علوم انسانی اسلامی؛ نرم‌افزار و مغزافزار مدیریت جامعه مبتنی بر فقه
گروه اندیشه ـ رئیس قوه قضائیه با اشاره به اهمیت مدیریت دانش و جهت‌گیری آن، اظهار کرد: نظام ما مبتنی بر فقه اکبر، فقه اوسط و فقه اصغر است و تفاوت ما با زمان صاحب جواهر در این است که در جامعه فعلی فقه حکومت می‌کند و بر این اساس باید تمامی زوایای جامعه مبتنی بر فقه باشد. اگر نظام مبتنی بر دین و فقه باشد، نرم‌افزار و مغزافزار این نظام نیز علوم انسانی اسلامی است.
به گزارش ایکنا؛ افتتاحیه پنجمین کنگره بین‌المللی علوم انسانی اسلامی امروز، سوم آذرماه، با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین سیدابراهیم رئیسی، رئیس قوه قضائیه و جمعی از اندیشمندان علوم اسلامی و انسانی برگزار شد.
حجت‌الاسلام رئیسی بیان کرد: بهترین سخن در مورد بنیاد علم و دانش را رسول خدا(ص) فرمود که علم به عقاید باور‌های دینی و اخلاق فاضل و احکام الهی مربوط می‌شود. این سخن ایشان را امام صادق(ع) به بهترین شکل تبیین کردند و فرمودند که علم در چهار چیز یافت می‌شود؛ شناخت خدا، دین‌شناسی و عقیده، شناخت جهان و آسیب‌شناسی. انسان سالک در این نگرش کسی است که همه این‌ها را بشناسد.
وی با ذکر اینکه علم یکی از مؤلفه‌های مهم برای اقتدار جامعه است، گفت: مهم آن است که این دانش را چطور مدیریت کنیم و جهت علم را چطور تعیین کنیم. اگر علم در جهت قدرت و ثروت باشد و به معنویت و اخلاق توجه نشود نتیجه آن تولید کلاهک‌های هسته‌ای و مواد مخدر صنعتی و ظلم به ملت‌ها خواهد بود.
بن‌بست علم بدون اخلاق و معنویت در غرب
رئیس قوه قضائیه افزود: علم تجربه شده‌ای که امروز در دنیا شاهد آن هستیم، عاری از اخلاق و معنویت است که نتیجه آن ساخته شدن ابزار‌هایی برای نابودی انسان و جامعه بشری شده که همگان از آن رنج می‌برد. آنچه امروز می‌بینیم نیاز به تحلیل سختی ندارد، علم امروز در غرب بدون اخلاق و معنویت به بن‌بست رسیده و همه در فکر این هستند که چطور از آسیب‌هایی که به وجود آمده، رها شوند؛ بنابراین مدیریت علم بسیار مهم است که آیا دست استعمارگران باشد یا دست کسی باشد که بنای او بر تزکیه و چنین سجایایی است.
وی با بیان اینکه نظام ما مبتنی بر فقه اکبر، فقه اوسط و فقه اصغر است، تصریح کرد: تفاوت ما با زمان صاحب جواهر و غیره در این است که در جامعه فعلی، فقه حکومت می‌کند و بر این اساس تمامی زوایای جامعه باید مبتنی بر فقه باشد. اگر نظام مبتنی بر دین و فقه باشد، نرم‌افزار و مغزافزار این نظام نیز علوم انسانی اسلامی است. این بدان معنا نیست که آنچه در غرب مطرح می‌شود را نفی کنیم، بلکه لازم است آنچه غربیان می‌گویند مورد بررسی و نقادی عالمانه قرار گیرد. همچنین علوم انسانی اسلامی نیز نیازمند نقد و بررسی و کار پژوهشی و آزاداندیشی است، اما باید بین تخریب و نقد عالمانه تفاوت گذاشت.
علوم انسانی اسلامی در متن نیاز جامعه
حجت‌الاسلام رئیسی با اشاره به فرمایش رهبر معظم انقلاب مبنی بر اینکه آینده قرن اسلام خواهد بود، اظهار کرد: در حقیقت سخن پرمغزی است که باید نسبت به آن تبیین صورت گیرد؛ چراکه روزنه‌های آن اکنون پیداست و این اتفاق در حال رخ دادن است، اما باید برای این کار نگاه آسیب‌شناسی داشته باشیم. امروز مسئله توجه به علوم انسانی اسلامی در متن نیاز جامعه قرار دارد و در همه عرصه‌ها به این نرم‌افزار و مغزافزار نیازمندیم. لازم است که با برگزاری چنین نشست‌هایی نگاه آسیب‌شناسانه به این مسائل داشته باشیم.
