سنجش ثمره دینداری انسان در ظرف دنیا ممکن نیست

به گزارش ایکنا؛ جلسه چهاردهم از شرح دعای چهل و دوم صحیفه سجادیه، شب گذشته، 23 تیر، با سخنرانی سیدمجتبی حسینی، از پژوهشگران برجسته حوزه دین، برگزار شد و این فرازها که امام سجاد(ع) می‌فرماید: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ بَارِكْ لَنَا فِي حُلُولِ دَارِ الْبِلَى، وَ طُولِ الْمُقَامَةِ بَيْنَ أَطْبَاقِ الثَّرَى، وَ اجْعَلِ الْقُبُورَ بَعْدَ فِرَاقِ الدُّنْيَا خَيْرَ مَنَازِلِنَا، وَ افْسَحْ لَنَا بِرَحْمَتِكَ فِي ضِيقِ مَلَاحِدِنَا، وَ لَا تَفْضَحْنَا فِي حَاضِرِي الْقِيَامَةِ بِمُوبِقَاتِ آثَامِنَا؛ بار الها بر محمد و آلش درود فرست و ورود ما را به خانه پوسیدگی و طول اقامت ما را در طبقات خاک بر ما مبارک گردان، و گورها را پس از جدایی از دنیا بهترین منازلمان قرار ده، و به رحمتت تنگی لحدها را برای ما گشاده فرما، و در برابر حاضران عرصه قیامت به گناهان هلاک‌کننده‌مان رسوایمان مکن» به بحث گذاشته شد.

نگاه درازمدت تعالیم دینی

حسینی بیان کرد: قرآن یک نگاه درازمدت به ما دارد و جهت آن نیز جهت اصلاح نهایی و همه‌جانبه ماست. چون فقط در مقدمه این دنیا قرار داریم، وقتی قرآن با ما حرف می‌زند فکر می‌کنیم مطلب برای همین چند روز است، اما به هیچ وجه این طور نیست. وقتی یک پزشک به یک خانم باردار توصیه‌هایی می‌کند که فلان غذا را بخورد و ... ، درست است که این توصیه‌ها برای الآن این جنین نیز خوب است، اما همه می‌دانند که مطلب برای این هفت یا هشت ماه نیست، بلکه پزشک می‌خواهد این مدت طوری بگذرد که زندگی هشتاد سال او خوب بگذرد و یک زندگی خوب را در دنیا داشته باشد.

وی در ادامه تصریح کرد: اما در قضیه زندگی دنیایی و تعالیم دینی، متوجه این مسئله نیستیم. همه این تعالیمی که به ما در مسائل دنیایی داده شده است، در زمان دنیایی است و برای این است که یک تولد خوبی داشته باشیم، چون این دنیا که به دنیای بعد منتقل می‌شود، تولدی برای ماست. توصیه‌هایی که در مسائل این دنیا برای ما شده، فقط و فقط برای این نیست که این مدت 80 سال به یک نحوی بگذرد و اگر قرار نبود که تولد بعدی وجود داشته باشد، نیازی نبود که این قدر در این مسائل دقت شود.

این پژوهشگر دینی بیان کرد: گاهی اوقات که می‌خواهیم از زیر بار وظایف شانه خالی کنیم، متوجه نیستیم که چه اتفاقی در حال افتادن است. مثلاً به کسی نگاه می‌کنیم که دستورات دینی را رعایت نمی‌کند، اما خوب هم زندگی می‌کند و زمانی که به خودمان نگاه می‌کنیم ممکن است این طور باشد که دستورات را رعایت می‌کنیم، اما زندگی سختی نیز داریم که موجب می‌شود نتوانیم درست فکر کنیم. در واقع مانند جنینی است که می‌بیند مادرش مسائلی را رعایت می‌کند، اما یک مادر دیگر توصیه‌هایی را رعایت نمی‌کند، اما توجه ندارد که چند ماه دیگر وارد زندگی جدیدی می‌شود و باید مرحله جدیدی را طی کند.

