حقوق اقلیت در هیچ کتابی به اندازه نهج‌البلاغه محترم دانسته نشده است

به گزارش خبرنگار ایکنا؛ مراسم رونمایی از کتاب «سلونی قبل ان تفقدونی، تحریر نهج‌البلاغه»، تألیف آیت‌الله جوادی‌آملی، امروز، 24 آذرماه، با حضور جمعی از اندیشمندان و علاقه‌مندان در کتابخانه ملی برگزار شد.

 

آیت‌الله سیدمصطفی محقق داماد در این مراسم بیان کرد: صفی‌الدین حلی، در آغاز قرن هفتم از شاگردان نامدار محقق حلی است که فقیه و شاعر مطرحی محسوب می‌شود. می‌توان گفت یکی از بهترین مدح‌هایی که در فضائل مولا سروده شده، قصیده صفی‌الدین حلی است. ایشان در خطاب به مولا(ع) دارد که «جمعت فی صفاتک الاضداد و لهذا عزک لک الانداد»، ای مولا، صفات متضاد در تو جمع شده است و از این جهت بی‌مثل و مانند هستی. در ادامه نیز می‌گوید که تو صفات متضاد داری؛ زاهد هستی در عین حال که حاکم و شجاع هستی. تو یک قهرمان در جنگ هستی، در عین حال که اهل عبادت نیمه‌شب هستی. تو فقیری، در عین آنکه جواد و سخی هستی.

 

وی تصریح کرد: این شاعر انصافاً درست گفته است. از یک چنین شخصیتی که این مرد ستوده، کتاب نهج‌البلاغه صادر شده است. زاهد است، فرمانروا است و حکومت عادلانه دارد و نامه مالک نمونه آن است که به زمامدار خود نوشت. او بین زهد و حاکمیت را جمع کرده است و هیچ ابایی ندارد که بگوید زهدش در حکومتش خودنمایی می‌کند، چنانکه شواهدی از این مسئله در نهج‌البلاغه وجود دارد و این درست بر خلاف برخی از مکتب‌های فلسفه سیاسی است که می‌گوید نمی‌شود چنین جمعی داشت. خیر، اینطور نیست و علی(ع) می‌گوید اخلاق قواعدی دارد که بین حاکم و غیرحاکم فرقی ندارد.

 

محقق داماد در ادامه افزود: امام(ع) حلیم است، آنجا که می‌گوید صبر کردم، در حالی که استخوان در گلو و خوار در چشمم بود. در عین اینکه شجاع است و هیچ ترسی ندارد، این را به زبان می‌آورد. حمله‌ور به دشمن است، اما در عین حال عبادت کننده است و در عین اینکه فقیر است، جواد هم هست.

 

وی بیان کرد: از یک چنین شخصیت متضادی، این کتاب صادر شده است. همه چیز در این کتاب هست و چه کسی می‌تواند این کتاب را شرح کند؟ چه کسی سزاوار است این کتاب را که این همه مطالب مختلف دارد، شرح کند؟ ما فرزند حوزه هستیم و افراد را می‌شناسیم. تعدادی از افراد، متخصص در یک رشته هستند و تقوای آنها این اقتضا را دارد که مخالف علوم دیگر نباشند و لااقل، به رشته‌هایی که نمی‌دانند، حمله نکنند. اما همه اینطور نیستند و عده‌ای چنان متخصص در یک رشته می‌شوند که به رشته‌های دیگر حمله و رشته‌های دیگر را سرکوب می‌کنند. برخی، ادبیات نمی‌دانند، می‌گویند ادبیات چیست؟  فلسفه نمی‌دانند، اما همه فلسفه را تکفیر می‌کنند.

 

محقق داماد در ادامه تصریح کرد: شاید شخصیتی که در زمان ما، جامع این رشته‌ها است و از نوادر شخصیت‌های جامع است، آیت‌الله جوادی باشد. او حکیم است و به قول آن شاعر «ان آثارنا تدل علینا». بیست جلد رحیق مختوم شاهد حکیم بودن او است. تسنیم شاهدی بر مفسر بودن او است. ادیب است که در درون همین کتاب‌ها ادبیات را نشان می‌دهد و حتی ادبیات فارسی را مسلط است و با حافظ و سعدی و عطار انس دارد. از همه بالاتر اینکه فقیه است. اگر می‌خواهید شخصیت فقهی ایشان ببینید، باید در دوره حج و بیع و خمس ایشان ببینید.

 

وی بیان کرد: اگر از من بپرسند در تاریخ 14 قرن ادبیات اسلامی، چه کتابی معرف حقوق عمومی اسلامی است، می‌گویم نهج‌البلاغه است. آنجا که می‌گوید با من مداهنه نکنید و به عنوان حاکم می‌گوید، از من انتقاد کنید و حق انتقاد دارید. در کدام کتاب است که بهتر از نهج‌البلاغه، حقوق اپوزوسیون محترم شمرده شده باشد؟ وقتی برای این مراسم بنده را دعوت کردند، خیلی راغب شدم ببینم آیت‌الله جوادی ذیل این عبارات چطور تبیین کرده‌اند.

 

محقق داماد در ادامه افزود: این درد بی‌درمان امروز دنیا است که توجه به حقوق اقلیت و اپوزوسیون نمی‌شود و دم از دموکراسی و احترام به حقوق اکثریت می‌زنند، در حالی که دموکراسی احترام به حق اقلیت است، چون اکثریت، قدرت را دارد و این در نهج‌البلاغه شکوفا شده است که این حقوق چطور باید رعایت شود و اگر یک فقیه ذیل این حرف‌ها حرف بزند، فقیهانه و خواندنی می‌شود. حقوق خوارج و کسانی که مسلحانه قیام کرده‌اند را نیز امام بیان می‌کند که بالاخره اینها نیز حقوقی دارند. برای آنها حقوق قائل است و یکی از زیباترین مواردی که در نهج‌البلاغه آمده، برخورد مولا(ع) با خوارج است.

 

محقق داماد با اشاره به جنبه حقوق بشری نهج‌البلاغه تصریح کرد: نمود حقوق بشر در عهدنامه مالک اشتر است و یازده قرن قبل از اعلامیه حقوق بشر این مسائل در نهج‌البلاغه آمده است. اما در قرن حاضر پس از جنگ جهانی بود که اعلامیه حقوق بشر را نوشتند و مهم‌ترین اصل آن را نیز برابری انسان‌ها قرار دادند. بنابراین چنین عباراتی را حتماً باید یک حکیم شرح کند و یک حکیم باید توضیح دهد که «کمال الاخلاص نفی الصفات عنه» به چه معنا است. کجا هستند کسانی که ضدفلسفه هستند و بتوانند این عبارت نهج‌البلاغه را معنا کنند؟ صفات ذاتی و عرضی را چه کسی غیر از یک حکیم می‌تواند تبیین کند؟