تغییر نگرش مردم به فعالیت اقتصادی توسط امام صادق(ع)/ مدافع تجارت مفید و پس‌انداز
گروه اقتصاد: عضو هیئت‌علمی دانشگاه خوارزمی اظهار کرد: در زمان امام صادق(ع) جبرگرایی و زُهدگرایی به معنای انحرافی در جامعه وجود داشت و عده‌ای معتقد بودند انسان باید به حداقل خوردن و پوشیدن اکتفا کند اما ایشان با چنین تفکری مبارزه کرد.
حجت‌الاسلام والمسلمین غلامعلی معصومی‌نیا، عضو هیئت‌علمی دانشگاه خوارزمی، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، به بیان نکاتی درباره سیره اقتصادی حضرت امام جعفر صادق(ع) پرداخت و اظهار کرد: ابتدا باید به این نکته اشاره کنم که ائمه(ع) اگر حکومت را در اختیار می‌گرفتند، سیره اقتصادی آنها معنای بهتری پیدا می‌کرد؛ چراکه سیاست‌های کلان جامعه در دست آنها بود و چون غیر از حضرت علی(ع) بقیه ائمه، حکومت را در اختیار نگرفتند طبیعی است که سیاستگذار اقتصادی جامعه نبوده‌اند.
تغییر تفکر مردم نسبت به فعالیت اقتصادی توسط امام صادق(ع)
وی ادامه داد: یکی از مهمترین نکاتی که در سیره اقتصادی امام جعفر صادق(ع) مشاهده می‌شود تصحیح نحوه نگرش به فعالیت اقتصادی است؛ چراکه یکی از تفکرات انحرافی که در آن زمان در جامعه وجود داشت جبرگرایی و تفکر دیگر، زُهدگرایی به معنای انحرافی بود. طیفی از جامعه معتقد بودند انسان باید به حداقل خوردن و پوشیدن اکتفا کند و این خطر فکری جامعه را در زمان ایشان تهدید می‌کرد اما امام صادق(ع) با چنین تفکری مبارزه کرده و در نهایت آن را دگرگون کردند.
معصومی‌نیا افزود: در زمان امام صادق(ع) شخصی به نام سفیان ثوری پیش آن حضرت آمد و با دیدن لباس تازه ایشان گفت شما نباید خود را به زیور دنیا آلوده کنید بلکه باید همانند پیامبر(ص) و حضرت علی(ع) زاهدانه زندگی کنید اما ایشان فرمودند: اولا در آن زمان اکثر مردم در مضیقه بودند و ثانیاً پیامبر(ص) و حضرت علی(ع) صاحب حکومت بودند؛ بنابراین بنده باید به گونه‌ای لباس بپوشم که تشخصم حفظ شود و اینگونه بود که ایشان تفکر مردم نسبت به کار و فعالیت اقتصادی را تغییر می‌دادند.
توجه امام صادق(ع) به شغل کشاورزی
وی اظهار کرد: نکته دیگر، توصیه‌های امام صادق(ع) درباره مشاغل است و ایشان ارزش‌های مختلفی برای مشاغل قائل بودند. در آن زمان مشاغلی که وجود داشت یکی تجارت بود که عمدتا مردم مکه و مدینه بدان مشغول بودند، دیگر کشاورزی بود و صنعت هم به میزان محدودی وجود داشت. همچنین برخی کارگر روزمزد و برخی نیز کارگزار حکومت بودند و ایشان راجع به صنایع و مشاغل دسته‌بندی کرده و در درجه اول به کشاورزی بسیار بها می‌دادند و فرمودند کشاورزان گنج‌های خداوند در زمین‌اند و همچنین فرمودند هیچ کار اقتصادی محبوب‌تر از کشاورزی در نزد خداوند نیست.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه خوارزمی ادامه داد: دلیل اهمیت زیاد امام صادق(ع) به کشاورزی، تأمین نیازهای مردم توسط این فعالیت اقتصادی است و خود ایشان هم کشاورزی و درختکاری می‌کردند.
نکوهش شدید دلالی‌گری در سیره اقتصادی امام صادق(ع)
معصومی‌نیا خاطرنشان کرد: امام صادق(ع) همچنین راجع به صنایع و بعد در مورد تجارت توصیه می‌کردند و نکته مهم در این زمینه این است که در برخی توصیه‌های ایشان درباره تجارت آمده است کسی که تجارت را رها کند عقلش زایل می‌شود و نکته بسیار مهم این است که امام صادق(ع) به تجارت‌های مفید توصیه کرده و تجارت‌های غیرمفید را به شدت نکوهش می‌کردند.
وی افزود: امام صادق(ع) در مورد تجارت مفید به سیره رسول اکرم(ص) تمسک جستند و فرمودند: ترک تجارت عملی شیطانی است و همچنین فرمودند: رسول خدا با کاروان‌هایی که از شام می‌آمد معامله انجام می‌دادند، بدهی خود را پرداخت کرده، زندگی خود را اداره و سهم نیازمندان را هم پرداخت می‌کردند؛ چراکه اگر تجارت سودمند در اقتصاد نباشد، اقتصاد جامعه آسیب می‌بیند اما تجارت غیرمفید که همانا دلالی‌گری و ارتزاق از جیب دیگران است به شدت مورد نکوهش ایشان بود.
توصیه امام صادق(ع) به کسب درآمد و پس‌انداز
عضو هیئت‌علمی دانشگاه خوارزمی ادامه داد: از مجموع توصیه‌های امام صادق(ع) چه در زمینه کشاورزی و چه تجارت مفید برمی‌آید که هدف ایشان گسترش فعالیت‌های اقتصادی است که آثاری مثبت برای اقتصاد جامعه در پی دارد تا از این راه به کسب درآمد مشغول شویم.
معصومی‌نیا در پایان گفت: نکته دیگر این است که امام صادق(ع) نسبت به پس‌انداز مفید هم توصیه می‌کردند و در این زمینه فرموده‌اند اگر کسی ملک خود را بفروشد، مالش از بین می‌رود مگر اینکه آن را به مال بزرگتر و پشتوانه‌ای برای آینده تبدیل کند.
