یک فلسفه انسانی و معنوی است. این اشک‌ها، زبان بی‌زبانی است که ظلم‌ستیزی، عدالت‌خواهی و عشق به آزادی را فریاد می‌زند. گریه برای امام حسین(ع)، در واقع بازخوانی مظلومیت حقیقت در طول تاریخ است؛ یادآوری این که چگونه راستی در برابر زور ایستاد و با خون خود، جاودانگی اخلاق و ایمان را ثبت کرد. این اشک‌ها، قطره‌های آگاهی‌اند که وجدان‌های خفته را بیدار می‌کنند و پرسشی همیشگی پیش روی انسان می‌گذارند: «آیا تو نیز در راه حق، چون حسین ایستاده‌ای؟» 

فلسفه گریه برای اباعبدالله(ع)، نوعی پیوند عاطفی و معنوی با اسوه شجاعت و ایثار است. این اشک‌ها، فقط برای غم کشته شدن یک انسان نیست، بلکه برای از دست رفتن نماد مقاومت در برابر باطل است. هر قطره اشک، بیعت دوبار‌ه با آرمان‌های حسینی است و تجدید پیمانی است با راهی که او برگزید. به تعبیری، گریه برای امام حسین(ع)، تمرینی برای حفظ حافظه جمعی امت و زنده نگاه داشتن درس‌های عاشورا است تا ظلم‌ستیزی و دفاع از حق، هرگز به فراموشی سپرده نشود.  

این مسئله سبب شد تا خبرگزاری ایکنا همزمان با ماه محرم امسال به موضوع مهم «گریه، کارکرد‌ها و آثار آن» بپردازد و بخش‌هایی از کتاب «فلسفه اشک» نوشته سیدعبدالله حسینی را به نظر مخاطبان خود برساند. این کتاب از سوی مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی منتشر شده است که در ادامه بخش شانزدهم با عنوان «آثار اجتماعی گریه» را از کتاب یاد شده می‌خوانید.

بستر همدلی و ایجاد ارتباط دورنی

گریه، وسیله ارتباطی بسیار وسیع و قوی با دیگران است. تن و جسم انسان‌ها به هم ربطی ندارد؛ ولی دل‌های آدمیان راه‌های ارتباطی متعددی با هم دارند که یکی از آنان گریه است. گریه شاه کلیدی برای گشودن قفل دل‌های دیگران و راه ورود به گاوصندوق دل‌های آدمیان است و بسیاری از این شاه کلید برای رفتن به اندرون دل دیگران بهره می‌گیرند. به طور معمول برای ایجاد همدلی و ارتباط از زبان و استدلال استفاده می‌شود؛ اما بی گمان، هیچ وسیله‌ای به اندازه اشک، توان ایجاد همدلی و ارتباط درونی را ندارد. یک قطره اشک کافی است تا میلیون‌ها انسان را متأثر و متحد کند. زمانی که یک قطره اشک بر گونه روان می‌شود، موجی از خشم یا مهر و یا شفقت را ایجاد می‌کند.

گریه فریاد دل است؛ فریادی که گوش جان می‌شنود و در رساندن صدای کمک خواهی و استغاثه، بی نهایت کارساز است. اگر کسی سخن بگوید، بخندد، بخوابد، نجوا کند و یا هرکار دیگری انجام دهد، به اندازه گریه کردن نمی‌تواند عواطف دیگران را به خود جلب کند. این نشان می‌دهد که بین دل انسان‌ها پیوند‌های عمیقی وجود دارد؛ به همین دلیل گاهی شیادان، برای جلب عواطف دیگران از گریه استفاده می‌کنند.

بهترین وسیله ابراز همدردی

گریه، بهترین وسیله برای ابراز همدردی و همراهی با دیگران است. وقتی اشک انسان از دیدن رنج دیگران جاری می‌شود، هم برای شخص گریه کننده و هم برای دیگران، بالاترین تأثیر را دارد و می‌توان گفت گریه، بالاترین درجه ابراز همدردی با رنجدیدگان است. انسان موجودی به شدت عاطفی و احساسی است که در بین موجودات شناخته شده هستی، در عاطفه و احساسی بودن مانندی ندارد و گریه، بالاترین نمایش عاطفه و بیان احساس به ویژه در بیان همدردی با رنجدیدگان است.

یک قطره اشک در همراهی با اندوه و رنج دیگران نهایت همدردی با دل رنجدیدگان است. این فرمان وجدان و فطرت انسان است؛ زیرا انسان از گوهر واحدی آفریده شده است.

بنی آدم اعضای یکدیگرند

که در آفرینش ز یک گوهرند

چو عضوی بدرد آورد روزگار

دگر عضو‌ها را نماند قرار

تو کز محنت دیگران بی‌غمی

نشاید که نامت نهند آدمی

دل صاف و پاک و وجدان بیدار همچون آیینه‌ای است که نور را می‌تاباند تا همه از آن بهره‌مند شوند، رنج و اندوه دیگران را نیز می‌تاباند تا همه از آن متأثر شوند؛ زخیال «غم مردم» دل من می‌شکند.