حسینی تصریح کرد: مفهوم تولد فراغ از عالم جنینی و تولد در عالم دنیا است؛ مثلاً در دوران جنینی باید مادر چیزهایی را رعایت کند، اما ممکن است که نگاه کند که دیگران چیزهایی را می‌خورند و اتفاقی برایشان نمی‌افتد، اما نکته در این است که صرفاً در این مقطع کوتاه اتفاقی برای آن‌‎ها نمی‌افتد. همین شرایط را در یک شرایط بالاتر نیز می‌توان دید. انسان نگاه می‌کند و می‌بیند که چه کارهایی را می‌توانسته انجام دهد، اما انجام نداده است. عده‌ای هم می‌گویند که این دستورات دینی را آخوندها درست کرده‌اند، اما دین برای علما نیست بلکه برای خدا است و پیامبر(ص) و ائمه(ع) نیز آن را تبیین کرده‌اند.

وی در ادامه افزود: گاهی اوقات می‌خواهیم به این صورت راه فراری درست کنیم و فقط این را می‌بینیم که این همه رعایت کردیم، ولی فلانی که رعایت نکرده وضعیت بهتری دارد، اما توجه نداریم که اکنون در عالم جنینیِ زندگی درازمدتی هستیم و لذا قرار نیست همه چیزهایی که دین به من گفته برای درست زندگی کردن فقط برای همین دنیا باشد. البته ممکن است برخی از چیزها جز دین نباشد، بلکه جزو سنت‌ها، افراط و تفریط‌ها است؛ لذا حتی وقتی که واجبات را رعایت کردید و مستحبات را رعایت نکردید هم ایرادی ندارد، چه اینکه جنبه‌های مستحب و مکروه، بیشتر متوجه همین دنیا است.

اهمیت واجبات بیش از مستحبات

حسینی بیان کرد: لذا وقتی که امام علی(ع) از رسول خدا(ص) پرسید که بهترین کار چیست، فرود «الورع من محارم الله». می‌گوید که اگر می‌خواهید در درجه اعلی قرار بگیرید، یک عدد از مستحبات را انجام ندهید، مکروهات نیز به همین صورت که البته نمی‌گویم انجام نده، اما اگر نشد هم مهم نیست؛ بنابراین نه مستحبات و نه مکروهات مهم نیستند، اما همه واجبات که تعداد زیادی هم ندارند را انجام بدهید و محرمات را ترک کنید که در این صورت بهترین آدم هستید. گاهی اوقات نیز شیطان مکروهات و مستحبات را برای ما بزرگ می‌کند که پشت آن‌ها پنهان شویم که یکسری واجبات و حرام‌ها زیر پا گذاشته شود. متأسفانه مناسکی در اطراف ما ایجاد شده که بسیاری از اینها نیز خوب هستند اما سندیت ندارند و بنده معتقدم که اگر شیخ مفید را زنده کنند و در جمع مسلمانانی که خودشان مسلمان واقعی می‌دانند بیاورند، خواهد گفت این کارهایی که انجام می‌دهید را از کجا آورده‌اید.

این پژوهشگر دینی در ادامه تصریح کرد: برخی در این مسائل گرفتار هستند که انگشتر را حتما در دست راست بیندازند و ... اما این چیزها چیست؟ در روایت فرمود که «لا دین لمن لا عهد له». وفای به عهد مهم است، بله ممکن است که فلان کار مکروه باشد اما در وهله اول قضیه محرمات مهم است. دروغ و غیبت و فحش و ناسزا و آبروی مومن را بردن حرام است.

وی بیان کرد: امام سجاد(ع) فرمود «بَارِكْ لَنَا فِي حُلُولِ دَارِ الْبِلَى، وَ طُولِ الْمُقَامَةِ بَيْنَ أَطْبَاقِ الثَّرَى»، یعنی قبر را برای ما پهن و گسترده کن. همچنین اینطور نیست که این مسئله فیزیکی باشد که یکسری افراد قبرهای لاکچری درست کنند و افراد فقیر نیز در قبر تنگ باشند، اینطور نیست بلکه القبر صندوق الاعمال. قبر صندوق اعمال است. چه اینکه شهید ثانی اصلا قبر ندارد و او آتش زدند و به دریا ریختند.

