Müxtəlif mədəniyyətlər və dinlər arasında ziyarət
İslam tədqiqatçısı Məhəmməd Laqenhauzen “müqayisəli İlahiyyatda ziyarət” toplantısında müxtəlif mədəniyyətlərdə və dinlərdə ziyarət haqqında danışıb ki, bunu aşağıda oxuya bilərsiniz:
Ziyarət təkcə İslamda deyil, bütün dinlərdə və məzhəblərdə var. Onların ziyarət etdikləri yer müqəddəs sayılır. Ziyarət çox vaxt zahidlik və əxlaqi dəyərlərə çatmaq üçün zəhmətlə müşayiət olunur. Ziyarət mövzusu müqayisəli ilahiyyat üçün çox uyğundur. Ona görə də bu mövzuya toxunacağam.
Müqayisəli ilahiyyat anlayışı
Müqayisəli ilahiyyatda biz dini və hətta dini olmayan perspektivlərdən istifadə edə bilərik. İslam ölkələrində ilahiyyat dedikdə adətən İslam kəlamı nəzərdə tutulur. Kəlam islam elmlərindən biridir. Kəlam sadəcə bir elm deyil, inancların müdafiəsidir. Xristian ilahiyyatı kimi tanınan şey İslam dünyasından fərqlidir.
Avropa və Amerikada müqayisəli ilahiyyat insanların öz dinlərindən başqa dinləri tanımasına və onları daha yaxşı başa düşməsinə şərait yaratdı. Buna əsasən, başqa dinləri tanıyaraq inanclarımızı müdafiə edə bilərik. Müqayisəli ilahiyyatda başqalarının sizin dininizi sevməsi üçün onu qəbul etmələri vacib deyil.
Yəhudilikdə ziyarət
Bəzən ziyarətdə kəramətlər meydana çıxır ki, bu da dinlərin ardıcıllarını deməyə vadar edir ki, bu, dinimizin ən yaxşı din olduğunu sübut edir. Lakin müqayisəli ilahiyyatda kəramət mövzusu və onun qnoseoloji dəyəri başqa ölçülərdə müzakirə olunub. Hətta kommunistlərin də ziyarətləri var. Şərqi Almaniyada kommunistlər Marksın məzarını ziyarət edirdilər. Amerikada bəzi insanlar ölü anarxistləri ziyarətə gedirlər. Çin Kommunist Partiyası da bir neçə şəhərdə kommunist ziyarətləri üçün planlar hazırladı. Fenomenologiya nəzərindən ziyarət mürəkkəb bir kateqoriyadır Dinlərdə müxtəlif rituallar mövcuddur. Ziyarət edilən yerə qəbirlər, məbədlər, dağlar, çaylar, müqəddəs insanın doğulduğu yer, insanın yuxu gördüyü yer, müqəddəs insanın yadigarlarının tapıldığı yer və s... şamil olur.
Yəhudilikdə Süleymanın məbədini ziyarət etmək müəyyən hallarda vacib idi. Lakin məbədin dağıdılmasından sonra artıq xatirə divarını ziyarət etmək vacib deyil. Başqa bir məsələ təvafdır. Bütün dinlərdə təvafın bəzi formalarına rast gəlinir. Lakin xristianlıqda bu, o qədər də qabarıq deyil. Bir neçə istisnalar olsa da, zəifdir. Yəhudilər və müsəlmanlar həmişə saat əqrəbinin əksinə təvaf edirlər. Lakin buddistlər bunun əksini edirlər. Mən bunun səbəbini və hikmətini hələ başa düşməmişəm. Aydındır ki, zəvvarların onun ətrafında təvaf etdikləri onlar üçün çox əhəmiyyətlidir. Onlar bunu müxtəlif ölçü və bucaqlardan görə bilirlər.
Xristianlıqda ziyarət
Xristianlar arasında 4-cü əsrdən etibarən Yerusəlim ziyarəti xristianlar üçün çox əhəmiyyətli oldu. Ziyarət haqqında xristian düşüncələri İncil, qədim Yunanıstan və Romaya, kilsə atalarının yazılarına əsaslanır. Bu, xristianlıqda ziyarət haqqında geniş ədəbiyyatın mənbəyinə çevrildi. Orta əsrlərdə xristianlar arasında çoxlu müzakirələr gedirdi ki, biz turist kimi müxtəlif yerləri gəzməkdənsə, daxili ziyarətə daha çox diqqət yetirməliyik. Papa 16-cı Benedikt ziyarət haqqında deyir ki, ziyarətdə gözəl yerləri və ya tarixi abidələri görməli deyilik. Ancaq Allahla görüşə bilmək üçün özümüzdən kənara çıxmalıyıq... . Xüsusən də xristianlar Yerusəlimə və Məsihin müsibət çəkdiyi yerə və ya Romaya gedirlər ki, belə hal tapsınlar.
Şiələr arasında ziyarət
Şiələr arasında vilayət anlayışı çox önəmlidir. Biz inanırıq ki, imamlar Allah yanında bizim üçün şəfaət edə bilərlər və bu, ziyarətdə vacib bir anlayışdır. Şiələr üçün ziyarət Allaha yaxın olanlara yaxınlaşaraq Allaha yaxınlaşmaq üçün bir yoldur. Çünki imamlar ilahi ilham almış və Allahla sıx əlaqədə olmuşlar. Buna görə də bizim dünya və axirət ehtiyaclarımıza, xüsusən də qiyamət günü şəfaət edə bilərlər.
4078758
