پروژه فاخری که تکمیل نشده پیر شد

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، به نقل از شهرنوشت پروژه مصلی تهران طرحی است که بسیار زودتر از بناهای فاخر خیلی از کشورهای اسلامی  در منطقه شروع شد و هنوز به اتمام نرسیده است. کشورهایی که با استفاده از معماری ایرانی و اسلامی توانستند تاریخ بخرند و مصلی تهران با قدمت تاریخی ایران هنوز نتوانسته گوشه کوچکی از فرهنگ، تاریخ و هنر خود را با ساخت بزرگترین مرکز دینی جهان نشان دهد.

ابتدای امسال مقام معظم رهبری به شهردار تهران تاکید کرد پروژه فاخر مصلی تهران تکمیل شود و در این ارتباط محمدباقر قالیباف بهترین معاون خود را در حوزه فنی و عمران برای بررسی، مطالعه و درنهایت اتمام این پروژه انتخاب کرد، اما به نظر می‌رسد که برخی همچنان اعتقاد دارند که بعد از گذشت 24 سال می‌توانند این پروژه را تمام کنند و موافق اتمام آن توسط شهرداری تهران نیستند.

اما در کنار نگاه مسئولان مصلی تهران و در بعد بالاتر وزارت راه و شهرسازی نسبت به عدم واگذاری ساخت این مجموعه به شهرداری تهران اعضای شورای شهر پایتخت به عنوان یک نهاد فرادستی در اداره این کلانشهر اعتقاد دارند که پروژه مصلی تهران باید هرچه زودتر به اتمام برسد و به جای استفاده تجاری از این محل مذهبی کارکردهای اصلی آن مورد استفاده پایتخت‌نشیان و تمام مردم ایران قرار گیرد. آنها بر این باورند که مصلی تهران باید به عنوان یکی از بزرگترین مراکز اسلامی جهان که هنر معماری 4 هزار ساله ایرانیان را نشان می‌دهد به عنوان یکی از ارکان قدرتی نظام جمهوری اسلامی ایران شناخته شود نه به عنوان یک پروژه 24 ساله!

قرار بود سومین مسجد بزرگ‌ جهان اسلام تحت عنوان مصلی تهران در بخش جنوبی اراضی عباس آباد ساخته شود. 23 آبان 1367 بود که به دستور امام خمینی(ره) کار مطالعه و ساخت مصلی تهران به عنوان بزرگترین مرکز دینی جهان اسلام براساس طرح جامع و تفصیلی اراضی عباس آباد شروع شد. اما کارهای مقدماتی ساخت این مسجد بزرگ جهان اسلام از سال 1361 شروع شد. طراحی این مجموعه دینی، اجتماعی، فرهنگی توسط یکی از معماران معاصر به نام پرویز مویدعهد انجام شد.

طراحی‌ای که به اذعان کارشناسان از معماری دوران مادها تا معماری اسلامی در آن دیده می‌شود و به عنوان یکی از بناهای فاخر دنیا از نظر طراحی و معماری شناخته می‌شود.

براساس طراحی‌ای که معمار برجسته ایرانی مؤیدعهد انجام داده است، محور اصلی طرح مصلی در جهت قبله قرار داشته و تمامی ساختمان‌ها نیز در جهت قبله یا عمود بر آن هستند. در طراحی معماری مصلی از اعداد طلایی استفاده شده است. به طوری ‌که به یاد و نام معصومین(ع) دارای ۱۴ گلدسته، ۱۲ صحن و ۵ ورودی است. ارتفاع ایوان بزرگ مصلی ۷۲ متر به عدد شهدای کربلا و ارتفاع گنبد مسجد جامع ۶۳ متر به عدد سال‌های عمر پیامبر اکرم(ص)است.

جالب است بدانید که مصلی دارای ۷ گنبد است که متاثر از معماری گنبدهای ایرانی مناطق مختلف کشور طراحی شده‌اند. گنبد اصلی مصلی از بزرگترین گنبدهای جهان اسلام بوده و زیبا‌ترین طرح را دارد. در مجموعه هر ورودی دو گلدسته، یک ایوان و یک گنبد با معماری و بناهای متفاوت وجود دارد.