حسینی در ادامه تصریح کرد: گاهی اوقات نیز به زور می‌خواهیم که مثلا قبرمان نزدیک امام رضا(ع) باشد که البته خوب است، اما خوب‌تر از این نیز ممکن است چیزهایی وجود داشته باشد. یک نفر از دوستان به من زنگ زد و گفت می‌خواهم برای پدرم قبر بگیرم. گفتم اگر نیت دنیایی داری که در تجارت و ... بگویی قبر پدرم فلان‌جا است مسئله متفاوت است اما اگر نیت تو آخرت است با پولی که برای قبر گران‌قیمت می‌خواهی هزینه کنی کارهای دیگری نیز میتوان انجام داد. لذا القبر صندوق الاعمال. آن تابلوهایی که در طی تاریخ جمع کرده‌اید، دورتادور قبر شما است. اینکه با چه کسی عکس دارید و ... نیز در قبرتان است. فرض کنید با همه سلبریتی‌ها و ... عکس داشته باشید، اما آنجا خیلی به درد شما نمی‌خورد، البته ضرر ندارد اما به درد هم نمی‌خورد. لذا توجه ما باید به این باشد که مسائلی که گفته می‌شود برای دوران جنینی است که آخرت را در پیش دارد و ممکن است برخی از مسائل در دنیا تاثیراتی نداشته باشد اما در آینده اثرات خود را می‌گذارد.

این پژوهشگر دینی بیان کرد: قدم نخست این است که بگوییم خدایا قبر را برای ما مبارک کن. البته در دنیا اینطور است که کسی به دیگری اینطور نمی‌گوید که قبر مبارکتان باشد بلکه پس از خرید منزل و ... این عبارت را به کار می‌برند اما امام سجاد(ع) از خدا می‌خواهد که قبر مبارک باشد و انسان اگر در این دنیا خوب زندگی کند بالاخره قبرش نیز مبارک می‌شود.

پرهیز از گناهانی که آبروی ما را می‌برد

حسینی تصریح کرد: مرحله بعدی این است که فرمود «وَ لَا تَفْضَحْنَا فِي حَاضِرِي الْقِيَامَةِ بِمُوبِقَاتِ آثَامِنَا». همه مردم در قیامت جمع هستند اما گناهان ما، ما را مفتضح نکند. به هر حال یک حدی از گناه که آبروی ما نرود را باید مقید باشیم که انجام ندهیم و یکی از کارکردهای این جلسات نیز این است که در روز قیامت موجب این می‌شود که آبروی ما نرود. لذا گناهان ما طوری باشد که آبروی ما نرود، چون حسابرسی در قیامت نیز طول می‌کشد و اینطور نیست که بخواهیم فرار کنیم.

وی در ادامه افزود: امام سجاد(ع) فرمود «وَ ارْحَمْ بِالْقُرْآنِ فِي مَوْقِفِ الْعَرْضِ عَلَيْكَ ذُلَّ مَقَامِنَا، وَ ثَبِّتْ بِهِ عِنْدَ اضْطِرَابِ جِسْرِ جَهَنَّمَ يَوْمَ الْمَجَازِ عَلَيْهَا زَلَلَ أَقْدَامِنَا»، در روز قیامت یکی از چیزهایی که به ما کمک می‌کند همین جلسات قرآنی است که در آنها شرکت کرده‌ایم و آنجا است که نسیم رحمت الهی می‌وزد و در قیامت اینطور است که می‌گویند قرآن را بخوان و بالا برو و چون قرآن پایان ناپذیر است لذا موجب می‌شود که شما نیز به صورت پایان ناپذیر بالا بروید. همچنین امام سجاد(ع) پل صراط را نیز ترسیم کرده است که این پل لرزان است و ممکن است پای ما روی آن بلغزد و از خدا می‌خواهد که اقدام ما را روی آن پل ثابت نگه دارد.

حسینی بیان کرد: خیلی‌ها نیز کارشان به صراط نمی‌رسد، اما کسانی که به پل می‌رسند می‌بینند که لرزان است و مانند پل طبیعت تهران نیست که وسطش کافه‌ای هم وجود داشته باشد، خیر پل لرزانی است که باید از خدا بخواهیم تا قدم‌های ما را روی آن پل مستحکم کند. این نکته نیز جالب است که برخی‌ها در روز قیامت برای بهشت رفتن معطل می‌کنند و ملائک می‌بینند که اینها دور امام حسین(ع) حلقه زده‌اند و می‌گویند بهشت همین‌جا است.

انتهای پیام