دسترسی به عوالم جدید از معرفت دینی با مطالعه آثار آیت‌الله جوادی میسر می‌شود
گروه اندیشه: رئیس مجلس شورای اسلامی با بیان این‌که آیت‌الله جوادی در سال‌های اخیر شرایط جدیدی برای کشور ما فراهم کرده است، اظهار کرد: کسانی که با آثار ایشان محشور می‌شوند، دسترسی به عوالم جدیدی از معرفت دینی پیدا می‌کنند.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی در آئین رونمایی از کتاب رسالة الولایة اثر علامه طباطبایی با تحریر آیت‌الله العظمی جوادی آملی که شب گذشته 23 تیرماه در محل کتابخانه و مرکز اسناد ملی برگزار شد به بیان نکاتی در باب این کتاب پرداخت.
بنا بر این گزارش، لاریجانی ضمن ابراز خرسندی از انعقاد این جلسه و توفیق حضورش در این مراسم، گفت: شاید این جزء کارهای استثنایی است که در مورد رساله استادی شاگرد ممتازی این گونه آن اثر را شرح بدهد و آن را برای فهم آسان کند. شاید شبیه این کار را شهید مطهری در کتاب اصول فلسفه و روش رئالیسم اثر علامه طباطبایی انجام دادند و با شرح خودشان فهم کتاب استادشان را سهل کردند.
وی با اشاره به موجز بودن رسالة الولایة علامه، افزود: به دلیل این ویژگی، این کتاب باید شرح بشود و ابعاد آن کاملاً باز بشود و این کار را حضرت آیت‌الله جوادی به خوبی انجام داده‌اند. ایشان در مورد این رساله تعبیری دارند که از یک تثلیث میمون استفاده شده است. یعنی هم جنبه‌های عرفانی دارد و هم جنبه‌های برهانی، و این برای کشف حقایق در خدمت قرآن و نقل قرار گرفته است.
رسالة الولایة، از موارد نادر نازیدن علامه به نوشته خود
وی رسالة الولایة را یکی از موارد نادری توصیف کرد که علامه طباطبایی به نوشتار خود می‌نازد و در این باره بیان کرد: آثار مرحوم علامه همه نازیدن دارد اما این که خودشان آن را اثر عظیمی بنامند نادر است. خود ایشان می‌گویند که برهانی که ما در زمینه ذکر کرده‌ایم از مواهب الهی است که در این رساله آمده است و در نوشتارهای دیگر نیست. این حکایت از عظمت محتوای این رساله می‌کند.
وی با اشاره به توضیح آیت‌الله جوادی آملی در این مورد، گفت: ایشان بیان کرده‌اند که بیان این عظمت یا به دلیل این است که رساله ولایت از نکاتی است که از استادشان مرحوم آقای قاضی دریافت کرده‌اند و یا به دلیل مکاشفات و برداشت‌های عرفانی است که خودشان داشته‌اند و به دلیل عظمتش به آن فخر کرده‌اند.
نگارش رسالة الولایة در دوره پرباری اندیشه علامه
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با اشاره به نگارش این رساله در دوره حضور علامه در تبریز، بیان کرد: ایشان در آن زمان چند رساله نوشته‌اند. آن دوره زمان پربار فکر ایشان بوده است و این رساله هم گوشه‌ای از این پربار بودن را نشان می‌دهد، هم جنبه‌های برهانی بسیار قوی‌ای دارد و هم مواردی که به نقل اشارت دارد دقیق و زیبنده است.
لاریجانی با اشاره به اصل سخن این رساله گفت: این رساله در حاق خود می‌خواهد بگوید که انسان با جد و جهدی که دارد می‌تواند به مقامی برسد که خود را هیچ ببیند و همه اختیار خود را در فنای خداوند ببیند. اگر کسی به مقامی برسد که از خود همه حیثیات را سلب کند و خود را هیچ ببیند و نه این که انسانی باشد که حتی کمک بخواهد از خداوند، در این صورت به مقام ولایت رسیده است و ولی حق شده است.
وی ادامه داد: این پرسش که آیا انسان می‌تواند این مسیر را طی کند یا در انحصار انبیاست؟ این که آیا یک مقام اکتسابی است یا نه و چگونه می‌تواند طی شود و از چه طریقی ممکن است؟ و حالات آن چیست؟ و اگر طی کرد چه شرایطی پیدا می‌کند موضوع این رساله است. لذا تعبیری آیت‌الله جوادی دارد که این زندگی‌نامه علامه نیست، سفرنامه ایشان است و اسفار اربعه‌ای که طی کرده‌اند توانسته‌اند آن را به این بیان درآورند.
سعه معرفتی علامه طباطبایی؛ عامل توانایی ایشان در بیان اسفار اربعه خود
لاریجانی با اشاره به زیاد بودن تعداد افرادی که مسیر حق را طی کرده‌اند، عنوان کرد: اما هیچ کدام مانند ایشان این مطالب را ننوشته‌اند و توضیح نداده‌اند که دلایل مختلفی می‌تواند داشته باشد. برخی نخواسته‌اند مراتبی را که طی کرده‌اند بیان کنند، برخی نخواسته‌اند بیان کنند. مرحوم علامه طباطبایی به دلایلی تمام مسیری را که طی کردند توانستند و اراده داشتند که برای دیگران بیان کنند.