تعداد گلدسته‌های مجموعه مصلی ۱۴عدد است. دو گلدسته اجرا شده فعلی، بلندترین آنها بوده که در جهان اسلام بی‌نظیر است. ارتفاع این گلدسته‌ها ۱۴۰متر بوده و داخل گلدسته‌ها، پله‌های مارپیچ طراحی شده که  از میان آن آسانسور عبور می‌کند. همچنین ایوان بزرگ میان مسجد جامع و گلدسته‌های اصلی به صورت پوسته ای به ارتفاع ۷۲ متر و دهانه ۱۱۰ متر طراحی شده است.

طراحی این ایوان نسبت به انواع معماری ایوان‌ها در مساجد، نوگرایانه و جدید است. با وجود تمامی ویژگی‌های منحصر به فردی که مصلی تهران در منطقه عباس آباد دارد، اما همچنان این پروژه تنها 40 درصد پیشرفت فیزیکی داشته است و بعد از گذشت نزدیک به سه دهه هنوز تا تکمیل فاز اول آن فاصله زیادی دارد.

اوایل امسال بود که مقام معظم رهبری نسبت به تکمیل این پروژه تاکید کردند و حتی از شهردار تهران خواستند تا دولت را در اتمام این طرح یاری کند. برهمین اساس محمدباقر قالیباف، شهردار تهران یکی از بهترین معاونان خود را در حوزه فنی و عمرانی به عنوان مشاور ویژه خود در اتمام طرح مصلی تهران قرار داد تا طبق برآوردهایی که توسط کارشناسان عمرانی شهرداری تهران انجام شد، تمامی فازهای بزرگترین مسجد جهان اسلام سه ساله به پایان برسد.

اما همین اقدام مدیریت شهری کافی بود تا مسئولان مجموعه مصلی تهران ساز مخالف خود را کوک کنند و به تصور اینکه مصلی تهران قرار است بعد از تکمیل توسط مدیریت شهری تهران اداره شود، به رغم تاکیدات مقام معظم رهبری اعلام کنند که واگذاری مراحل ساخت این بنای فاخر توسط مدیریت شهری تهران از نظر آنها منتفی است.

در شرایطی این اظهارنظرها از سوی برخی از مسئولان وزارت راه و شهرسازی و مصلی تهران مطرح شد که به نظر می‌رسید انتفاع مالی این مجموعه بزرگ از طریق بودجه‌هایی که برای ساخت و ساز آن از سوی دولت پرداخت می‌شود و یا انتفاع مالی‌ای که از طریق برگزاری نمایشگاه‌های بین‌المللی عاید این مجموعه می‌شود، خیلی به صرفه‌تر از این است که مصلی تهران به عنوان نماد جمهوری اسلامی ایران در جهان اسلام به اتمام برسد!

سید مازیار حسینی، مشاور ویژه شهردار در پروژه مصلی در این باره می‌گوید: مسئولان مصلی تهران باید به این مساله توجه کنند که یک سیستم مشخصی به نام شهرداری تهران با مسئولیت شهردار تهران با حضور پارلمان شهری و سایر دستگاه های نظارتی پیشنهاد کرده از محل منابع خودش می‌تواند این پروژه را سه ساله تمام کند و نیازی هم به بودجه دولتی ندارد.

وی افزود: دوستان باید تصمیم بگیرند این پیشنهاد انجام بشود یا خیر! از نظر ما در شهرداری تهران فرمایشات شفاهی مقام معظم رهبری کافی است و هیچ جسارتی نمی‌کنیم که باید دستور کتبی بفرمایند تا تعیین تکلیف شود. مسئولان این مجموعه باید مشخص کنند که نگاهشان نسبت به این پیشنهاد چیست. ممکن است پاسخ بدهند این موضوع ربطی به شهرداری ندارد و خودشان کار را به سرانجام می‌رسانند که اشکالی هم ندارد به هر حال اینکه این کار را چه کسی تمام کند اصل قضیه نیست، اصل اتمام پروژه است.

