حمایت حضرت علی(ع) از بخش خصوصی در راستای توسعه اقتصادی

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدتقی گیلک حکیم‌آبادی، عضو هیئت‌علمی دانشگاه مازندران، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، به بحث درباره توسعه اقتصادی در سیره اقتصادی حضرت علی(ع) پرداخت و اظهار کرد: نکته‌ای که در اقتصاد وجود دارد این است که به طور کلی بار اقتصاد و توسعه اقتصادی را باید بخش خصوصی و مردم بر دوش بکشند؛ چراکه مردم عمدتا با انگیزه‌هایی که برای رفاه خود دارند تلاش خود را در این زمینه مضاعف می‌کنند.

حمایت حضرت علی(ع) از بخش خصوصی

وی ادامه داد: در دولت حضرت علی(ع) سعی شده است که دولت همواره به عنوان پشتوانه بخش خصوصی و ساختار و سازمانی که امکانات را دراختیار بخش خصوصی قرار می‌دهد، عمل کند یا حداقل اگر نتواند کاری برای بخش خصوصی انجام دهد باری بر دوش آن بخش نباشد.

گیلک حکیم‌آبادی افزود: امیرالمؤمنین علی(ع) در نامه 53 نهج‌البلاغه به مالک اشتر نکات جالبی را در این باره بیان می‌کنند. از طرفی دیگر، دولت برای مخارج خود همانند نیروی نظامی و اداری نیازمند دریافت خراج و مالیات از مردم است و درست است که تشکیلات آن زمان همانند امروز پیچیده نبوده است اما مخارج قابل توجهی هم وجود داشته است.

توجه حضرت علی(ع) به درآمدهای مالیاتی

وی اظهار کرد: همچنین رسیدگی به فقرا که در سرلوحه وظایف دولت قرار دارد هزینه‌هایی بر دوش دولت می‌گذارد که این هزینه‌ها لاجرم باید از خراج و مالیات تأمین شود؛ به ویژه در دولت حضرت علی(ع) که فتوحاتی همانند زمان خلیفه دوم وجود نداشت ولی ایشان به این نکته مهم توجه داشتند که درآمد مالیاتی باید به گونه‌ای باشد که باعث خرابی بلاد نشود.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه مازندران تأکید کرد: دلیل این امر این است که براساس اصول علم اقتصاد گفته می‌شود چنانچه مالیاتی را بر نیروی کار یا صاحب درآمد ببندیم، اگر این مالیات از اندازه متعارف خارج شود تبدیل به ضدانگیزه خواهد شد و آن شخص سعی خواهد کرد به گونه‌ای دولت را دور بزند یا سرمایه خود را در موقعیت‌هایی به کار گیرد که مشمول مالیات دولت قرار نگیرد.

وضع مالیات مطابق با مقتضیات زمان توسط حضرت علی(ع)

وی افزود: چنین موضوع مهمی در دستور کار حضرت علی(ع) قرار داشته و ایشان مأموران مالیاتی تأکید کردند که مطابق با وضع موجود سعی کنید مالیات را وضع کرده و از مردم دریافت کنید و اگر در اقتصاد رکود حاکم بود، مالیات را پائین آورده و اگر رونق اقتصادی وجود داشت مالیات‌ها را افزایش دهید و این درس مهمی است که حضرت علی(ع) به ما می‌دهند.

گیلک حکیم‌آبادی ادامه داد: امروزه این درس تحت عنوان منحنی لافر معروف است که از اقتصاددانی با همین نام اقتباس شده است که معتقد است اگر نرخ مالیات را افزایش دهید همواره با افزایش این نرخ، درآمد مالیاتی افزایش پیدا نمی‌کند بلکه ضد‌انگیزه ایجاد شده و درآمدها کاهش پیدا خواهد کرد.

عدم دخالت دولت در اقتصاد در زمان حضرت علی(ع)

عضو هیئت‌علمی دانشگاه مازندران ادامه داد: البته خود آقای لافر ادعا می کند که بنده این مطلب را از اقتصاددانی مسلمان به نام ابن‌خلدون گرفته‌ام ولی قبل از آقای ابن‌خلدون، حضرت علی(ع) به این مطلب مهم اشاره کرده‌اند.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا در دوران حضرت علی(ع ) بخش خصوصی به معنای امروزی وجود داشت؟ اظهار کرد: در آن زمان همه اقتصاد در دست بخش خصوصی بود و دولت در اقتصاد تصدی‌گری نداشت، بلکه امنیت را ایجاد می‌کرد و اینکه دولت در بهداشت، بیمه و ... فعالیت کند، در چند قرن اخیر مرسوم شده است، اما اگر آن اعصار را بررسی کنیم، متوجه خواهیم شد که عمده‌ترین وظیفه دولت تأمین امنیت بوده است.