استانی‌شدن انتخابات مجلس؛ گامی رو به جلو در زمینه تحزب
گروه سیاست و اقتصاد ــ نماینده مردم لنجان در مجلس شورای اسلامی گفت: استانی‌شدن انتخابات مجلس می‌تواند گامی رو به جلو برای شکل‌گیری نظام انتخاباتی مبتنی بر تحزب باشد که مهمترین نقطه قوت این طرح به حساب می‌آید.
محسن کوهکن، نماینده مردم لنجان در مجلس شورای اسلامی در گفت‌و‌گو با ایکنا از اصفهان، با بیان اینکه استانی یا شهرستانی بودن انتخابات مجلس هر کدام منافع و معایبی دارد، اظهار کرد: مهمترین و اصلی‌ترین وظیفه نمایندگان مجلس، تصویب قوانینی است که علاوه بر عدم مغایرت با شرع و قانون اساسی، کارآمد و مطابق روز بوده و توانایی حل مشکلات را داشته باشد. بسیاری از کسانی که به استانی شدن انتخابات مجلس ایراد می‌گیرند، به مواردی نظیر کاهش ارتباط با مردم و رسیدگی کمتر به مشکلات آنان در برابر دستگاه‌های اجرایی اشاره می‌کنند. در واقع حوزه وظایف نمایندگی را به گونه‌ای تقلیل می‌دهند که نمایندگان از وظیفه اصلی خود یعنی قانونگذاری غافل می‌شوند. مخالفان معتقدند که با استانی شدن انتخابات مجلس، ارتباط نمایندگان با مردم کمتر می‌شود. در پاسخ باید گفت قرار نیست نمایندگان وظیفه خود را مثل مسئولان دستگاه‌های اجرایی انجام دهند، بلکه در برابر دستگاه‌های اجرایی باید به عنوان ناظر بر حسن اجرای امور انجام وظیفه کنند.
وی افزود: گاهی مجری قانون را به صرف اینکه کاری برخلاف قانون انجام نمی‌دهد رها می‌کنند. اگر انجام یا عدم انجام کاری خلاف قانون باشد، رسیدگی به آن به عهده دستگاه قضایی است، بنابراین نمایندگان مجلس باید بر حسن اجرای امور نظارت کنند که وظیفه‌ای مدیریتی محسوب می‌شود.
استانی‌شدن انتخابات باعث همگرایی میان نمایندگان می‌شود
نماینده مردم لنجان در مجلس شورای اسلامی با تأکید بر اینکه با استانی شدن انتخابات، همگرایی میان نمایندگان یک استان بیشتر می‌شود، گفت: در حال حاضر، محور فعالیت نمایندگان به یک حوزه و منطقه مربوط می‌شود و با استانی شدن انتخابات، محور فعالیت‌ها یک استان را دربرمی‌گیرد؛ بنابراین برای پیگیری امور استانی منسجم‌تر عمل می‌کنند، مثلا در استان اصفهان چون مسئله آب مشکل مبتلابه تمام حوزه‌های انتخابیه بود، همه نمایندگان استان برای حل این مشکل بسیج شدند، ولی اگر این مشکل فقط به یک حوزه انتخابیه مربوط می‌شد، معلوم نبود نمایندگان سایر حوزه‌های انتخابیه مسئله را با این جدیت و حتی تا پای استعفا دنبال کنند؛ لذا واگرایی‌های انتخابات شهرستانی که ناشی از گرایش‌های منطقه‌ای و شهرستانی است، با استانی‌شدن انتخابات کمرنگ شده و به همگرایی تبدیل می‌شود.
کوهکن خاطرنشان کرد: اگر وظیفه نماینده را ارتباط با مردم کوچه و بازار و شرکت در مجالس عروسی و عزای آنها تعریف کنیم، طبیعتاً انتخابات شهرستانی یک مزیت است و این حسن را دارد. انتخابات استانی نه اینکه این مزیت را نداشته باشد، ولی چون حوزه مسئولیت وسیع‌تر می‌شود، طبیعی است که نماینده وقت کمتری را به این کار اختصاص دهد. در حال حاضر، ارتباطات حوزه‌ای در مرکز استان با پنج نفر و در شهرستان‌ها با یک نفر است و در صورت استانی شدن انتخابات، این امکان به وجود می‌آید که مشکلات به 19 نماینده انتقال داده شود.
