شاخص‌های جهانی برای سنجش درجه مقاومت اقتصادی

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، به نقل از روابط‌عمومی مرکز پژوهش‌‌های مجلس شورای اسلامی، دفتر مطالعات اقتصادی این مرکز در ابتدا با بیان این مطلب که اقتصاد مقاومتی به توانایی اقتصاد در جذب شوک‌های خارجی، یا مقابله با آن‌ها و بازیابی و بازسازی سریع آثار منفی شوک بعد وقوع آن می‌گویند افزود: مطالعات نشان داده‌اند که اقتصادهای کوچک، بیشتر در معرض آسیب ناشی از این گونه شوک‌ها قرار دارند. نقاط آسیب‌پذیر اقتصاد، ناشی از زیرساخت‌های اقتصادی وذاتی آن است. در حالی که استحکام بخشی به اقتصاد ناشی از سیاستگذاری در اقتصاد است.
درمجموع دو سطح شاخص‌سازی در جهت اقتصاد مقاومتی قابل طرح است:
• نخست شاخص‌سازی برای احکام سیاستی و قانونی ذیل اقتصاد مقاومتی همانند معرفی شاخص‌هایی برای درجه تحقق سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی ابلاغی رهبر معظم انقلاب این شاخص‌ها می توانند نهادهای نظارتی مانند مجمع تشخیص مصلحت نظام و مجلس شورای اسلامی را در ایفای دقیق رسالت نظارتی خود یاری رسانند.
• دوم شاخص سازی برای رصد مسیر حرکت شاخص‌های کلان اقتصادی که آیا آسیب‌پذیری خارجی و توان مقاومت داخلی در جهت بهبود است یا خیر؟ این شاخص‌ها ممکن است به صراحت در احکام قانونی درج نشده باشند اما تصویر کلان خوبی از موقعیت اقتصاد کشور در مسیر مقاومت و تاب آوری ارائه می‌دهند.
گزارش حاضر در ذیل دسته اخیر جای می‌گیرد و البته در آینده نزدیک گزارش مرکز پژوهش‌ها در خصوص دسته نخست شاخص‌ها نیز منتشر خواهد شد. برای بررسی میزان استحکام یک اقتصاد و سنجش مقاومت آن نیاز به یک چارچوب تئوریک و شاخص ارزیابی داریم. شاخص اقتصاد مقاومتی یک شاخص ترکیبی متشکل از عوامل و نهادهای استحکام بخش اقتصاد است که تجمیع آنها میزان استحکام اقتصاد را نشان می دهد. در مطالعه بورمن و همکاران (2013) به دنبال علل موفقیت برخی کشورها در مقابله با بحران مالی، شاخص اقتصاد مقاومتی تعریف شد. این شاخص از 10 زیرگروه و 50 متغیر تشکیل شده است. برگوگلیو و همکاران (2011) در مطالعه خود بعد از تعریف شاخص آسیب پذیری اقتصاد به عنوان تعیین کننده میزان شکنندگی اقتصاد به تعریف شاخص مقاومت پذیری اقتصاد می پردازند.بر این اساس ارزیابی شاخص فوق نشان می‌دهد اقتصاد ایران در پایان دوره بررسی (سال 2013 به نسبت سال 2006) (سال 1392 به نسبت سال 1387) از پرتگاه‌های آسیب پذیری فاصله گرفته و برخی وابستگی‌های راهبردی خود را نسبت به ابتدای دوره کاهش داده است (برخی از آنها بالضروره و ناشی از فشارهای بیرونی رخ داده )لکن به جهت توان مقاومت اقتصاد و آمادگی برای واکنش، ضعیف تر شده است. چنین تحلیلی، توحه کارگزاران قوا و دستگاه های اجرایی کشور را به تقویت بیش از پیش آمادگی برای سیاستگذاری در شرایط خاص، اصلاح حکمرانی ، توجه به محیط اقتصاد کلان و توسعه اجتماعی جلب می کند، یعنی عواملی که بر توان داخلی اقتصاد ایران وانسجام درونی می افزایند.
روش برگوگلیو در تحلیل وضعیت یک کشور استفاده از چارچوب آسیب پذیری – مقاومت پذیری است (چقدر در معرض آسیب قرار داریم – در صورت ورود شوک چقدر می توانیم مقابله کرد که گرچه نسبت به وضعیت فقدان شاخص مقاومت اقتصادی مطلوب‌تر است، اما از جهات متعددی نیز دچار کاستی‌های جدی است که در متن گزارش به تفصیل بدان اشاره شد. همچنین مبنای نظری و برداشت ما از اقتصاد مقاومتی تا حدودی متفاوت از آن است که در ذیل شاخص‌های جهانی مستتر است . به همین دلیل حرکت به سمت طراحی نظام سازگاری از شاخص‌های بومی اقتصاد مقاومتی می‌تواند معیاری برای رصد حرکت کلی اقتصاد به سمت مقاوم‌تر شدن یا آسیب‌پذیر شدن فراهم آورد.

متن کامل این گزارش را اینجا مشاهده کنید.