وی عنوان کرد: یک دلیل آن این بود که یک سعه معرفتی داشتند هم در مسائل فلسفی و هم در مسائل عرفانی و تفسیری و لذا حقایقی را که می‌یافتند می‌توانستند در ظرف برهان بنشانند و در ظرف مسائل نقلی قرار بدهند. خیلی از افراد اهل عفان هستند و مسیر را طی می‌کنند اما نمی‌توانند آن را به این لسان روحانی و فلسفی بیان کنند. این تبحر فرد است و چون ذووجوه بودند توانستند. لذا مرحوم علامه طباطبایی عملاً یک نوع سیر و سلوک عرفانی را بیان کرده است و از این جهت رساله عمیقی است و ممزوج بودن مباحث برهانی و مباحث نقلی و هم اشارات حاکی از دریافت‌های عرفانی این رساله رساله کامل و ارزشمندی کرده است.
سخن اصلی رسالة الولایة
لاریجانی با بیان این که حرف اصلی رسالة الولایة این است که اگر پیرو شریعت اسلام هستیم، این آیین حکایت از باطنی دارد که برای هر فردی کشف آن میسر نیست. آن‌هایی که مسلمان هستند با تبعیت از آیین مقدس اسلام و فقه اسلامی به بهشت دست پیدا می‌کنند اما آن کسی که به بواطن آن‌ها برسد و راه را درست طی کند حقایق بیشتری را فهم می‌کند.
رییس مجلس شورای اسلامی در ادامه به تشریح محتوای رسالة الولایه پرداخت و گفت: اولین مسئله‌ای که در این رساله جالب است آن که دین ظاهر و باطنی دارد و اولیای خدا کسانی هستند که به این باطن واصل می‌شوند. اما استدلال ایشان متفاوت است از حرف‌هایی که بر حسب نقل می‌یابیم و یک برهان عقلی برای آن ذکر می‌کنند.
تبیین عقلانی علامه از نسبت حقیقت و شریعت، به زبان ساده
لاریجانی در تبیین این برهان به زبانی ساده گفت: بحث ایشان این است که انسان موجودی حقیقی است که ابعادی در گذشته، حال و آینده دارد و در هر ساحتی این حقیقت یک مسیر حرکتی و تکاملی داشته و دارد. چون ظرف این دنیا اقتضای اجتماعی بودن برای انسان دارد، شرایط شریعت در آن باب می‌شود. به تعبیر دیگر اگر شرایط اجتماعی نبود نیازی به شریعت نبود و چون در ظرف این دنیا زندگی می‌کنیم احتیاج به قوانین و شریعت داریم.
وی ادامه داد: بایدها و نبایدهای این شریعت هم مربوط به امر اعتباری است، اما این اعتباریات متکی به اموری حقیقی است؛ چرا که انسان قبل از این دنیا و بعد از این دنیا و در این دنیا خودش یک وجود حقیقی دارد، بنابراین آن چیزی که انسان را به سعادت می‌رساند نمی‌تواند متکی به وهم باشد و باید متکی به حقیقتی باشد. لذا این شریعت متکی به حقیقتی است.
لاریجانی افزود: باطن هم که گفته می‌شود منظور همان حقیقتی است که این شریعت از آن حکایت می‌کند. پس یک نوع استدلال برای آن آورده‌اند که البته پیچیده است، اما لبّ آن هم همین است که وقتی انسان از شریعت تبعیت می‌کند این شریعت متکی به یک امر حقیقی است. البته ایشان در بحث خود در باب اعتباریات هم که در اصول فلسفه مطرح کرده‌اند گفته‌اند که این اعتباریات ما متکی به حقایقی است و به همین دلیل حصه‌ای از وجود در اعتباریات هست.
وی در ادامه به برخی دیگر از اهم مطالب این کتاب اشاره کرد و در بخش پایانی سخنان خود گفت: این رساله از رساله‌های ممتاز علامه است که حضرت آیت‌الله جوادی آملی انصافاً با یک وسواس زیاد و ادبیات پسندیده و منقح آن را شرح کرده‌اند و شرح آن هم به گونه‌ایست که همگان می‌توانند نسبتی با آن از نظر فهم پیدا کنند.
کسانی که با آثار آیت‌الله جوادی محشور می‌شوند دسترسی به عوالم جدیدی از معرفت دینی پیدا می‌کنند
لاریجانی با بیان این که آیت‌الله جوادی در سال‌های اخیر شرایط جدیدی برای کشور ما فراهم کرده است، اظهار کرد: ایشان با آثارشان چه در تفسیر قرآن، چه بحث‌های فلسفی ایشان یا بحث‌های اجتماعی‌شان که غالباً از مباحث فلسفی و عرفانی و حکمت برخوردار است، این شرایط جدید را ایجاد کرده‌اند؛ به نحوی که کسانی که با آثار ایشان محشور می‌شوند دسترسی به عوالم جدیدی از معرفت دینی پیدا می‌کنند.
وی سخنان خود را با آرزوی طول عمر برای آیت‌الله جوادی آملی و تشکر از مرکز اسراء به جهت کتاب تدوین و چاپ و انتشار کتاب ارزشمند تحریر رسالة الولایة به پایان برد.