وی بیان کرد: ایراد دیگری که مخالفان این طرح مطرح می‌کنند، این است که در صورت استانی شدن انتخابات، احزاب حرف اول را می‌زنند. این موضوع به نظر من نه تنها نقطه ضعف نیست، بلکه نقطه قوت به حساب می‌آید. چه اشکالی دارد در کشوری مثل ایران که هر دو سال یک انتخابات برگزار می‌کند، معتقدین به نظام در قالب سلایق مختلف و در شکل چند حزب قدرتمند مشارکت داشته باشند؟ ما از فقدان تشکل و فعالیت حزبی آسیب دیده‌ایم. اگر فرد از طریق حزب انتخاب شود، همان حزب مسئولیت می‌پذیرد و امور را هدایت می‌کند، نه اینکه فردی به عنوان رئیس‌جمهور انتخاب می‌شود، تعدادی همکار با خود می‌آورد و اصلا پاسخگوی کارهایش نیست؛ علاوه بر اینکه هواداران تعصباتی نسبت به آن فرد پیدا کرده و هیچ انتقادی را در مورد وی برنمی‌تابند. اگر انتخابات استانی به صورت حزبی برگزار شود، مردم تعریف و برداشتی از حزب مورد حمایت خود و نیز شناخت فردی از نامزد آن حزب خواهند داشت.
این نماینده مجلس ادامه داد: برخی از مخالفان معتقدند که در صورت استانی شدن انتخابات، پول تعیین کننده خواهد بود و این حرف بسیار عجیبی است. اگر پول تعیین کننده باشد، انتخاب شدن در شهرستانی که 10 هزار رأی کافی است، پول کمتری نیاز دارد، تا استانی که چند صد هزار رأی لازم است؛ بنابراین این ایراد به استانی شدن انتخابات وارد نیست، چون افرادی که انتخاب می‌شوند، باید در دایره سرزمینی یک استان فعالیت کند. برخی عکس این مطلب را می‌گویند، به این صورت که اگر انتخابات شهرستانی باشد، ممکن است نامزدها فقط در حد شهرستان بتوانند هزینه کنند و در انتخابات استانی، این توان را نداشته باشند. معتقدم کسی که در سطح استان شناخته شده نبوده و در سوابق کاری‌اش هیچ نقطه روشنی وجود نداشته باشد، با نشان دادن توانمندی‌های خود در مدتی کوتاه می‌تواند حتی فراتر از استان برای خود مقبولیت ایجاد کند.
وی اضافه کرد: برخی می‌گویند اگر انتخابات مجلس استانی شود و دولت با هر گرایشی به انتخابات ورود کند، حاصل جمع اعمال نظرهای آن در مورد لیست‌های انتخاباتی خودش حدی از رأی است و باعث دخالت دولت به نفع حزب همسو با خود می‌شود. این اشکال ممکن است به وجود آید، ولی شورای نگهبان و هیئت‌های نظارت می‌توانند آن را به حداقل برسانند. از طرف دیگر، در انتخابات استانی، آرای نیروهای وفادار به نظام که پای آن ایستاده و برای انتخاب افراد معیار دارند، تجمیع شده و تعیین کننده خواهد بود.
مزایای انتخابات استانی بر معایب آن می‌چربد
کوهکن تصریح کرد: در مجموع، محاسن زیادی در انتخابات استانی وجود دارد و معایبی نیز بر آن وارد است. از طرف دیگر، انتخابات شهرستانی علی‌رغم مزایایی که دارد، معایب زیادی نیز بر آن وارد است که اگر این دو را با هم مقایسه کنیم، انتخابات استانی مرجح خواهد بود. برخی می‌گویند اگر انتخابات استانی شود، قومی و قبیله‌ای خواهد شد، ولی مگر اقوام و طوایف در شهرهای مختلف حضور ندارند؟ اگر قرار بر این باشد، در انتخابات شهرستانی نیز امکان آن وجود دارد. من انتخابات استانی را ترجیح می‌دهم، به دلیل اینکه در انتخابات استانی، تراز نمایندگان برای حضور در مجلس در سطح بالاتری قرار می‌گیرد. در حال حاضر نیز عملا انتخابات دو حوزه قم و کرج تقریبا استانی است.
