بودجه‌ای برای اجرای طرح تنفس جنگل نداریم اما برای انتقال آب داریم

مسعود مولانا، عضو شورای هماهنگی تشکل‌های محیط زیستی کشور، در گفت‌وگو با ایکنا؛ در تشریح وضعیت کنونی جنگل‌های هیرکانی که گفته می‌شود با اجرای پروژه انتقال آب خزر به سمنان آسیب خواهید دید، گفت: از چند سال قبل که موضوع طرح تنفس جنگل‌های هیرکانی و عدم بهره‌برداری از آن مطرح شد، محور اصلی بحث این بود که با بهره‌برداری‌های لجام‌گسیخته‌ای که طی هفت دهه به ویژه در چهار دهه اخیر انجام شده، سطح جنگل‌های هیرکانی به نصف کاهش پیدا کرده است، یعنی سطح این جنگل از سه میلیون و 600 هزار هکتار به یک میلیون و 800 هزار هکتار کاهش یافته و بیش از نصف جنگل‌های هیرکانی از بین رفته است.  

وی ادامه داد: این فاجعه محصول 70 سال نگرش توسعه‌ای صرف به جنگل‌هاست، نگاهی که توسعه پایدار در آن نقشی نداشته است. متأسفانه در این نگاه جنگل‌ها فقط چوبی برای بهره‌برداری هستند نه اکوسیستمی که باید از آن حفاظت شود.

این فعال محیط زیست استان مازندران با ابراز تأسف از اینکه نگاه درست به جنگل وجود ندارد یا نادیده گرفته می‌شود، گفت: هدف طرح تنفس این بود که 10 سال هیچ‌گونه بهره‌برداری از جنگل نشود. این طرح به مجلس رفت و تصویب شد اما طی یک سالی که این طرح تصویب شده چون بودجه لازم برای اجرای آن و تمهیدات لازم برای آن اندیشیده نشده است، شرایط به گونه‌ای پیش رفته که انگار هیچ طرحی تصویب نشده و حتی برخی معتقد هستند با تصویب این طرح شرایط جنگل‌های هیرکانی بدتر شده است.

جنگل هیرکانی در دست قاچاقچیان

مولانا از پرداخت نشدن حقوق جنگلبان‌ها و ارگان‌‌های حفاظت از جنگل نیز خبر داد و گفت: طی این یک سال قاچاق چوب به شدت افزایش یافته و نه تنها از مزایای طرح تنفس جنگل‌های هیرکانی استفاده نکردیم بلکه همه به ما معترض هستند که با اجرای این طرح به جنگل صدمه زده‌اید. حتی بهره‌برداران قبلی به ما معترض هستند که در گذشته که آنها به صورت قانونی از جنگل‌ بهره‌برداری می‌‌کردند بخشی از اقدامات حفاظتی انجام می‌شد اما اکنون جنگل‌ رها شده و به دست قاچاقچیان چوب افتاده است.

وی از دولت و سازمان محیط زیست خواست تمهیدات لازم را برای اجرای طرح تنفس جنگل‌های هیرکانی فراهم کنند و افزود: باریکه کوچکی به نام جنگل‌های هیرکانی داریم که بخش کوچکی از مساحت ایران است. اکنون هشت درصد مساحت ایران پوشش جنگلی دارد، در حالی که استاندارد سازمان ملل 25 درصد است. اگر کشوری حداقل 25 درصد پوشش جنگلی نداشته باشد زیر خط فقر پوشش جنگلی است.

جنگل‌های هیرکانی ثبت جهانی شده است

این فعال محیط زیست در پاسخ به این سؤال که اگر پروژه انتقال آب خزر به سمنان از این جنگل‌ عبور کند چه صدمه‌ای به آن وارد خواهد شد؟ گفت: آنچه در طرح گفته شده از بین رفتن 93 هکتار جنگل است. این جنگل‌ها ثبت جهانی شده و باید مراقبت از آنها بیشتر شود. اجرای این طرح قطعاً ضربه شدیدی به همین مقدار باقی‌مانده وارد خواهد کرد.