وی با ذکر پیشرفت‌هایی که در علومی نظیر هستی و نانو ایجاد شده، بیان کرد: با وجود این، در علوم انسانی همچنان مسائل و سؤال‌هایی وجود دارد که حوزه و دانشگاه باید به آن پاسخ دهند. البته که بحث کردن در این زمینه نیازمند قدری جسارت است تا آنچه نوآوری تلقی می‌شود، تبیین شود. نشاط علمی در حوزه و دانشگاه به این معناست که باید اندیشه نو مطرح و مورد استدلال قرار گیرد و در ادامه نیز حوزه و دانشگاه برای این مسائل راهکار پیدا کند.
پیوند میان اداره جامعه و علوم انسانی اسلامی
رئیس قوه قضائیه با اشاره راهکاری لازم در زمینه نشاط علمی تصریح کرد: یکی از نکاتی که باید توجه شود مسئله متون آموزشی است که باید مورد بازنگری قرار گیرد. دومین مورد سرمایه‌گذاری برای پژوهشگران و حمایت مادی و معنوی از آنان است. دیگر اینکه نخبگان وارد این موضوع شوند، چون پرداختن به این موضوع نیازمند هوش سرشار است. از دیگر موارد مهم این است که باید میان اداره جامعه و علوم انسانی اسلامی پیوند حاصل شود تا به موفقیت دست یابیم.
وی در ادامه با پرداختن به سه کار عمده‌ای که باید در این زمینه انجام شود، ابراز کرد: اولین کار عمده‌ای که باید صورت گیرد مسئله‌یابی است نا نظام مسائل تبیین شود و دومین کار عمده اولویت‌بندی است. اولویت‌های زیادی وجود دارد؛ برای نمونه قضات ما سؤالات زیادی دارند که باید مبتنی بر اجتهاد تمدن‌ساز پاسخ داده شد. سوم مورد مهم نیز صورت‌بندی این مسائل است که در حقیقت مسائلی نظیر عدالت و مبارزه با فساد باید با علوم انسانی صورت گیرد و در حقیقت علم و دانش است که باید به کمک اجرا بیاید.
حل مسائل با تضارب آرا و نشاط علمی
حجت‌الاسلام رئیسی اظهار کرد: متأسفانه پایان‌نامه‌هایی نوشته می‌شود که غیربومی است با وجود اینکه باید تمرکز پژوهشی بر رفع مسائل بومی باشد. همان طور که در مسئله‌یابی نباید تقلید کرد، در یافتن راهکار‌ها نیز نباید تقلید کرد. بلکه باید راهکار‌ها مبتنی بر علوم انسانی اسلامی باشد. متأسفانه حرف‌هایی که غربی‌ها در چهل سال قبل می‌زدند و اکنون خودشان آن سخنان را نقد می‌کنند، امروز در ایران ترجمه می‌شود که این مسئله باید مورد بررسی قرار گیرد. نکته بسیار مهم حمایت از تضارب آرا است. در حقیقت با تضارب آرا و نشاط علمی است که مسائل حل می‌شود. دستگاه‌های حاکمیتی باید از نوآوری‌های علمی حمایت کنند.
رئیس قوه قضائیه در پایان بیان کرد: نکته دیگر ارتباط جدی بین نظام برنامه و علوم انسانی اسلامی است. نمی‌شود که یک برنامه‌ریز کار خود را انجام دهد و دانشمندان نیز در دانشگاه کار خود را انجام دهند، بلکه باید این دو باید با یکدیگر در ارتباط باشند. لازم است که مسئولان ما از جامعه علمی درخواست کمک کنند و مسائل خود را به آن‌ها عرضه کنند تا جامعه علمی به آن‌ها پاسخ دهد، اما متأسفانه در این کار قدری غفلت شده است. آخرین نکته اینکه از جمله مسائل مهم که در گام دوم انقلاب به آن تأکید شده، مسئله علم و فناوری و مبارزه با فساد و توجه به عدالت است. در حقیقت با توجه به علوم انسانی اسلامی می‌توان زمینه حل این مسائل را تسهیل کرد.
انتهای پیام
