راهکارهای ایران در واکنش به فعال‌سازی مکانیزم ماشه
کارشناس مسائل بین‌الملل درباره راهکارهای ایران در برابر فعال‌سازی مکانیزم ماشه گفت: ایران از ورود اروپایی‌ها به مذاکرات هسته‌ای خودداری خواهد کرد و آمریکایی‌ها نیز نشان داده‌اند که تمایلی به مداخله مستقیم ندارند. در این شرایط، ایران می‌تواند واکنش‌های متناسبی در حوزه‌های هسته‌ای و همکاری با آژانس شامل توقف یا محدودسازی همکاری‌ها داشته باشد.
عباس اصلانی، کارشناس مسائل بین‌الملل، در گفت‌وگو با ایکنا، درباره مذاکرات اخیر ایران با سه کشور اروپایی و اقدام روز گذشته تروئیکای اروپایی برای آغاز روند فعال‌سازی مکانیسم ماشه اظهار کرد: اروپایی‌ها این ابزار را عمدتاً به‌عنوان اهرم فشار و امتیازگیری از ایران در مذاکرات هسته‌ای و همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به کار می‌برند. اجرای واقعی این مکانیزم برای طرف اروپایی نیز سود قابل‌توجهی ندارد و بیشتر باعث پیچیدگی شرایط می‌شود. در عین حال، ایران نشان داده است که آماده است تا اروپایی‌ها را از فرآیند مذاکرات هسته‌ای کنار بگذارد و در صورت فعال شدن مکانیسم ماشه، سیاست خود را بر عدم تعامل مستقیم با آنها ادامه خواهد داد.
وی با اشاره به پیش‌نویس تمدید شش‌ماهه برجام که از سوی روسیه ارائه شده است، گفت: تمدید پیش‌نویس، از یک سو فرصت بیشتری برای گفتگو و مدیریت تحولات ایجاد می‌کند و از منظر حقوقی و بین‌المللی، امکان کنترل محدودیت‌ها را فراهم می‌آورد. از سوی دیگر، اروپایی‌ها این موضوع را به‌عنوان اهرم فشار در مذاکرات و ابزار امتیازگیری حفظ خواهند کرد. بنابراین، نگاه ما باید واقع‌بینانه و متوازن باشد و نباید صرفاً تحلیل صفر و صدی ارائه کرد.
دو جنبه تمدید 6 ماهه برجام
کارشناس مسائل بین‌الملل افزود: بحث تمدید برجام دو جنبه دارد؛ نخست ایجاد فرصت برای تعاملات بیشتر و دوم ادامه فشار و ابزار تهدید برای طرف اروپایی. به همین دلیل، نباید صرفاً به تصمیم تمدید یا عدم تمدید محدود شد، بلکه باید بر برنامه‌ریزی کلی برای مواجهه با خواسته‌ها و فشارهای طرف‌های خارجی تمرکز کنیم. این برنامه شامل حوزه هسته‌ای، تحریم‌ها و همکاری با آژانس است و باید از قبل طراحی شده باشد.
اصلانی در پاسخ به این سؤال که ایران در برابر تمدید پیش‌نویس چه موضعی دارد، توضیح داد: تمدید پیش‌نویس به ایران امکان می‌دهد تا فضای بیشتری برای برنامه‌ریزی و تعاملات داشته باشد و برخی تبعات احتمالی تحریم‌ها و اقدامات بین‌المللی را مدیریت کند. البته اروپایی‌ها از این تمدید به‌عنوان اهرم فشار استفاده خواهند کرد اما این مسئله نباید مانع از بهره‌گیری ایران از فرصت ایجاد شده شود. در هر صورت، نگاه ما باید به‌صورت نسبی و چندبعدی باشد و تحلیل‌های ساده‌انگارانه از شرایط ارائه ندهیم.
وی درباره اجرای مکانیزم ماشه و گزینه‌های ایران گفت: واقعیت این است که احتمال فعال‌سازی مکانیزم ماشه و تمدید پیش‌نویس تقریباً برابر است؛ یعنی پنجاه‌پنجاه. تجربه مذاکرات گذشته نشان داده که شرایط می‌تواند لحظه‌ای تغییر کند و تصمیم نهایی تا آخر ماه میلادی آینده مشخص خواهد شد. بنابراین نباید زودهنگام قضاوت کرد.
واکنش احتمالی ایران در صورت فعال‌سازی مکانیزم ماشه
این کارشناس مسائل بین‌الملل با بیان راهکارهای ایران در برابر فعال‌سازی مکانیزم ماشه توضیح داد: اگر این مکانیزم اجرا شود، ایران از ورود اروپایی‌ها به مذاکرات هسته‌ای خودداری خواهد کرد و آمریکایی‌ها نیز نشان داده‌اند که تمایلی به مداخله مستقیم ندارند. در این شرایط، ایران می‌تواند واکنش‌های متناسبی در حوزه‌های هسته‌ای و همکاری با آژانس داشته باشد. این واکنش‌ها ممکن است شامل توقف یا محدودسازی همکاری‌ها در برخی حوزه‌ها باشد، بدون آنکه به نقض تعهدات بین‌المللی برسد.
وی افزود: اجرای مکانیزم ماشه، هم برای ایران و هم برای طرف اروپایی با ضررهایی همراه است و شرایط را پیچیده‌تر می‌کند. به همین دلیل، اروپایی‌ها احتمالاً گزینه تمدید را ترجیح می‌دهند و اجرای فوری را تا دقیقه نود به تأخیر می‌اندازند. تجربه گذشته نشان داده که مذاکرات و تصمیمات لحظه‌ای، معمولاً با تغییرات و چانه‌زنی‌های لحظه آخری همراه است.
اصلانی تأکید کرد: برای هر دو گزینه، داشتن برنامه جامع و آماده‌سازی سناریوهای مختلف از اهمیت بالایی برخوردار است. این برنامه‌ها شامل نحوه مواجهه با فشارهای اروپایی، سیاست‌های هسته‌ای، همکاری با آژانس و اقدامات متقابل در حوزه تحریم‌ها می‌شود. مدیریت هوشمندانه تحولات، ایران را قادر می‌سازد تا از فرصت‌ها بهره ببرد و به وابستگی کامل به تصمیمات طرف‌های خارجی پایان دهد.
وی در پایان گفت: تحولات بین‌المللی و منطقه‌ای بسیار سریع و غیرقابل پیش‌بینی هستند. تا زمانی که مذاکرات ادامه دارد، ایران باید صبور باشد و از هر فرصتی برای مدیریت شرایط و پیشبرد اهداف راهبردی خود استفاده کند. تجربه گذشته نشان داده که تا لحظه آخر امکان تغییر شرایط و اتخاذ تصمیمات راهبردی وجود دارد و ایران می‌تواند با برنامه‌ریزی مناسب، تحولات را به نفع خود مدیریت کند.
انتهای پیام
