دنیای ممدوح و مذموم در نگاه اقتصادی حضرت علی(ع)
گروه اقتصاد: یک پژوهشگر حوزه دینی اظهار کرد: حضرت علی(ع) با اینکه یکی از نکوهش‌کنندگان دنیا بودند اما هرگز دست روی دست نگذاشته و در عرصه اقتصادی و فعالیت تولیدی بسیار فعال بودند.
حجت‌الاسلام والمسلمین امین کثیری، پژوهشگر حوزه دینی، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، به تشریح سیره اقتصادی حضرت علی(ع) در زمینه نوع نگاه به دنیا پرداخت و اظهار کرد: در سیره امیرالمؤمنین و کلمات این بزرگوار مسئله دنیا و نوع نگاه به دنیا به میزان فراوانی ذکر شده است اما این نوع نوع نگاه، بیان و عملکرد درباره دنیا در جاهای مختلف متفاوت است.
دو نوع نگاه به دنیا در سیره اقتصادی حضرت علی(ع)
وی افزود: در جایی مشاهده می‌کنیم که حضرت علی(ع) دنیا را اینگونه توصیف می‌کنند: «اِنَّ الدُّنْیا دارُ صِدْق لِمَنْ صَدَقَها و دارُ عافِیَة لِمَنْ فَهِمَ عَنْها و دارُ غِنىً لِمَنْ تَزَوَّدَ مِنْها و دارُ مَوْعِظَة لِمَنِ اتَّعَظَ بِها مَسْجِدُ اَحِبّاءِ اللّهِ و مُصَلىّ مَلائکَةِ اللّهِ وَ مَهْبِطُ وَحْىِ اللّهِ و مَتْجَرُ اَوْلیاءِ اللّهِ». ایشان دنیا را مسجد و محل عبادت دوستان خدا، محل نزول وحی الهی و از همه مهم‌تر محل تجارت اولیا و دوستان خداوند متعال ذکر می‌کنند.
کثیری اظهار کرد: در جای دیگر مشاهده می‌کنیم که حضرت علی (ع) دنیا را مذموم شمرده و به ترک آن دعوت کرده‌اند و افرادی که به دنبال آن هستند را مذمت می‌کنند. در ابتدا شاید در این دو نوع بیان نسبت به دنیا تناقض دیده می‌شود اما زمانی که به صورت دقیق‌تر هم سیره عملی آن حضرت و هم کلمات ایشان را مورد بررسی قرار می‌دهیم متوجه می‌شویم که این نگاه به دنیا دو نوع است.
فعالیت اقتصادی حضرت علی(ع) در دوران قبل و بعد از تصدی حکومت
این پژوهشگر حوزه دینی ادامه داد: یک نوع به دنیا نگاهی است که دنیا را پسندیده می‌داند و نگاه دیگر نگاه مذمت و مورد نکوهش به دنیا است. حضرت علی(ع) در طول حیات شریف خود همواره یکی از افراد فعال در عرصه اجتماعی و اقتصادی بودند و هنگامی‌که بررسی کنیم، متوجه می‌شویم هنگامی‌که ایشان پست سیاسی در جامعه نداشتند به عنوان یکی از تولیدکنندگان بزرگ شناخته شده و نخلستان‌های بزرگی را آباد کرده و قنوات زیادی را حفر و وقف کردند.
وی تأکید کرد: این موارد نشان‌دهنده این است که حضرت علی(ع) با اینکه یکی از نکوهش‌کنندگان دنیا بودند اما هرگز دست روی دست نگذاشته و در عرصه اقتصادی و فعالیت تولیدی فردی گوشه‌نشین نبودند و حتی نشانه‌هایی از این فعالیت‌های اقتصادی و آبادگرانه امیرالمؤمنین علی(ع) در دوران تصدی حکومت ایشان را هم مشاهده می‌کنیم.
دنیای ممدوح از منظر حضرت علی(ع)
کثیری خاطرنشان کرد: حال سؤالی که پیش می‌آید این است که چگونه امیرالمؤمنین(ع) دنیا را مذمت می‌کنند و دنیای مذموم و ممدوح کجاست؟ اگر بخواهیم ما به ازای کلمات حضرت علی(ع) را امروزه در رفتار اقتصادی خود نگاه کنیم، اینگونه می‌‌توانیم تعبیر کنیم که حضرت علی(ع) دنیایی که مردمان آن، فعال، پویا، تولیدکننده، به دنبال استقلال اقتصادی و ایجاد شغل و ثروت در درون جامعه هستند را دنیایی ممدوح می‌دانند.
این پژوهشگر حوزه دینی ادامه داد: خود امیرالمؤمنین(ع) هم در زمان حیات شریف‌شان اینگونه عمل می‌کردند؛ چراکه اگر بازار اسلامی، بازار تولیدکننده و به دنبال استقلال اقتصادی و تولید ثروت در جامعه باشد آنگاه افرادی که در این بازار فعالیت می‌کنند تبدیل به حبیب‌الله می‌شوند.
دنیای مذموم از نگاه امیرالمؤمنین(ع)
وی افزود: در روایات آمده است که کاسب دوست خداوند متعال است و کاسبی حبیب خداوند است که بتواند در راستای تولید ثروت و استقلال اقتصادی جامعه اسلامی گام برداشته و باری از دوش جامعه اسلامی بردارد و در مقابل مشاهده می‌کنیم که امیرالمؤمنین(ع) به میزان فراوانی دنیا را مذمت می‌کنند. حال پرسش این است که کدام دنیا در نگاه حضرت علی(ع) مذمت شده است؟
کثیری ادامه داد: طبیعتا امیرالمؤمنین(ع) دنیایی که نگاه به آن، به دست آوردن دنیا به هر قیمتی و ایجاد شغل‌های کاذب در جامعه و ایجاد تجمل‌گرایی و نگاه به تولیدات خارجی به شکل افراطی و بدون نیاز واقعی باشد را مذمت می‌کنند؛ چراکه این موارد شاخص‌هایی منفی برای اقتصاد یک کشور محسوب شده و چنین جامعه‌ای در جهت وابستگی حرکت می‌کند.
لزوم توجه به نگاه اقتصادی حضرت علی(ع) در جامعه امروزی
وی تأکید کرد: اگر تولیدات داخلی را با واردات بی‌رویه تضعیف کنیم، کم‌کم تبدیل به یک جامعه وابسته اقتصادی می‌شویم و چنین جامعه‌ای استقلال اعتقادی و سیاسی هم نخواهد داشت؛ به همین دلیل است که حضرت علی(ع) به دست آوردن دنیا به هر قیمتی را به میزان فراوان مذمت می‌کنند و ما هم امروزه باید به این نگاه امیرالمؤمنین(ع) در جامعه کاملا توجه داشته باشیم.
این پژوهشگر حوزه دینی در پایان گفت: اگر در عرصه کار، تولید و ایجاد استقلال اقتصادی فعالیت می‌کنیم باید بدانیم که جهاد فی سبیل‌الله می‌کنیم و این امر بسیار پسندیده است اما اگر در جهت ایجاد نیاز کاذب در جامعه و وابسته کردن بیشتر اقتصادی جامعه به خارج از کشور حرکت می‌کنیم باید بدانیم که چنین دنیایی مذموم و بد شمرده شده توسط حضرت امیرالمؤمنین(ع)است.