مشاور شهردار تهران ادامه می‌دهد: گردش کاری این پروژه را بعد از بررسی‌های کارشناسی‌ای که انجام دادیم به صورت  کتبی به دفتر مقام معظم رهبری ارسال کرده‌ایم. در حال حاضر دولت مجری این کار است و اگر بخواهد شهرداری مجری شود نیاز به گردش کاری وجود دارد اما این پروژه چه به ما واگذار شود چه نشود ما هر تکلیف شرعی و قانونی که در رابطه با آن داشته باشیم به عنوان شهرداری تهران انجام می‌دهیم.

بودجه مصلی تهران چگونه هزینه شد؟

بسیاری از تهرانی‌ها ساختمان نیمه کاره مصلی تهران را دیده‌اند اما همیشه یکی از سوال‌هایشان این بوده که چرا با وجود تخصیص بودجه ویژه از سوی دولت این بنای بزرگ به اتمام نرسیده است؟ این در حالی است که شاید سوال بسیاری از خبرنگاران نیز این باشد که بودجه مصلی تهران در طول این دو دهه چگونه هزینه شد؟

جالب است بدانید که هیچ منبع رسمی‌ای آماری مبنی بر میزان بودجه مصلی تهران و چگونگی هزینه کرد آن ارائه نکرده است. بررسی‌های ما نشان می‌دهد که تا سال 85 بودجه ساخت مصلی تهران از طرف نهاد ریاست جمهوری در قالب یک بودجه ویژه تامین می‌شد. اما بعد از این سال وزارت راه و شهرسازی مسئول تامین بودجه ساخت مصلی شد. به همین دلیل هر سال در ردیف بودجه این وزارتخانه رقمی تحت عنوان بودجه عملیات عمرانی مصلی تهران در نظر گرفته می‌شود.

در حال حاضر بنا بر تحقیقاتی که مجلس شورای اسلامی صورت داده برآورد می شود جمعا رقمی بالغ بر 460 تا 470 میلیارد تومان در طول 24 سال اخیر بوده است. این در حالی است که بین سال‌های 90 تا 94 چیزی در حدود 185 میلیارد تومان دولت بابت بودجه ساخت این مجموعه پرداخت کرده است. به طوری که طی سال های 68تا 85 نهاد ریاست جمهوری مبلغ 170میلیارد تومان و بعد از آن تا سال 93 وزارت راه و شهرسازی 300 میلیارد تومان بودجه برای این پروژه درنظر گرفته است. اما آنچه در این میان مبهم باقی مانده این است که هنوز مشخص نیست این میزان بودجه چگونه عملیاتی و هزینه شده است.

کارشناسان عمرانی بر این باورند که تخصیص 470میلیارد تومان به عنوان بودجه ساخت مصلی تهران در یک دهه گذشته با توجه به بالا بودن ارزش پول کشور رقم بسیار بالا و چشم‌گیری است که دولت و مسئولان این مجموعه بزرگ مذهبی می‌توانستند نه تنها ساختمان مسجد مصلی بلکه فازهای بعدی این پروژه را تا حدودی تکمیل و به بهره‌برداری برسانند.

پروژه فاخری که تکمیل نشده پیر شد!

هر چند متولیان ساخت پروژه مصلی تهران مدعی هستند عملیات ساخت این مجموعه آن هم در طول 24 سال 64 درصد پیشرفت داشته است اما واقعیت این است که میزان پیشرفت واقعی این پروژه آن هم در قسمت مرکزی و شبستان این طرح بزرگ تنها 40 درصد بوده است.

مشاور عالی شهردار تهران در پروژه مصلی تهران درباره وسعت طرح مصلی تهران می‌گوید: وسعت طرح مصلی تهران 63  هکتار است که در بخش جنوبی اراضی عباس آباد در نظر گرفته شده است؛ این بنا حدفاصل شهید قندی در شرق، اتوبان مدرس در غرب، بزرگراه رسالت در شمال و خیابان شهید بهشتی در جنوب قرار دارد.