وی تصریح کرد: مسئولان اخیراً مطرح کرده‌اند که فقط 40 هکتار این جنگل‌ها از بین می‌رود اما واقعاً مسئله 40 هکتار یا 93 هکتار نیست، بلکه با اجرای این طرح مسیری را به صورت قانونی و به نام محیط زیست و وزارت نیرو برای تخریب جنگل باز می‌کنیم. در این شرایط چطور می‌توان مانع قاچاقچیان برای تخریب جنگل‌ها شد؟  

مولانا با اشاره به فرمایش مقام معظم رهبری که تصریح کرده‌اند به هیچ وجه حتی حوزه علمیه و نهادهای نظامی حق تصرف در جنگل را ندارند، بیان کرد: در اصل پنجاه قانون اساسی نیز آمده است: «در جمهوری اسلامی حفاظت محيط زيست، كه نسل ‌امروز و نسل‌های بعد بايد در آن حيات اجتماعي رو به رشدی داشته ‌باشند، وظيفه عمومی تلقی می‌گردد. از اين رو فعاليت‌های اقتصادی و غير آن كه با آلودگی محيط زيست يا تخريب غيرقابل جبران آن‌ ملازمه پيدا كند، ممنوع است‌».

ایران بالاترین رتبه فرسایش خاک را دارد

وی با اشاره به اینکه در استان مازندران هر باران شدیدی باعث سیل می‌شود، گفت: با هر بارانی مردم به جای شکرگزاری نگران بروز سیل هستند چرا که در بالادست درخت‌ها بریده شده‌ و جنگل‌ها از بین رفته‌‌اند. از سوی دیگر جنگل‌ها علاوه بر تلطیف هوا، جذب دی‌اکسید کربن و ... کارکرد تثبیت خاک دارند. بزرگترین سرمایه کشور خاک است. ایران رتبه اول فرسایش خاک را در جهان دارد. 24 میلیارد تن آمار فرسایش خاک در جهان است که دو میلیارد تن آن مربوط به ایران است. یعنی یک دوازدهم فرسایش خاک جهان سهم ایران است. در شرایط فعلی نیز بالاترین تخریب خاک جهان را داریم و تخریب جنگل‌های هیرکانی به تخریب بیشتر خاک کشور منجر خواهد شد.

درختان هیرکانی ذخیره ژنتیک هستند

مولانا در پاسخ به این سؤال که قدمت درختان هیرکانی چقدر است، گفت: قدمت این درختان بالاتر از صد سال است و درخت 500 ساله و بالاتر هم داریم. این درختان ذخیره ژنتیک هستند و نمی‌توانیم آنها را با نهال جایگزین کنیم. یک درخت 500 ساله ذخیره ژنتیک برای جنگل است و با هیچ چیز دیگری نمی‌توان آن را جایگزین کرد.

وی با اشاره به اینکه انتقاد و مخالفت فعالان محیط زیست نه فقط به خاطر تخریب خاک، جنگل و ... است، بلکه باید نگاه ما به محیط زیست تغییر کند، تأکید کرد: آورده نزولات آسمانی برای ایران 415 میلیارد مترمکعب آب تجدیدپذیر است که از این مقدار 300 میلیارد آن تبخیر می‌شود. از مابقی آن 35 میلیارد متر مکعب وارد دریاها و دریاچه‌ها می‌شود و بقیه آن یعنی همه 80 میلیارد مترمکعب را در سال استفاده می‌کنیم؛ با این حال هفت میلیارد مترمکعب از آب‌های ذخیره شده زیرزمینی را نیز استفاده می‌کنیم. در واقع سالانه 87 میلیارد مترمکعب یعنی 110 درصد آب‌های کشور را مصرف می‌کنیم، این در حالی است که حد معمول مصرف آب در جهان 40 درصد است.

مولانا ادامه داد: ما باید مصرف آب کشور را درست مدیریت کنیم. اگر بودجه داریم باید صرف آموزش صرفه‌جویی و اصلاح ساختارهای مصرف کنیم نه صرف انتقال آب. مصرف آب کشور به حدی بالاست که انتقال یک میلیارد مترمکعب آب در پروژه انتقال آب خزر به سمنان و عمان به مشهد هیچ مشکلی از کشور حل نخواهد کرد، بلکه این تصور را ایجاد می‌کند که در کشور آب داریم و نیازی به استفاده صحیح از آب نیست.

هم و غم وزارت نیرو توزیع آب است نه مصرف درست آب

وی با ابراز تأسف از اینکه تمام هم و غم وزارت نیرو توزیع آب است، گفت: باید تلاش وزارت نیرو بر مصرف صحیح آب باشد. سرانه دسترسی به آب در استان سمنان از بسیاری از استان‌های کشور بیشتر است و مدعی هستیم که با صرفه‌جویی در استان سمنان، آبیاری هوشمند، آبیاری قطره‌ای و اصلاح الگوی کشت به راحتی می‌توان آب را صرفه‌جویی و کمبود آن را جبران کرد. اکنون در استان سمنان پنج هزار هکتار زمین زیر کشت خربزه و هندوانه می‌رود که 100 میلیون مترمکعب آب مصرف می‌کند و 70 درصد کشاورزی استان سمنان غرقابی است.