این نماینده مجلس افزود: نمی‌توان گفت هیچ کدام از این دو شیوه انتخابات مطلقا مردود است یا صد درصد حسن دارد، ولی معتقدم استانی شدن انتخابات به نفع کشور و مجلس است و هیچ حزب و تشکلی حاضر نمی‌شود آبروی خود را در شهرستان‌ها با انتخاب افراد ضعیف سبک کند و به سراغ افرادی می‌رود که ضمن داشتن مقبولیت، توانمند نیز باشند.
وی با بیان معایب استانی شدن انتخابات مجلس گفت: در حوزه‌های استانی چون سر جمع رأی منهای اقلی که فرد در حوزه خودش باید به دست بیاورد تأثیرگذار است، دخالت‌های دولت می‌تواند یکی از ایرادات باشد. البته منظور از استانی شدن انتخابات این نیست که مثلا در استان اصفهان 19 نفر نامزد شده و مردم استان به این 19 نفر رأی دهند و هر کس بیشترین رأی را آورد انتخاب شود، بلکه داوطلبان باید مثل گذشته حوزه‌ای را انتخاب کرده و در آنجا ثبت‌نام کنند و حداقلی از رأی را در آن حوزه به دست آورند، ولی در سطح استان در رقابت با دیگران باید رأی بیشتری کسب کنند. بنابراین ایرادی که مخالفان طرح مطرح می‌کردند، مبنی بر اینکه ارتباط نمایندگان با مردم کمتر می‌شود، به این شکل ترکیبی به حداقل ممکن می‌رسد.
استانی‌شدن انتخابات؛ گامی رو به جلو در زمینه تحزب
کوهکن ادامه داد: ایراد دیگری که به استانی شدن انتخابات وارد می‌کنند، این است که حضور مردم در انتخابات کمتر می‌شود، در صورتی که در انتخابات استانی، حضور مردم بیشتر است، پایه رأی نمایندگان افزایش می‌یابد و نهایتا مقبولیت نمایندگان را بالاتر می‌برد. در انتخابات استانی، حاصل جمع آرای نمایندگان نسبت به انتخابات شهرستانی افزایش می‌یابد، چون در انتخابات شهرستانی، نامزدها فقط آرای حوزه انتخابیه خود را کسب می‌کنند، ولی در انتخابات استانی، هم آرای حوزه انتخابیه خود و هم آرای سایر نقاط استان را به دست می‌آورند. حضور مردم نیز کمرنگ نمی‌شود، چون احساس می‌کنند کاندیدای مورد نظر خود را انتخاب کرده‌اند، ولی وی باید در رقابت استانی رأی بالاتری کسب کند، در واقع حوزه تلاش طرفداران از یک شهرستان به کل استان تعمیم پیدا می‌کند.
وی درباره ارتباط میان استانی شدن انتخابات با ساختار دو مجلسی و نظام انتخاباتی مبتنی بر مشارکت احزاب گفت: اینها مقوله‌ای جدا است و ارتباطی با یکدیگر ندارند. من هم با دو مجلسی بودن از این نظر که مجلسی متشکل از نخبگان بر اساس مصالح کشور تصمیم‌گیری کند، موافقم و ضرورت نیز همین را ایجاب می‌کند، ولی قانون اساسی آن را پیش‌بینی نکرده است و هر زمان که در این خصوص اجماعی شکل بگیرد، می‌توان به سمت آن حرکت کرد. در شرایط فعلی، تلاش برای حزبی کردن انتخابات منعی ندارد و دلیل اینکه احزاب در کشور ما هنوز پا نگرفته‌اند، این است که فعالیت باندی و نه حزبی انجام می‌دهند. فعالیت حزبی این است که حوزه و کانون مشخص داشته باشند، دایره فعالیت خود را در شهرها، روستاها و استان‌ها توسعه داده و گردهمایی و کنگره برگزار کنند. معتقدم استانی شدن انتخابات مجلس می‌تواند گامی رو به جلو برای احزابی باشد که زیر سقف نظام فعالیت می‌کنند. در عالم سیاست که گفت‌و‌گو، گفتمان و خرد جمعی تعیین کننده است و کیفیت را بالا می‌برد، واژه استقلال و مستقل بودن معنا و مفهومی نمی‌تواند داشته باشد.
انتهای پیام