مازیار حسینی در پاسخ به این سوال که چرا عملیات عمرانی ساخت مصلی تهران بیشتر از دو دهه طول کشیده است، یادآور می‌شود: پاسخ این سؤال را دوستانی که در این زمینه در گذشته فعال بودند باید بدهند اما قبول داریم که مدیران این مجموعه تمام تلاش خود را برای اتمام عملیات ساخت‌وساز و عمرانی این مجموعه انجام داده‌اند. از همه مهم‌تر اینکه اجرای چنین طرح‌های بزرگی در کلانشهرهایی همچون تهران قدری مشکل است. اما باید دید که باید چه‌کاری انجام داد تا ساخت این بنای بزرگ اسلامی، ایرانی و ملی زودتر به پایان برسد.

به اعتقاد وی، شناخت مشکلات بخشی از راه‌حل است. اما نمی‌توان با همان مختصاتی که در طول سه دهه اخیر کار ساخت مصلی تهران پیگیری شده، ساخت این پروژه بزرگ را به پایان رساند.

مشاور شهردار تهران ادامه می‌دهد: باید برای اتمام این پروژه بازنگری‌هایی در روند اجرایی کار ایجاد شود. به این مساله تأکید می‌کنم که در طرح این بنا نباید کوچک‌ترین تغییری انجام شود، اما کیفیت ساخت این پروژه باید بالا برود چراکه این سازه فاخر قرار است که در سده‌های آینده مورد استفاده آیندگان قرار بگیرد. به همین دلیل در بحث‌های سازه‌ای و افزایش مقاومت این بنا در مقابل زلزله و مسائل این‌چنینی باید بازنگری‌های خاصی انجام شود. در مجموع باید به این مساله اشاره‌کنم که مهم‌ترین موضوع در مصلی تهران این است که باید دید این پروژه نیمه‌تمام را چگونه می‌توان در یک مدت‌زمان بسیار کوتاه به اتمام رساند.

چند سال دیگر مصلی تهران به اتمام می‌رسد؟

هر چند سال۹۰ مسئولان مصلی تهران قول داده بودند که ظرف چهار، پنج سال این پروژه به اتمام می‌رسد اما در حال حاضر در سال چهارم از این وعده 5 سال قرار داریم و همچنان وضعیت مصلی تهران همان وضعیت قبلی است. این در حالی است که به تازگی مسئولان دولتی وعده داده اند در صورتی که بودجه این پروژه تامین شود سه سال دیگر این پروژه به بهره‌برداری کامل خواهد رسید. اما سوال اینجاست که بودجه مورد نیازی که مسئولان مصلی تهران برای اتمام آن نیاز دارند، چقدر است؟ باید به این مساله اشاره کرد که روایت‌ها در مورد تامین بودجه مورد نیاز این پروژه آن هم برای قسمت مرکزی و شبستان مصلی تهران متفاوت است.

تاکنون سه روایت در مورد بودجه این پروژه از سوی مسئولان نقل شده است. روایت اول مربوط به دکتر آخوندی، وزیر راه و شهرسازی است که مطرح کرده برای اتمام این پروژه 500 میلیارد تومان بودجه نیاز است. روایت دوم متعلق به زمان بازدید مجموع نمایندگان استان تهران است. حسین طلا، نماینده مردم تهران در مجلس در حاشیه این بازدید یادآور شده بود: در این بازدید مجمع نمایندگان به این نتیجه رسید که مشکل اصلی اتمام پروژه مصلی تهران بحث اعتبار است و در حال حاضر پیش بینی شده اتمام آن 600 میلیارد تومان هزینه دربردارد که البته این برآورد مربوط به حال حاضر است و ممکن است در ادامه ساخت بیشتر نیز شود.

وی همچنین بیان کرده است: البته در بودجه سال 94 کل کشور با نظر دولت بودجه مناسبی برای ساخت مصلای تهران در نظر گرفته شد که با این تخصیص بودجه در سال‌های آینده نیز پیش‌بینی می‌شود ساخت مصلی تهران که قلب مذهبی و فرهنگی شهر تهران است، به اتمام برسد.

