بیان شأن نزول سوره «نصر»/ فتح مکه یکی از دلایل حقانیت اسلام بود

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از خوزستان، آیت‌الله سید علی شفیعی، در جلسه بیست و یکم از سومین دوره تفسیر خود که شامگاه گذشته 19 مردادماه تشکیل شد به بیان تفسیر سوره نصر پرداخت و گفت: گفته‌اند این سوره صد و دومین سوره نازل شده بر پیامبر(ص) بوده است. چون در مدینه نازل شده و برخی نیز برآنند که آخرین سوره‌ای است که به صورت کامل و یک جا بر پیامبر(ص) نازل شده است؛ چون بسیاری از سوره‌ها در چند نوبت نازل شده‌اند.

وی اظهار کرد: این سوره که مربوط به فتح مکه است، سوای آیه «بسم‌الله الرحمن الرحیم» دارای 5 آیه است؛ ترجمه سوره چنین است: هنگامی که نصر و فتح از طرف خدا فرا رسد و ببینی که مردم دسته دسته وارد دین خدا می‌شوند، تسبیح او را بگوی و استغفار کن؛ براستی که خداوند توبه‌پذیر است.

آیت‌الله شفیعی به بیان شأن نزول این سوره پرداخت و گفت: در سال هشتم هجری پیغمبر اسلام(ص) با ده‌هزار نفر مرد مسلح جنگی به صورت مخفیانه مکه را محاصره کرد و در روز 20 ماه رمضان همین سال این شهر را فتح کرد، مشرکان قریش وقتی متوجه محاصره سپاه اسلام شدند که امکان هیچ مخالفت و مقاومتی وجود نداشت.

مؤلف کتاب بیان و تبیان در علوم قرآن ادامه داد: مشرکان بین خود گفتند: ما از عهده سپاه اسلام برنمی‌آییم با این حال نباید مکه را به سادگی از دست بدهیم، پس از مذاکرات به این نتیجه رسیدند که تجربه ثابت کرده است هر دشمنی برای جسارت و خرابی مکه آمده است خود از بین رفته است؛ بنابراین ضرورتی ندارد علیه محمد(ص) قیام کنیم، صبر کنیم او مکه را فتح کند، اگر بر باطل است کعبه او را نابود کند. اما اگر آب از آب تکان نخورد، معلوم می‌شود، دین او بر حق است و باید وارد دین او شویم.

وی اظهار کرد: پیغمبر اسلام (ص) شب مکه را محاصره کرد و فردای آن شب؛ بیستم ماه رمضان مقتدرانه وارد مکه شد و در برابر ایشان هیچ مخالفت و مقاومتی صورت نگرفت و همه تسلیم پیامبر(ص) شدند. تنها دو نفر کشته شدند.

آیت‌الله شفیعی در ادامه بیان شأن نزول سوره نصر گفت: مکه با کمال قدرتمندی پیامبر(ص) فتح شد. مشرکان وقتی دیدند مکه فتح شد و اتفاقی نیفتاد، به یکدیگر گفتند: بدانید دین محمد(ص) حق است. اگر بر حق نبود و قصد سوئی داشت، کعبه مثل اصحاب فیل او را از بین می‌برد. پس از آن مشرکان و مردم مکه دسته دسته برای اسلام آوردن خدمت پیامبر(ص) می‌رسیدند. پیش از آن، مردم تک تک اسلام میآوردند، اما وقتی دیدند مکه بدون خونریزی فتح شد، دسته دسته می‌آمدند و مسلمان می‌شدند به این مناسبت سوره نصر نازل شد.

وی ادامه داد: «اذا جاء نصرالله والفتح» هنگامی که نصرت خدا و پیروزی فرا رسید. در اینجا این سؤال مطرح می‌شود که فرق بین نصر و فتح چیست؟ جواب داده‌اند: نصر مقدمه فتح است، نصر همان آمدن پیامبر(ص) به سوی مکه و محاصره آن است و فتح نتیجه نصر است که گرفتن مکه و وارد شدن به آن است که بدون خونریزی و مقاومتی اتفاق افتاد و این دلیل بر حقانیت اسلام است.

این محقق دینی در بیان تفسیر آیه دوم این سوره گفت: «و رأیت الناس یدخلون فی دین‌الله أفواجا»: ای پیغمبر وقتی دیدی مردم دسته دسته وارد اسلام می‌شوند: «فسبح بحمد ربک و استغفره إنه کان توابا» پس تسبیح بگو و پروردگارت را حمد بگو و استغفار کن براستی که خداوند متعال توبه‌پذیر است.

آیت‌الله شفیعی بیان کرد: وقتی این سوره نازل شد ابن‌عباس که عموزاده پیامبر(ص) بود، به گریه افتاد. پیامبر از ایشان علت گریه را جویا شد، گفت: یا رسول‌الله گریه‌ام از این است که این سوره خبر وفات شما را بدهد. چون وقتی مکه فتح شد و مردم وارد دین اسلام شدند دیگر شما مسئولیت و مأموریت ندارید. از این جهت از این آیه پایان عمر شما را استشمام می‌کنم. پیامبر نیز او را تأیید کرد.

مؤلف کتاب بیان و تبیان در علوم قرآن گفت: این قضیه را برخی این طور نقل کرده‌اند که خود پیامبر(ص) فرمود: این سوره خبر وفات مرا را می‌دهد. این خلاصه تفسیر سوره نصر است. این سوره در مکه نازل شده است اما به اعتبار اینکه در دوران هجرت به مدینه نازل شد مدنی است.