«اتصال به ریشه‌ها» و «انطباق با نیازها»؛ محور فعالیت‌های جدید پژوهشگاه علوم انسانی

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، اولین نشست خبری رئیس جدید پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، صادق آیینه‌وند، امروز یکشنبه بیستم بهمن‌ماه در محل این پژوهشگاه برگزار شد.

بنا بر این گزارش، آیینه‌وند در ابتدای این نشست با اشاره به جایگاه استراتژیک پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی به عنوان بزرگترین پژوهشگاه علوم انسانی کشور، بیان کرد: این پژوهشگاه دارای 11 پژوهشکده و 2 مرکز مطالعاتی و پژوهشی در حال فعالیت است و باید در مسیر پژوهش یکی از مسیرهای راهگشا را دنبال کند.

«اتصال به ریشه و انطباق با نیازها»؛ شعار رئیس جدید پژوهشگاه علوم انسانی

وی «اتصال به ریشه و انطباق با نیازها» را به عنوان شعار خود و دو محور اساسی فعالیتی پژوهشگاه در مسیر پیش‌رو مطرح کرد و گفت: در واقع ما خواهیم کوشید که به فرهنگ و معارف اسلامی و تمدن اسلامی وصل شویم و با جوهر آن فرهنگ ارتباط داشته باشیم و این جوهر تحول‌آفرین را به روز و منطبق با نیازها کنیم.

رییس جدید پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ادامه داد: ما با تکیه بر دو محور اتصال به ریشه و انطباق با نیاز خواهیم کوشید معارف اسلامی و معارف ارزشمند جهانی را دریافت کنیم و با روزآمدسازی، غنی‌سازی، بومی‌سازی و اسلامی‌سازی آن‌ها، در زمینه پژوهش و تولید علم انسانی حرکت کنیم.

آیینه‌وند با دسته‌بندی علوم موجود در جهان اسلام به سه دسته أخذی، تملیکی و تأسیسی، بیان کرد: علوم أخذی علومی هستند مانند ریاضی، طب یا نجوم و امثال این‌ها که از بیرون جهان اسلام دریافت شده و به دلیل ویژگی جهان‌شمولی آن بدون هیچ تغییری مورد استفاده قرار گرفته است. علومی نیز بوده‌اند که از بیرون جهان اسلام دریافت شده، اما با تصرفی که در آ‌نها شده تغییر یافته و به ملکیت مسلمانان درآمده است؛ مانند فلسفه و ... . علومی هم هستند مانند علوم بلاغت، اصول، فقه، تفسیر که با توجه به نیازها در خود جهان اسلام تولید شده است.

وی ادامه داد: بنابراین ما همان گونه که با جهان غرب در روزگار گذشته برخورد داشته‌ایم، امروز هم می‌توانیم همان برخورد را داشته باشیم. در حقیقت ما می‌توانیم جوهر علوم و اساس تمدن اسلام را که قابل انطباق در همه عرصه‌هاست بگیریم و آن را روزآمدسازی کنیم و از علوم دیگران هم استفاده کنیم؛ به گونه‌ای که هم تحول‌آفرین شود و هم آسیبی ایجاد نکند.

آیینه‌وند افزود: در واقع ما جوهر تمدن گذشته را دریافت می‌کنیم و آن را با تحولات سخت‌افزاری صورت گرفته انطباق می‌دهیم. ما از تحول بنا آغاز نمی‌کنیم، بلکه از جوهر نگاه آغاز می‌کنیم و می‌گوئیم که این بنا چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد که اسلامی محسوب شود و چه ویژگی‌هایی باید در آن دیده شود. در این شرایط اسلامی‌سازی یعنی این که ما جوهر را در تمدن اسلامی تبیین می‌کنیم، اما مواد و شرایط روز و تغییر و تحول بنا را به علم و تحولات علمی و تکنولوژیک واگذار می‌کنیم.

رییس جدید پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در تشریح شعار «اتصال به ریشه و انطباق با نیازها» افزود: مسئله ما این نیست که به علمی که در هزار سال پیش دانشمندان اسلامی تولید کرده‌اند برگردیم، بلکه هدف رسیدن به نگاه ارزشی و دینی است که برای مثال در نگاه ابن‌هیثم وجود دارد و در نگاه او نهادینه شده و تحول‌آفرین است و خود را نشان می‌دهد. ما اگر این ارزش و عقیده را بتوانیم در تولید علم و تکنولوژی و ابزار در تمدن اسلامی نشان دهیم به اسلامی‌سازی رسیده‌ایم و گرنه ما که نمی‌خواهیم ابزار را اسلامی کنیم. ما نمی‌خواهیم آجر اسلامی تولید کنیم بلکه می‌خواهیم آجر را به گونه‌ای به کار بگیریم که بنای اسلامی بسازیم.