اما روایت سومی نیز وجود دارد که هزینه ساخت فاز اول مصلی تهران را 850 میلیارد تومان برآورد کرده است.

این در حالی است که شهرداری تهران برای اتمام تمامی فازهای مصلی تهران اعم از شبستان و طرح‌های اجتماعی، فرهنگی و گردشگری اطراف این پروژه بزرگ در طول 3 سال، هزینه ساخت را 3هزار میلیارد تومان برآورد کرده است.

مصلی تهران و آزادراه تهران شمال پروژه‌هایی که به نقطه پایان نمی‌رسند

واقعیت تلخ این است که دو پروژه مصلی تهران با قدمت 24 سال و آزادراه تهران شمال با قدمتی نزدیک به 40 سال دو پروژه عمرانی دولتی هستند که هنوز نتوانسته‌اند به نقطه پایانی خود نزدیک شوند. صرف هزینه مالی بالا و مدت زمان طولانی این دو طرح را به مثالی برای عدم توان دولت در اجرای پروژه‌های بزرگ تبدیل کرده است.

اقبال شاکری، عضو شورای شهر تهران با تاکید بر ضرورت اتمام پروژه مصلی در پایتخت می‌گوید: شهردار تهران برای اتمام این پروژه فاخر بهترین معاون خود را در حوزه فنی و عمران به عنوان مشاور ویژه قرار داده است. اعضای شورای شهر از رفتن آقای حسینی از معاونت عمرانی شهرداری تهران به پروژه مصلی نیز خوشحال شدند و اگر وی به این پروژه نرود موجب گله‌مندی اعضای شورای شهر است، چرا که این پروژه بسیار پروژه بزرگی است و آقای حسینی نیز می‌تواند در این پروژه بسیار تأثیرگذار باشد.

وی با بیان اینکه اعضای شورای شهر بر این باورند که هرچه زودتر باید تکلیف ساخت پروژه مصلی تهران از سوی دولت مشخص شود، بیان می‌کند: دولت در اتمام پروژه‌های فاخر کارنامه خوبی ندارد. با توجه به تأخیر در افتتاح پروژه مصلی، در اواخر سال گذشته چند تن از اعضای شورای شهر به زمان طولانی ساخت مصلی گله کردند و مطرح شد چرا اینقدر پروژه مصلای حضرت امام خمینی(ره) مورد بی‌مهری قرار گرفته است و در این خصوص نیز چند جلسه‌ای برگزار شد.

این عضو شورای شهر تهران یادآور می‌شود: مصلی حضرت امام(ره) کار خیلی بزرگی است و اعضای شورای شهر تمایل دارند و حمایت نیز می‌کنند تا شهرداری در این زمینه وارد عمل شود و ساخت پروژه حضرت امام(ره) را به بهره‌برداری برسانند.

رضا تقی‌پور: شورای شهر به تعیین تکلیف پروژه مصلی تهران تاکید دارد

رضا تقی‌پور، سخنگوی شورای شهر تهران نیز می‌گوید: شورای شهر به تعیین تکلیف پروژه مصلی تهران تاکید دارد. به همین دلیل اگر مسئولان نسبت به اتمام این پروژه تصمیم گیری نکند، شورای شهر می‌تواند تعیین تکلیف این پروژه را از دفتر مقام معظم رهبری پیگیری کند.

قناعتی: شهرداری باید زودتر کار را پی بگیرد

ابوالفضل قناعتی، عضو هیات رییسه شورای شهر تهران نیز در این باره می‌گوید: در یک جلسه خصوصی آقای قالیباف در جمع مطرح کردند که مقام معظم رهبری خواسته‌اند شهرداری تهران پروژه مصلی را تکمیل کند‌. اما این که شهرداری باید در این پروژه همکاری کند یا کل پروژه را بر عهده بگیرد دقیقا خاطرم نیست که چه نقل شده باشد.

به اعتقاد قناعتی؛ اگر قرار است شهرداری در این پروژه همکار باشد، بهتر است هر چه زودتر جبهه‌های کاری که در آن پروژه به کندی پیش می رود حضور پیدا کند.