Qurani-Kərimin fiqhdə istifadə imkanlarının öyrənilməsi
Qurani-Kərimin fiqhdə tutumundan istifadənin tədqiqi Quranda Əhkam ayələrinə, əməli/fiqh hökmləri ehtiva edən ayələrə, başqa sözlə, əməli/fiqh hökmlərinin mənbəyi olan ayələrə aiddir.
"Fiqhul-Quran" böyük şiə alimlərindən Qütb Ravəndinin hicri 6-cı əsrdə yazdığı təfsir əsəridir. Onu fiqh kitablarının təharətdən (təmizlikdən) Diyata (diyə) qədər bölmələri əsasında tərtib etmişdir. Bu əsər fiqh sahəsində ərəb dilində iki cilddə yazılmışdır.
Qutbüddin Ravəndinin həyatı
Əbül-Hüseyn Qutbüddin Səid ibn Abdullah ibn Əl-Hüseyn ibn Hibətullah Ər-Ravəndi Qutb Ravəndi adı ilə tanınır. İranın Kaşan şəhərinin Ravənd kəndində anadan olub. O, hicri 6-cı əsrdə yaşamış böyük şiə alimi, hədisçi, təfsirçi, fəqih, filosof və tarixçi idi.
O, Məcməul-Bəyan Təfsirinin müəllifi Şeyx Təbərsinin tələbəsi idi. İbn Şəhraşub onun tərəfdarlarından idi. Onun müxtəlif elmlərə aid çoxlu kitabı var. Bunlardan ən məşhuru “Əl-Xəraic vəl-cəriḥ fil-möcizat” (Peyğəmbərin və on iki imamın möcüzələri hadisələrindən bəhs edən üç cildlik, Qumda nəşr olunmuş əsər) kitabıdır.
Qutbüddin atasından başqa Şeyx Səduq, Seyid Mürtəza, Seyid Rəzi, Şeyx Tusi kimi böyük şəxsiyyətlərin əsərlərindən, düşüncələrindən bəhrələnmişdir.
“Riyadül-Üləma” kitabına görə, Qutb Ravəndi İsfahan, Xorasan və Həmədan şəhərlərinin hədis böyüklərindən rəvayət nəql etmişdir. Bu onun elmi məqsədlərlə uzun səyahətlərə çıxmasının göstəricisidir. Onun məzarı İranın Qum şəhərində Həzrət Məsumənin (ə) hərəminin həyətində yerləşir.
Qütbüddin Ravəndi İslam elmlərinin müxtəlif sahələrində öz məharətini və təcrübəsini nümayiş etdirmiş böyük şəxslərdən idi.
Təfsir yazmaqda müəllifin motivasiyası
Müəllif kitabının müqəddiməsində deyir ki, onu bu təfsiri yazmağa vadar edən şey Quranda və Allah kəlamında fiqhi araşdıran kitab tapa bilməməsi olub.
“Bundan sonra dini hökmlərlə bağlı nazil olan ayələrin təfsiri, mənası, zahiri və batini kimi mövzu ilə bağlı bütün məsələləri araşdırmaq qərarına gəldim” deyir.
Daha sonra o, oxucunun asanlıqla başa düşə bilməsi üçün bu kitabı möhkəm əsaslarla yazmağa başladığını deyir.
Təfsirin xüsusiyyətləri
Bu kitab qısaca yazılmışdır. Fiqh mövzuları sıra ilə tərtib edilir, təfsir və ictihad mövzuları bir-birinə qarışdırılır. Müəllif Şeyx Tusi və Seyid Mürtəza Ələmul Hudanın fikirlərindən təsirlənmiş və bir çox hallarda güclü fiqhi təhlil və fikirlər də irəli sürmüşdür.
Bu kitabın başqa bir xüsusiyyəti də bir-birinə zidd görünən fiqh və təfsir baxışları arasında bir növ harmoniya yaratmasıdır. Bəzən fiqh və rəvayət mənbələrinə müraciət etdikdə belə fikirləşir ki, İslam alimləri və mütəfəkkirləri bu məsələdə ixtilafdadırlar. Ancaq bu kitaba müraciət etdikdə görürük ki, o, bu fikirləri toplayıb sadə və gözəl bir bəyanla bir araya gətirib.