وی افزود: این جوهر اسلامی اگر باشد تمدن اسلامی به دست دانشمندان ما از همین مواد و با همین ابزار موجود و در همین عصر ساخته خواهد شد. ما اگر دو محوری را که بیان شد اساس قرار دهیم به تمدنی می‌رسیم که نه عقب‌مانده است و افراطی است، بلکه تمدنی است موزون و انسانی است و به تعبیر دیگر عقلانی، انسانی و عصرانی و روزآمد است.

آیینه‌وند در پاسخ به پرسش خبرنگاران در مورد اقداماتی که تاکنون در راستای تحول علوم انسانی انجام گرفته است، بیان کرد: در حال حاضر تحول علوم انسانی شورای تحول و ارتقای علوم انسانی که زیر نظر شورای عالی انقلاب فرهنگی و آقای حدادعادل در حال پیگیری است. در این شورا که من هم مسئولیت گروه تاریخ و باستان‌شناسی آن را برعهده دارم، 15 رشته در علوم انسانی از گسترش و بازبینی نگه داشته شده و در روند تحول و ارتقا قرار گرفته‌اند.

اجرای اولین برنامه‌های درسی مصوب‌شده در شورای تحول و ارتقا در مهرماه

رییس جدید پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی از آماده شدن برنامه گروه تاریخ و باستان‌شناسی خبر داد و گفت: ما برنامه‌مان را آماده کرده‌ایم و تا پایان بهمن‌ماه ارائه می‌کنیم؛ که پس از تصویب در وزارت علوم به دانشگاه‌ها ابلاغ خواهد شد. امیدواریم این برنامه که تحولی 80 تا 100 درصدی را در سرفصل‌ها و کتاب‌ها شامل می‌شود، به عنوان اولین برنامه‌های درسی مصوب‌شده در شورای تحول و ارتقا، از مهرماه سال 93 اجرایی شود.

آیینه‌وند همچنین با اشاره به فعالیت شورای بررسی متون پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی گفت: یکی از فعالیت‌هایی که پژوهشگاه در راستای تحول علوم در حال انجام آن است در این شورا پیگیری می‌شود. در این رشته کتب و منابع موجود در 16 رشته در دست نقد و بررسی قرار دارد و محققان و استادان و دانشمندان مشغول فعالیت مداوم در تولید آثار و منابع مورد نیاز هستند.

وی با اشاره به چهار محور «سرفصل»، «استاد»، «کتاب» و «مقاله» در تحول علوم انسانی گفت: ما در پژوهشگاه علوم انسانی از طریق شورای بررسی متون و مجلات علمی ـ پژوهشی در دو محور تولید کتاب و مقاله فعال هستیم و امیدواریم که در آینده شورای بررسی متون به عنوان یک شورای راهبردی در این حوزه از سوی وزارت علوم شناخته شود.

بازگرداندن اموال پژوهشگاه را در دستور کار داریم

آیینه‌وند همچنین در پاسخ به پرسش یکی از خبرنگاران در مورد دشواری دسترسی به آثار تولیدشده توسط پژوهشگاه علوم انسانی، این مطلب را تأیید کرد و ضمن گلایه از تصرف ساختمان‌های پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی توسط دیگر سازمان‌ها و ارگان‌ها، گفت: در حال حاضر ما تقریباً یک پنجم اموال واقعی پژوهشگاه را در اختیار داریم که اگر این مشکل فیزیکی کمبود محیط و کمبود بودجه را بتوانیم رفع کنیم و فروشگاه‌هایی نیز برای ارائه آثارمان داشته باشیم، می‌توانیم حضوری اثرگذارتر در سطح جامعه علمی در سطح کشور داشته باشیم.

وی با بیان این که این بازگرداندن اموال پژوهشگاه را در دستور کار داریم، اظهار کرد: ما هم تحول در ساختار فیزیکی و مالی را پیگیری خواهیم کرد و هم تحول در نگرش و سمت و سوی پژوهشگاه را ایجاد خواهیم کرد. اما برای رسیدن به امکانی که بتوانیم حرکت‌های جدی‌ای صورت دهیم نیازمند آنیم که امکانات مالی‌ای که از آن پژوهشگاه است به آن بازگردانده شود و این یکی از اقداماتی است که ما پیگیری خواهیم کرد تا بتوانیم تحول مورد نظر را به اجرا بگذاریم.